| |
GRONINGEN
NOORD
| | |
Afkorting: | Gnn |
Maatschappij: | Nederlandse
Spoorwegen (NS) |
Architect: | C.
Douma | Bouwjaar:
| 1974 | Verbouwd: | 2008 | Baanvak:
| Groningen
- Delfzijl | Groningen
- Roodeschool | | |
| |
Al sinds jaar en dag
is het majestueuze stationsgebouw van het Groningse hoofdstation uit 1896 het
oudste exemplaar van de stad. Maar er was een tijd geweest dat dit absoluut niet
het geval was. In april 1973 ging namelijk het twaalf jaar oudere stationsgebouw
van de halte Noord tegen de vlakte. Wie anno 2022 het huidige station Noord bezoekt
kan zich maar nauwelijks een voorstelling maken van het feit dat deze -ietwat
desolaat ogende- betonmassa een station met een rijke historie is
Dit
station is één van de oudste, nog bestaande nevenstations van ons
land. Het werd in 1884 onder de naam Groningen Halte Staatsspoor in gebruik genomen,
gelijktijdig met de -door de Staat aangelegde- spoorlijn naar Delfzijl. Groningen
was daarmee na Rotterdam de tweede stad van ons land waar dezelfde spoorwegmaatschappij
meer dan één station had. (Voor de duidelijkheid: de stations die
de verschillende maatschappijen hadden in een stad, zoals -bijvoorbeeld Den Haag
Hollands Spoor en Den Haag Staatsspoor- worden hier nadrukkelijk niet mee bedoeld)
Dat tweede Groningse station werd destijds even ten noordwesten van de stad gebouwd.
Aanvankelijk lag het uitsluitend aan de spoorlijn naar Delfzijl, sinds 1893 stoppen
hier echter ook de treinen van en naar Roodeschool. Het eerste station werd voorzien
van een riant stationsgebouw, zeker voor een "halte". Het deed sterk
denken aan het nog bestaande stationsgebouw van Arkel, maar dan wel aanzienlijk
groter. Waarom dit station zo'n riant ontvangstgebouw kreeg is mij niet bekend,
blijkbaar had men er hoge verwachtingen van
Het station heette dus oorspronkelijk
Groningen Halte, maar in de volksmond werd het al sinds mensheugenis het "Noorderstation"
genoemd. Blijkbaar werd de naam "Halte" als verwarrend ervaren. In 1955
werd de naam van het station officieel gewijzigd in Groningen Noord. In die tijd
maakte Groningen een explosieve groei door en werden ten noorden en westen van
het spoor naar Sauwerd nieuwe woonwijken uit de grond gestampt. Het laaggelegen
spoor en het oude station Groningen Noord werden een steeds groter probleem voor
het wegverkeer, dat op haar beurt eveneens aan een explosieve opmars bezig was.
Aan het begin van de jaren zeventig werd besloten om het spoor tussen het Reitdiep
en het Van Starkenborghkanaal omhoog te brengen, waarbij een aantal overwegen
kwam te vervallen. De brede Noorderstationsstraat, die letterlijk vóór
het station lag, werd doorgetrokken en ging verder als Kastanjelaan. Het nieuwe
station werd boven deze werd als viaductstation gebouwd. Na een bouwtijd van ruim
twee jaar werd in december 1974 het nieuwe station Groningen Noord met enig feestelijk
vertoon in gebruik genomen. Het oude stationsgebouw was twintig maanden eerder
al met de grond gelijkgemaakt. Vermeldenswaardig is nog dat deze ombouw een werkgelegenheidsproject
was. Ook het tweede station kreeg -zeker voor een nevenstation dat aan twee
secundaire spoorlijnen is gelegen- een behoorlijk riante uitrusting, en dat in
een tijd dat aan diezelfde lijnen stationsgebouwen moesten plaatsnaken voor een
glazen wachthok. In de oorspronkelijk opzet was er op straatniveau een plaatskaartenkantoortje
en een kleine kiosk. De vier trappen waren in de hoeken van het viaduct te vinden.
