[ Home ] [ Terug naar periode 1965-1985 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ] [ Volgende pagina ]
  

 

DEN HAAG CENTRAAL

  
Afkorting:Gvc
Maatschappij:Nederlandse Spoorwegen (NS)
Architecten:K. van der Gaast
 J. Bak
Bouwjaar: 1970-1976
Verbouwd: 2004-2016
  
  
In 2023 is het precies een halve eeuw geleden dat de eerste fase van het Haagse Centraal Station in gebruik werd genomen. Het was een gigantisch bouwproject, waarbij het oude Staatsspoorstation werd omgebouwd tot een enorm OV-complex. Het is het grootste kopstation van ons land en de afmetingen zijn dan ook overweldigend: de totale gevellengte bedraagt zo'n 140 meter en het gebouw is 62 meter hoog. De enorme hal is veruit de grootste in haar soort, daarbij vallen die van stationsgebouwen als Maastricht, Eindhoven Centraal en Rotterdam Centraal (alledrie bepaald geen kleine ruimten) volledig in het niet. Het zijn afmetingen waar een mens zich nietig bij voelt. En dat is nu net het grootste manco van dit station, dit draagt ze al sinds de dag dat het werd geopend met zich mee.
Den Haag -oftewel 's-Gravenhage- neemt in ons landelijke spoornet een unieke plaats in vanwege de aanwezigheid van twee grote stations, die hemelsbreed zo'n twaalfhonderd meter uit elkaar liggen. Dit is nog een overblijfsel uit de tijd dat er meerdere spoorwegmaatschappijen waren die in de grote steden ieder een eigen station hadden. Zo ook in Den Haag, waar Hollands Spoor van oudsher het station voor de richtingen Leiden en Rotterdam was en nog altijd is, terwijl Staatsspoor het begin- en eindpunt was voor de spoorlijn uit Utrecht. Die strikte verdeling bleef om allerlei redenen tot ver na de Tweede Wereldoorlog gehandhaafd, terwijl in de andere grote steden van ons land die separate stations allang en breed waren samengevoegd tot centrale spoorknooppunten. De voornaamste reden waarom men in Den Haag zo halsstarrig blijft vasthouden aan deze situatie is de bijzonder gunstige ligging van Den Haag Centraal, letterlijk in het hart van de stad, vlakbij politieke en economische centrum. Station Hollands Spoor heeft een wat afstandelijker, en daardoor wat minder gunstige ligging. Daarentegen profiteerde Hollands Spoor lange tijd van het feit dat het een station aan een doorgaande lijn is, zelfs de internationale treinen van en naar België en Frankrijk mocht dit station gedurende lange tijd ontvangen, Den Haag Centraal is een kopstation, met alle nadelen in de treinenloop van dien. Overigens is de tijd dat Hollands Spoor een internationaal station was allang voorbij, maar nog altijd kan het contrast tussen de twee Haagse stations haast niet groter; station Hollands Spoor is weliswaar bij de tijd, maar heeft nog altijd haar chique negentiende eeuwse uitstraling. Station Centraal is daarentegen onmiskenbaar een bouwproject uit de jaren zeventig van de twintigste eeuw.Strikt genomen is Den Haag Centraal een combi-station, waarbij het stationsgebouw dit keer wordt vergezeld van een enorme kantoorkolos. Dit twaalf etages tellende kantoorpand werd destijds letterlijk over het stationsgebouw heen gebouwd en dat verklaart ook meteen de grote hoogte van het geheel. Het werd in opdracht van Shell gebouwd, de oliereus nam in ruil een groot deel van de bouwkosten van het station voor haar rekening. In zekere zin kan men dus stellen dat dit het grootste en drukste "Shell-station" van ons land is, al is hier uiteraard geen benzine of diesel te krijgen…
In de afgelopen jaren is er al veel gedaan om het station een wat vriendelijker gezicht te geven. Zo kwam er een nieuwe hoofdingang aan de Rijnstraat. Dankzij een glazen dak is de hal veel lichter dan voorheen, en datzelfde geldt ook voor het hooggelegen tramstation. Maar aan de vroegere voorzijde van het gebouw is het al jaren een onoverzichtelijke bouwput. Doordat de grote luifel is weggehaald oogt het gebouw hier ronduit plomp. Over de perrons kan ik kort zijn: hoewel ze op straatniveau liggen en men in de verte altijd daglicht kan waarnemen oogt het alsof men in een ondergronds station is beland. Uiteraard is het enorme dak, waarop het tram- en busstation is hiervoor verantwoordelijk. Het genoemde glazen dak van de hal heeft weliswaar voor wat verbetering gezorgd, maar het is en blijft een nogal duister gebied. Het station telt zeven perrons, waarvan momentheel alleen de sporen 1 tot en met 10 gebruikt kunnen worden. De sporen 11 en 12 werden tot enkele jaren geleden door RandstadRail gebruikt, maar liggen er nu doelloos bij. Het is de bedoeling dat ze in de nabije toekomst weer worden aangesloten en weer voor treinverkeer geschikt worden gemaakt.
Boven: Het Haagse station Centraal is veruit het grootste en drukste station van de Hofstad, vóór de Coronacrisis verwerkte het meer dan dertig miljoen reizigers per jaar. Een groot deel hiervan maakt sinds enige jaren gebruik van deze nieuwe hoofdingang. Deze bevindt zich aan de Rijnstraat, ongeveer op dezelfde plaats waar ooit de ingang van het vroegere station Staatsspoor was. Aan de linkerkant is het twaalf etages tellende kantoorgedeelte te zien, dat als een integraal onderdeel van het stationsgebouw was gebouwd. Op de achtergrond torent de 142 meter hoge "City-tower" hoog boven de bebouwing uit. Het stationscomplex werd in delen opgeleverd: het eerste deel werd in september 1973 in gebruik genomen, een kleine drie jaar later was het gehele Centraal Station gereed. De totale bouwtijd bedroeg zo'n zes jaar, maar de aanloop naar de bouw duurde aanmerkelijk langer. Al kort na de Tweede Wereldoorlog werden al plannen gemaakt om het oude Staatsspoorstation om te vormen tot een centraal station. Deze diende niet alleen het genoemde station Staatsspoor, maar ook station Hollands Spoor te vervangen. Dat laatste is nooit gebeurd, een kopstation is nu eenmaal niet handig bij een drukke, doorgaande verbinding zoals Leiden - Rotterdam. Desondanks werd station Centraal een echt ov-knooppunt, waarbij trein, tram en bus letterlijk onder één dak zijn samengebracht. Voor het stationsgebouw bleek dit echter ook een keerzijde te hebben...
.
(zie ook pagina 5 en 7)
 
