In Vlissingen staat een mooi voorbeeld van een kopstation, een station waarbij het stationsgebouw direct vóór de kopsporen staat. Het is een type station dat in Nederland niet zoveel voorkomt, in totaal zijn het er slechts vijf (Maastricht en Enschede niet meegerekend, aangezien deze stations één of meerdere langssporen hebben). Zo'n kopstation heeft als grote voordeel dat het stationsgebouw vlakbij of zelfs in het centrum kan staan, veel dichterbij dan met een station aan een doorgaande spoorlijn mogelijk is. Het Vlissingse station vormt hierop een merkwaardige uitzondering.
Dit station werd oorspronkelijk gebouwd als havenstation. Dat had uiteraard gevolgen voor de ligging ervan ten opzichte van de binnenstad, vanaf het station is het bijna een half uur lopen naar het centrum. Dat het station in het havengebied staat is een overblijfsel uit de tijd dat Vlissingen het vertrekpunt was van diverse veerdiensten, zoals die naar Breskens. Het bekendst waren echter de veerdiensten naar Engeland. Vooral in de eerste helft van de vorige eeuw was dit een verbinding van internationale allure, waarbij in Vlissingen zelfs kon worden overgestapt op een rechtstreekse trein naar Duitsland. Die tijden zijn inmiddels voorgoed voorbij…
Vlissingen is het meest westelijk gelegen station van Nederland. Het is het eindpunt van de Zeeuwse Lijn, de spoorlijn tussen Roosendaal en Vlissingen welke tussen 1863 en 1873 in fasen werd aangelegd. Ongeveer tegelijkertijd werd het Kanaal door Walcheren gegraven en kreeg Vlissingen nieuwe havens. Er werden meteen al twee stations gebouwd. Naast het station Haven was er ook nog een station Vlissingen Stad. Dat station -dat trouwens nóg wat westelijker was gelegen- was eigenlijk als hoofdstation bedoeld, maar werd al na iets meer dan twintig jaar dienst te hebben gedaan weer opgeheven. Station Haven werd daarentegen vervangen door een nieuw een groots exemplaar, een prachtig kopstation met daarachter niet minder dan drie perrons. Dat stationsgebouw overleefde de Tweede Wereldoorlog helaas niet en moest worden gesloopt. De perrongevel bleef hierbij bewaard en werd geïntegreerd in het nieuwe stationsgebouw. Datzelfde gold ook voor het grootste deel van de perronoverkappingen. Deze waren weliswaar zwaar beschadigd, maar bleken nog wel herstelbaar. In 1950 kwam het huidige stationsgebouw gereed. Vergeleken met haar voorganger was het station aanzienlijk vereenvoudigd. Doordat de belangrijkste veerverbinding (die naar Engeland) inmiddels was verplaatst naar Hoek van Holland, inclusief de aansluitende internationale treinverbinding, was het belang van het station inmiddels fors verminderd.
Er is inmiddels een hoop veranderd in deze Zeeuwse havenstad. De havenactiviteiten zijn verplaatst naar een gebied ten oosten van Vlissingen. De veerdienst naar Engeland werd in de jaren zeventig nieuw leven ingeblazen (de Olau-lijn), maar deze heeft de verwachtingen nooit echt kunnen waarmaken. In 1994 voer deze dan ook voor het laatst. Het veer naar Breskens bestaat nog wel, maar na de ingebruikname van de Westerscheldetunnel is deze alleen nog voor fietsers en voetgangers in gebruik. Het station staat er anno nu dan ook een beetje verloren bij, in een nogal rommelige omgeving en -vooral- ver van de stad verwijderd.

Boven: Het stationsgebouw, met haar twee karakteristieke tongewelven, kwam gereed in 1950. Het is gebouwd naar een ontwerp van S. van Ravesteyn en staat (deels) op de fundamenten van een eerder stationsgebouw, dat in 1944 werd verwoest. Het station is sinds 2010 een rijksmonument. Daarnaast is het ook opgenomen in de Top 100 Nederlandse monumenten 1940-1958.

Onder: Een beeld van Vlissingen dat inmiddels is verdwenen: de pontbrug bij het veer naar Breskens. Het is een vakantiedia, waarschijnlijk uit 1988 (dat week ik niet meer precies). De brug is dubbeldeks. Bovendeks reden personenauto's de veerboot op en af en er waren twee overdekte passagiersbruggen. Het benedendek was eveneens voor personenauto's maar ook voor het vrachtverkeer. Met de ingebruikname van de Westerscheldetunnel in maart 2003 kwam er een einde aan deze veerdienst. Er vaart nog wel een (snelle) veerboot naar Breskens, maar deze is alleen voor voetgangers en fietsers toegankelijk. De pontbrug werd in 2004 gesloopt.
.

Onder: De stationshal, gezien in de richting van het perron. Prominent op de voorgrond is een kunstwerk te zien van Philip ten Klooster, een beeldhouwer die na de oorlog in Zeeland actief was. Dit bronzen beeld werd in 1957 gemaakt ter gelegenheid van het gereedkomen van de elektrificatie van de Zeeuwse lijn.

Onder: Boven het dwarsperron en het eerste perron is de oorspronkelijke overkapping uit 1894 nog intact. Deze overkapping werd ontworpen door G.W. van Heukelom, destijds de allereerste die van zijn hand was. De kap lijkt wel wat op die van 's-Hertogenbosch, maar dan wel veel kleiner. Mogelijk was dit een voorstudie ervan...

Onder: Bijna alle stationsgebouwen die Van Ravesteyn tussen 1948 en 1954 ontwierp zijn versierd met beeldhouwwerken, meestal de beeldhouwer J. Uiterwaal. Als enige zijn de beelden op dit stationsgebouw polychroom gebakken, oftewel met meerdere kleuren. Al is dat op dit specifieke beeld niet zo duidelijk zichtbaar. Dit beeld is trouwens boven de ingang van het stationsgebouw bevestigd.
.

Onder: Het station beschikt momentheel nog over twee perrons, waarbij in principe alleen het tweede perron voor het reizigersverkeer in gebruik is. Dit is het perron dat in de directe looplijn vanuit de stationshal ligt. Ook dit perron was aanvankelijk nog voorzien van de oorspronkelijke overkapping, maar in de jaren negentig werd deze vervangen door een modern exemplaar. Daarbij bleven de gietijzeren kolommen van het oude exemplaar bewaard, hetgeen een nogal merkwaardige combinatie opleverde
.