De trappen waren volledig overdekt en ook de perrons kregen een heel behoorlijke
beschutting. Een opmerkelijk detail is dat de perrons in een bocht liggen terwijl
de twee overkappingen kaarsrecht zijn. dit betekend dat de beschutting op het
tweede perron iets minder effectief is. Het station werd ergens in de jaren
negentig een ombemande halte. Wel is er nog altijd een kleine horecagelegenheid
onder het spoorviaduct te vinden. De halte heeft al jaren een bedenkelijke reputatie
als het gaat om sociale veiligheid gaat. Met enige regelmaat berichtte de kranten
over vernielingen, brandstichtingen en geweldsincidenten. Mede om die reden werden
in 2008 de overdekte trappen afgesloten en kwamen er twee nieuwe exemplaren voor
in de plaats. Deze nieuwe trappen zijn uit sociaal oogpunt gezien veel overzichtelijker,
maar de reizigers zijn nu wel aan de elementen overgeleverd. Ook hangt het station
al jaren vol met camera's, maar opvallend genoeg heeft het (nog) geen toegangspoortjes... |
. Boven
en onder: Het huidige station Groningen Noord werd eind 1974 in gebruik genomen
en is een klassiek voorbeeld van een viaductstation, waarvan er toen nog niet
zoveel van bestonden. Voor een voorstadhalte uit de jaren zeventig van de twintigste
eeuw was het goed geoutilleerd, zo had het overdekte trappen naar de perrons en
ook de perrons beschikken over een riante beschutting. Opmerkelijk detail: de
perronluifels zijn kaarsrecht, terwijl de perrons de bocht van het spoor volgen... .
|
| | | | OOnder:
Het eerste stationsgebouw was ronduit riant te noemen. Het was een wat grotere
versie van het stationsgebouw van het Zuid-Hollandse Arkel, dat ongeveer gelijktijdig
werd gebouwd. Beide gebouwen werden ontworpen door M.A. van Wadenoijen. Op deze
ansichtkaart uit het begin van de vorige eeuw heeft het gebouw nog haar fraaie
houtsnijwerk, deze werd op een zeker moment verwijderd. Het gebouw verloor hierdoor
wat aan charme... .
| Onder:
Op deze foto is duidelijk te zien dat het gebouw haar laatste fase had bereikt.
De ooit zo representatieve ruimte lijkt eerder op een opslagplaats, in de doorgang
naar het perron staat zelfs een fiets geparkeerd. In het midden zijn de deuren
naar de wachtruimte annex restauratie te zien. of deze toen nog in gebruik was
en in welke staat deze verkeerde is mij niet bekend. Wel werd deze toegang op
de valreep nog van de bekende blauwe pictogrammen, die enkele jaren tevoren waren
geïntroduceerd, voorzien. .
| | | | | Onder:
Ook het eerste station beschikte over twee perrons. Dat tweede perron lag ingeklemd
tussen het eerste en tweede spoor, iets wat gebruikelijk was bij Staatsspoor-stations
uit die tijd. Wat direct opvalt is de grote, doorlopende luifel aan de perrongevel
van het stationsgebouw. Anders dan de oorspronkelijke stationsnaam (Groningen
Halte) deed vermoeden was dit een volwaardig station, het had zelfs een eigen
laad/losplaats. Die werd onder meer gebruikt voor het vervoer van steenkool, bestemd
voor de nabijgelegen gasfabriek. Let ook op de voetgangersbrug over de sporen.
Deze diende uitsluitend om aan de andere kant van het spoor te komen, tussen de
twee perrons was een overpad. .
| | | | | Onder
(beide foto's): Het Noorderstation had vooral in de jaren negentig van de vorige
eeuw en het begin van de huidige eeuw geen beste naam als het om sociale veiligheid
ging. Mede om die reden kreeg het station in 2008 een facelift, waarbij de vier
overdekte -maar onoverzichtelijke- trappen werden afgesloten. De twee perrons
kregen ieder een nieuwe trap (foto linksonder), die niet meer overdekt is. Ook
werden er hellingbanen (foto rechtsonder) aangelegd en werden de perrons wat verlengd.
De huidige trappen zijn qua veiligheid veel overzichtelijker dan de oude "pisgaten"
van weleer, maar de reizigers zijn nu wel overgeleverd aan de elementen. Aan het
begin van iedere trap staat een wat merkwaardige, en enigszins nutteloze, rechthoekige
poort. .
| | | | | | | Onder:
Alhoewel de vier overdekte trappen van weleer al sinds 2008 hermetisch zijn afgesloten
zijn ze nog altijd aanwezig, zoals deze foto laat zien. Door de lichtinval lijkt
deze "trap naar nergens" bijna spookachtig. Wat er momentheel met de
ruimte gebeurt is mij niet bekend, maar erg verlaten ziet het er bepaald niet
uit... .
| Onder:
In het jaar 2000 werden de pijlers van het spoorviaduct voorzien van veertien
mozaïeken. Ze bestaan uit vierkante panelen van beton, met daarop mozaïeken
van keramiek en / of (spiegel)glas en werden gemaakt door H,. van Bentem. Het
is een herinnering aan de Utrechtste studente Anne de Ruijter de Wildt, die in
de vroege ochtend van 1 mei 1997 levenloos bij dit station werd gevonden. Ze bleek
te zijn vermoord. Anne wilde ooit met stukjes keramiek een wandkunstwerk makeb
Van Bentem bracht dit idee na haar dood tot uiting
.
| | | | | | |
versie: 22-01-2022 |