BORNE
 |
||
| Afkorting: | Bn | |
| Maatschappij: | Nederlandse Spoorwegen (NS) | |
| Type: | vereenvoudigd Standaardtype Douma (klein) | |
| Architect: | C. Douma | |
| Bouwjaar: | 1975 | |
| Baanvak: | Almelo-Hengelo | |
| Nadat in 1973 een groot aantal nieuwe standaard stations in gebruik waren genomen leek 1974 op dat gebied een stuk rustiger te gaan worden. Maar dat bleek schijn; vanaf het einde van dat jaar kwam een nieuwe bouwgolf op gang, waarbij ook nu weer talloze historische stationsgebouwen het veld moesten ruimen. In de periode 1975-1976 werden zo’n zeventien nieuwe stationsgebouwen opgeleverd, waarvan er tien volgens een standaardontwerp waren gebouwd. Eén van de eerste stations uit die serie werd gebouwd in het Overijsselse Borne. Daar werd een bijna 110 jaar oud stationsgebouw vervangen door een standaardgebouw, ontworpen door architect C. Douma. Opmerkelijk; het gesloopte stationsgebouw was één van de zeer weinigen dat niet door Staatsspoor werd ontworpen en gebouwd… Borne ligt in het hart van Twente, even ten noordwesten van Hengelo. Tegenwoordig zit Borne bijna helemaal vast aan de genoemde industriestad, alleen de snelweg A1 zorgt nog voor een scheiding. Het dorp bestaat al meer dan achthonderd jaar, maar zoals in meer Twentse plaatsen was Borne gedurende lange tijd allesbehalve een welvarend, agrarisch dorp. Om toch wat bij te kunnen verdienen was er al op de boerderijen de nodige huisnijverheid, waarbij vooral werd geweven en gesponnen. Zogenoemde fabrikeurs fungeerden hierbij als tussenpersonen, zij zorgden voor de materialen en ook voor de verkoop van de gemaakte producten. Eén van die fabrikeurs was een zekere S.J. Spanjaard, een Duits-joodse textielhandelaar die zich in de negentiende eeuw in Borne vestigde en daar later een textielfabriekje zou gaan stichten. Dit bedrijf zou veruit de grootste werkgever van Borne worden en het enorme fabriekscomplex, dat bijna acht hectare besloeg, domineerde het aangezicht van het dorp. Het lag dan ook ingeklemd tussen de oude dorpskern en het spoor. Wie vroeger met de trein vanuit Almelo reisde kon het haast niet missen! Toch heeft Borne in zekere zin ook een belangrijke industriële slag gemist, namelijk op het gebied van elektrotechniek en de machinefabrieken. Stork en Heemaf (later: Holec), ooit twee van de grootste en belangrijkste fabrieken van Hengelo, zijn immers in Borne ontstaan. Die Twentse industrie kon vooral dankzij de komst van het spoor zo’n vlucht nemen. Het was dan ook niet voor niets dat de Spanjaard bijna het hele gebied tussen station en dorpskern innam. Die geschiedenis begint in het najaar van 1865, wanneer een spoorverbinding tussen Almelo en het Duitse Salzbergen in gebruik wordt genomen. De lijn werd aangelegd door de Spoorweg-Maatschappij Almelo-Salzbergen (AS), waarvan ene C.T. Stork uit Oldenzaal één van de meest prominente initiatiefnemers was. Diezelfde Stork stichtte vrijwel gelijktijdig met de ingebruikname van de spoorlijn in Borne een machinefabriekje, voor de bouw en reparatie van de machines in de diverse (textiel)fabrieken. Lang zou Stork echter niet in Borne blijven, al na drie jaar verplaatste hij zijn bedrijf naar Hengelo. De rest is geschiedenis… De spoorverbinding Almelo-Salzbergen was aanvankelijk primair voor het vervoer van steenkolen vanuit Duitsland naar de Twentse fabrieken bedoeld. Borne werd dan ook -wat oneerbiedig gezegd- een soort tussenhalte aan een spoorlijn waar het reizigersvervoer als “minder belangrijk” werd geacht. Desondanks kreeg het dorp een behoorlijk representatief stationsgebouw. Het bestond uit een wat hoger middendeel en twee lagere zijvleugels, die niet even lang waren. In de kortere vleugel was een wachtruimte, de grotere vleugel was een goederenloods. Ondanks deze vrij algemene beschrijving oogde het gebouw bepaald niet als een typisch Nederlands stationsgebouw, door sommigen werd het zelfs als “Duits” omschreven. Overigens werd het gebouw al in 1882 rigoureus verbouwd. Vanaf dat moment was van een architectonische eenheid nauwelijks meer sprake. Het aanbrengen van kil pleisterwerk maakte het er bepaald niet beter op… In 1975 werd het gebouw dan ook zonder pardon met de slopershamer geconfronteerd. Het was toen al het derde stationsgebouw in deze streek dat door een modern standaardgebouw werd vervangen, eerder gebeurde dit al bij de stations van Wierden en Nijverdal. Die twee stations kregen nog het oude, luxueuzer uitgevoerde Standaardtype Douma. Borne kreeg de vereenvoudigde versie, die bovendien een flink stuk kleiner was. Tijdens de bouw van het nieuwe stationsgebouw werd ook het emplacement flink versobert, waarbij het station haar huidige eilandperron kreeg. Vanaf dat moment zijn de twee perronsporen “omgekeerd” genummerd, waarbij op spoor 1 voortaan het treinverkeer richting Hengelo rijdt. Het nieuwe stationsgebouw werd overigens in een voor Borne zeer roerige tijd gebouwd. Twee jaar eerder was de Spanjaard failliet gegaan en stond het dorp aan de vooravond van de grootste stedenbouwkundige ingreep uit haar bestaan. Het enorme fabriekscomplex werd aan het einde van de jaren zeventig voor het grootste deel ontmanteld. Het terrein bleef vervolgen nog jarenlang onbebouwd, maar inmiddels is er een nieuwe woonwijk gebouwd. Het huidige stationsgebouw bestaat alweer bijna een halve eeuw, waarbij het voor het grootste deel van haar bestaan geen stationsfunctie meer heeft. Lange tijd zat er een pizzaria in, tegenwoordig is er een kleine koffiebranderij in gevestigd. Het treinverkeer wordt anno 2024 voornamelijk door Blauwnet verzorgd. Op werkdagen wordt het station tijdens de spits ook nog door enkele NS-sprinters aangedaan. Om die reden staan er nog altijd twee typen in- en uitcheckpalen. Ook staat er nog altijd een NS-kaartautomaat. |
 |
 |
 |
|
|
 |
 |
 B | |