Alhoewel de naam Wolfheze al eeuwenlang bestaat is het dorp zelf nog betrekkelijk jong, de plaats in de gemeente Renkum bestaat nog maar net een eeuw. Maar anders dan veel andere plaatsen die zo'n 100 à 125 geleden plaatsen was het ontstaan van het dorp nu eens niet in de eerste plaats aan het spoor te danken, maar aan de stichting van een psychiatrisch kliniek. Wolfheze beschikte toen al zo'n zestig (!) jaar over een eigen halte. Al tijdens de aanleg van de Rhijnspoorweg, de spoorlijn Amsterdam-Utrecht-Arnhem-Elten (D) werd ook bij Wolfheze een halte aangelegd. Zoals wel vaker in de begintijd van het spoor gebeurde zou ook hier een landeigenaar grond ter beschikking stellen voor de aanleg van het spoor, in ruil voor een eigen halte. Het was de toenmalige bewoner van kasteel Doorwerth, Baron van Brakell ,die de benodigde gronden ter beschikking stelde. Van Brakell had een oog voor de economische mogelijkheden van het spoor, al snel liet hij tussen de halte en de Utrechtseweg -destijds de belangrijkste weg- een nieuwe weg aanleggen ten behoeve van het goederenvervoer. Kort daarop volgde de Italiaanseweg, tussen die eerder aangelegde Wolfhezerweg en kasteel Doorwerth. Die Italiaanseweg is bijna on-Nederlans, met haarspeldbochten en hellingen met een stijgingspercentage tot zo'n acht procent. Dit weggetje bestaat trouwens nog altijd…
Over die eerste halte -dat trouwens "Wolfhezen" werd genoemd- is niet zo heel veel bekend, afbeeldingen ervan zijn er bijna niet. Toch vonden hier wel enkele opmerkelijke gebeurtenissen plaats In 1863 en 1864 werden in de omgeving van het station het Algemeen Evangelisch Nationaal Zendingsfeest gehouden, waarvoor duizenden mensen met de trein naar Wolfheze afreisden. De halte had geen echt haltegebouw, een wachterswoning heeft als zodanig dienstgedaan.Ook opmerkelijk was het feit dat er ten westen en ten oosten van de halte twee tijdelijke halten hebben bestaan. In 1893 ontstond op ongeveer een kilometer ten oosten van de "hoofdhalte" de tijdelijke halte Renbaan, welke werd aangelegd ten behoeve van de bezoekers van de nieuwe paardenrenbaan. Die halte lag ongeveer bij de plek waar nu de snelweg A50 het spoor kruist. De halte Renbaan heeft overigens maar heel kort bestaan, evenals de renbaan zelf overigens… Zo'n twee kilometer westwaarts lag de -eveneens als tijdelijk bedoelde- halte Buunderkamp, maar deze halte was een aanzienlijk langer leven beschoren. Aanvankelijk werd deze halte aangelegd voor een grote militaire parade, welke in september 1898 werd gehouden, maar aan het begin van de twintigste eeuw werd Buunderkamp opnieuw een stopplaats. Pas in 1938 zou de halte definitief uit de spoorboekjes verdwijnen. Die militaire parade, ter gelegenheid van het inhuldigingsfeest van Koningin Wilhelmina, in september 1898, zorgde hier trouwens voor een complete chaos. Kennelijk was de halte niet berekend op de enorme reizigersstroom. Het scheen er zelfs tot ongeregeldheden te zijn gekomen.
In diezelfde tijd begon ook de bouw van een nieuw en definitief station in Wolfheze. Of die chaotische toestanden daartoe aanleiding hebben gegeven is trouwens nog maar zeer de vraag. Naar alle waarschijnlijkheid was de bouw van het nieuwe station namelijk toen al begonnen, en anders in ieder geval de voorbereidingen voor die bouw. Het nieuwe station kwam ergens tussen najaar 1899 en voorjaar 1900 gereed, de precieze openingsdatum is mij niet bekend. In ieder geval is station Wolfheze één van de laatste negentiende-eeuwse stations, een eeuw begint officieel immers bij het jaar 01. Ook het nieuwe station droeg aanvankelijk nog de naam "Wolfhezen", dus met een extra "n". Pas ergens in de jaren twintig of dertig van de twintigste eeuw zou die "n" komen te vervallen.
Omdat de NRS tien jaar tevoren ophield te bestaan en opging in Staatsspoor was het stationsgebouw ontworpen en gebouwd door laatstgenoemde maatschappij. Op het eerste gezicht komt het stationsgebouw, zeker gezien het bouwjaar, wat gedateerd over. De reden hiervan is echter vrij simpel te verklaren; het ontwerp van het gebouw dateert namelijk al uit 1890. Nog één keer liet Staatsspoor een (kleine) serie stationsgebouwen ontwerpen, welke tussen 1892 en 1903 werden gebouwd. Het in 1983 gesloopte stationsgebouw van het vroegere station Visvliet was de eerste uit die serie, als laatste kwam dat van station Oler-Kempen (langs de spoorlijn Weert-Roermond) gereed. Dit station is overigens ook al lang verdwenen, evenals het stationsgebouw. Het stationsgebouw van Wolfheze was trouwens de één na laatste dat werd gebouwd, het is de enige van de zes dat bewaard is gebleven.
De combinatie Staatsspoor en seriestations doet wellicht vermoeden dat deze stationsgebouwen directe nazaten van de roemruchte "waterstaatstations" zijn. Dat zijn ze feitelijk ook. Nu was de tijd dat de bekende standaardgebouwen van deze maatschappij door de Nederlandse Staat werden gebouwd allang voorbij. Maar qua bouwstijl en formaat doen ze wel degelijk denken aan het grotere type 5e klasse, maar dan wel zonder de kenmerkene puntgevels in het midden. De kenmerkende smalle dubbele halfronde vensters keerden wel weer terug, al zijn de vensters hier wat minder smal en staan ze iets uit elkaar. Evenals haar beroemde voorgangers zijn ook deze gebouwen nogal eenvoudig vormgegeven, al hebben deze gebouwen wat meer sierelementen, zoals de sierbanden en het gebruik van verschillende soorten steen in de rollagen boven de vensters. Het verspringende metselwerk, wat ook al bij de laatste generatie 5e klasse waterstaatstations (waarvan er trouwens geen één meer bestaat) was aangebracht, werd ook hier weer toegepast. Hierdoor worden de gevelvlakken wat meer geaccentueerd. Het meest kenmerkende deel van deze gebouwen was echter een korte en lage uitbouw aan één van de zijgevels, waarin de toiletruimten waren. Bij alle stations van dit type leek deze eerder op een aanbouw dat er later "aangeplakt" was, maar het hoorde wel degelijk bij het oorspronkelijke ontwerp. Bij de stations van Visvliet en Sappemeer-Oost (tot 1900: Borgercompaniesweg) zat de uitbouw aan de linker zijgevel, bij de overige stationsgebouwen -waaronder deze- was dit juist aan de rechterkant. Die uitbouw is bij dit station overigens allang verdwenen, waarschijnlijk al sinds het begin van de jaren vijftig. Er is helemaal niets meer wat nog aan die toiletruimten herinnert, dit is vooral te danken aan het feit dat deze muur helemaal in de stijl van het gebouw werd opgetrokken. Ook hier werden meerdere sierbanden aangebracht, die op de goede hoogte zijn en ook dezelfde kleur hebben als de overige sierbanden. Zelfs aan de plint werd gedacht.