 
 
 
Onder: Deze tekening toont het emplacement zoals het er nu ( mei 2023) nog uitziet. Maar er gaat in de nabije toekomst het nodige veranderen. De sporen 11 en 12 zullen weer worden aangesloten en er zal een flink aantal wissels worden vervangen, waardoor het emplacement wordt versimpeld. Het is de bedoeling dat de omvangrijke werkzaamheden nog dit jaar starten…
.
 
 
Onder (beide foto's): Enige jaren geleden onderging het stationsgebouw een grote verbouwing, waarbij -onder andere- een nieuwe hoofdingang en een compleet vernieuwde hal werden gerealiseerd. Het grote plaatskaartenkantoor maakte plaats voor commerciële invullingen en doordat een aantal kopsporen zijn ingekort groeide het toch al niet kinderachtige vloeroppervlak nog wat verder. De grote blikvanger is de -door architectenbureau BenthenCrouwel ontworpen- glazen constructie, die een gigantisch transparant omhulsel vormt en er voor zorgt dat zowel de stationshal (foto links) als het tramstation (foto rechts) in een zee van licht baadt. De totale hoogte bedraagt zo'n 22 meter. Uiteraard is het glazen dak van zonnepanelen voorzien.
.
 
 
Onder (beide foto's): Hoe licht de hal mag zijn tegenwoordig, de perrons zijn nog altijd een donkere en sombere plek. (foto links) Dit worst uiteraard vooral veroorzaakt door het enorme betonnen plateau, waarop het tram en busstation zijn. De ontelbare hoeveelheid aan tl-balken verandert hier weinig aan. Dat is jammer, want hierdoor wordt een significant stukje techniek makkelijk over het hoofd gezien. Het betonnen dak rust op zeer dunne kolommen, wat er mede voor zorgt dat de ruimte erg overzichtelijk is. Het station telt in totaal zeven perrons, waarvan er momentheel vijf en een half gebruikt worden. Dit klinkt wellicht als iets als uit Harry Potter, maar de werkelijkheid is dat het zesde perron maar voor de helft gebruikt kan worden. Een bijzonderheid op dit station zijn de remproefseinen (foto rechts), die op het uiteinde van het tweede en derde perron te zien zijn. Dit is nog een overblijfsel uit de tijd dat hier veelvuldig met getrokken materieel werd gereden...
.

 

 
 
Onder: Kan het Haagser? Op 29 januari 2023 reed een voormalige HTM-tram van het type PCC langs station Centraal, in de richting van de Bezuidenhoutseweg. Bijna een halve eeuw bepaalden de PCC-trams het straatbeeld in Den Haag. De PCC-trams waren van een Amerikaans ontwerp en werden in een aantal deelseries tussen 1949 en 1976 in België gebouwd. Deze specifieke tram behoorde tot de eerste serie en werd aan het begin van de jaren vijftig gebouwd. Deze was makkelijk te herkennen aan de twee rijen smalle vensters langs de zijkant. In de loop van de tijd veranderde de tram alleen in details, het kenmerkende Amerikaanse uiterlijk bleef in grote lijnen hetzelfde. In de jaren negentig verdween de PCC langzaam maar zeker uit de reguliere tramdiensten, velen gingen naar de sloper. Gelukkig zijn er een aantal bewaard gebleven en rijvaardig gehouden. Daarvan is dit exemplaar het oudst, ze is zelfs aangewezen als rijdend gemeentelijk momument.
.
 
 

  Free counter and web stats versie: 12-05-2023