Boven: Het stationsgebouw van Wolfheze werd in 1914 fors uitgebreid, maar heeft daarna nog maar weinig echt grote veranderingen doorgemaakt. Opvallend aan het gebouw is dat alleen de voorgevel is witgepleisterd. Of die pleisterlaag meteen al in 1914 werd aangebracht is niet bekend, in ieder geval zit deze er al heel lang op. Enkele jaren geleden werd het gebouw aan de buitenkant gerestaureerd. Daarbij keerden ook de geschilderde stationsnamen op de gevels weer terug. Na de opknapbeurt werd het gebouw meteen tot gemeentelijk monument verklaard.

Onder: Een nog jonge koningin Wilhelmina is met haar moeder, koningin-regentes Emma, in 1891 in Wolfheze aangekomen om de in de in de buurt gelegerde troepen te bezoeken. Het is -voor zover mij bekend- de enige afbeelding van de eerste halte Wolfhezen. Het zou trouwens niet de laatste keer zijn dan Wilhelmina Wolfheze per trein bezocht...

Onder: Zeven jaar later bezocht koningin Wilhelmina wederom de omgeving van Wolfheze, het was toen al haar derde bezoek. Het is september 1898 en de kersverse koningin was daags hiervoor officieel ingehuldigd. Ter gelegenheid hiervan vond hier een grote militaire parade plaats. Een parade waarover nog lang nagepraat zou worden, want door de massale belangstelling ontstond hier een enorme chaos. De halte waar de koningin zojuist is uitgestapt is de halte Buunderkamp, gelegen op ongeveer anderhalve kilometer ten westen van Wolfheze. De halte was aanvankelijk als tijdelijke halte bedoeld, maar bleef uiteindelijk nog tot 1938 in gebruik.

Onder: Ook aan de perrongevel werd in 1914 het nodige veranderd, maar ook aan deze kant bleef het gebouw daarna nagenoeg onveranderd. De oostelijke zijgevel (hier links te zien) bleef destijds ongewijzigd. Op deze ansichtkaart van omstreeks 1950 is nog dat uitbouwtje te zien, dat zo karakteristiek voor dit type stationsgebouw was. Korte tijd later zou deze echter verdwijnen...

Onder: De oostelijke gevel is de gevel dat nu het minst opvalt. Oorspronkelijk was hier nog een zeer kort zijvleugeltje -zeg maar gerust: een uitbouwtje- met daarin toiletruimten. Het was een opvallend kenmerk van dit type stationsgebouw. Bij twee exemplaren (waaronder Visvliet) zat deze juist aan de andere gevel. Aan het begin van de jaren vijftig verdween dit gedeelte, waarna hier een blinde muur werd opgetrokken. Ondanks de opvallend fraaie afwerking heeft de muur toch een wat vreemde aanblik. Het is jammer dat het uitbouwtje tijdens de laatste restauratie van 2006 niet meer terugkeerde.

Onder: Naast het stationsgebouw staat dit woonblokje dat bestaat uit twee personeelswoningen. Het werd gebouwd in 1914, hetzelfde jaar waarin het stationsgebouw werd uitgebreid. Op de zijgevels zijn nog heel vaag de aanduidingen A en B te zien (dit is huis B), waarmee de twee woningen werden aangeduid. Iedere woning heeft haar eigen vrijstaande berging, die overigens gelijktijdig met de woningen werden gebouwd. Eén van de twee woningen heeft onlangs nog te koop gestaan...