Ooit was Simpelveld een belangrijk grensstation en een spoorwegknooppunt, voor zowel personen als goederen. Het imposante stationsgebouw -het had ooit een gevellengte van zo'n 100 meter- was één van de grootste van Limburg. Die tijden zijn allang voorbij. Als knooppunt hield het station al in 1988 op te bestaan en in 1992 verdween het station definitief uit de spoorboekjes… Het ooit zo imposante stationsgebouw was 17 jaar tevoren al drastisch gekortwiekt. Van de ruim 100 meter gevellengte bleven er slechts 38 over, nog maar iets meer dan éénderde van wat het ooit was…
Simpelveld was ooit het allereerste grensstation van ons land. De geschiedenis ervan gaat terug tot 1853, als in het najaar van dat jaar de spoorlijn tussen Aken en Maastricht in gebruik wordt genomen en Simpelveld haar eerste station krijgt. In 1872 wordt Simpelveld voor het eerst een overslagstation voor steenkolen. In dat jaar werd een acht kilometer lang smalspoorlijntje tussen Simpelveld en de Domaniale Mijn in Kerkrade in gebruik genomen. Simpelveld werd hiermee het eerste zogenoemde mijnstation. Mede dankzij de mijnwinning, maar zeker ook dankzij het toenemende treinverkeer van en naar Duitsland wordt een groter station noodzakelijk. Dit tweede -en tevens huidige- station werd in 1910 in gebruik genomen. Overigens heeft het nog behoorlijk lang geduurd voordat Simpelveld een overstapstation werd. Pas in 1934 werd het "kolenlijntje" uit 1872 vervangen door een volwaardige spoorlijn naar Kerkrade en Schaesberg (nu: Landgraaf). Deze lijn, de beroemde "Miljoenenlijn" was aanvankelijk alleen een goederenspoorlijn. In 1949 wordt de spoorlijn ook voor passagierstreinen opengesteld en is Simpelveld eindelijk een volwaardig spoorknooppunt. Een knooppunt dat uiteindelijk nog geen veertig jaar zou bestaan…
Het station is gelegen op zo'n 151 meter hoogte. Daarmee was Simpelveld gedurende lange tijd het op één na hoogst gelegen station van Nederland, na het -inmiddels óók voormalige- station Spekholzerheide (Kerkrade West). Het is feitelijk nog steeds één van Nederlands hoogst gelegen stations, alleen is Simpelveld nu officieel geen station meer. Overigens was er in het nabijgelegen Bocholtz, tussen Simpelveld en de Duitse grens, in het verleden ook een station (of liever gezegd: een halte), dat nog eens zo'n 20 meter hoger lag. Daarmee was dit het hoogst gelegen station in Nederland ooit. Even ten oosten van Bocholtz, precies op de grens met Duitsland bereikt het spoor, ook nu nog, haar hoogste punt in Nederland: 185 meter.
Van het oorspronkelijke gebouw is -zoals al aangegeven- nog maar een deel bewaard gebleven, maar dit is wel het gelukkig wel het belangrijkste deel. En er bleef gelukkig meer bewaard. Zo is de klassieke beveiliging nog intact én in bedrijf. Hier functioneert nog een echt ouderwets station, waarbij het treinverkeer wordt geregeld vanuit twee seinhuizen plus een derde post voor de treindienstleider. De klassieke beveiliging bleef tot en met het opheffen van het reguliere station in bedrijf en werd daarna liefdevol gerestaureerd. Het station is inmiddels al jaren het kloppend hart van museumbedrijf ZLSM. Het is één van de grootste voormalige stationsgebouwen dat bewaard is gebleven. Het is ook één van de meest in haar oorspronkelijke staat gebleven stations Dat is uniek in ons land, waar de (veelal noodzakelijke) moderniseringen vaak afbreuk doen aan het oorspronkelijke stationsontwerp. Het is dan ook meer dan terecht dat het station de status van rijksmonument heeft.

Boven: Het stationsgebouw met haar opvallend vormgegeven dak is nog altijd een indrukwekkende verschijning, zeker in verhouding tot de grootte van het dorp. De linker zijvleugel is nog deels blijven staan, het rechterexemplaar is geheel verdwenen...

Onder: Aan de perrongevel valt allereerst het kleurverschil op, tussen de beneden- en de bovenverdieping van het huidige eindgebouw. De perronluifel is tegenwoordig nog maar net zo breed als het middendeel van het stationsgebouw, maar vroeger strekte deze zich over de gehele lengte van het oorspronkelijke gebouw. De luifel is overigens nog helemaal origineel. Dat kan niet worden gezegd van het houten balkon daarboven. Deze is van veel recenter datum...

Onder: Het Rijkswapen lijkt op het eerste gezicht aan te geven dat dit een grensstation is met marechaussee- en douanefaciliteiten. In werkelijkheid werd deze pas aangebracht toen het grensstation al lang was opgeheven. Op verzoek van museumbedrijf ZLSM en met speciale toestemming van de Koninklijke Marechaussee werd het schild aan de perrongevel bevestigd, om zo het verleden als grensstation te benadrukken. Het kleurverschil in dit gedeelte van de perrongevel is opvallend. Van een afstand lijkt het de plaats van de vroegere perronluifel te markeren, maar bij nadere beschouwing blijkt een deel van de muur (het lichtere deel) in een later stadium te zijn herbouwd. Vermoedelijk is dit in de jaren zeventig gedaan.

Onder: Post II is één van de twee seinhuizen langs het emplacement. Vanuit dit seinhuis worden de seinen en wissels en de overweg aan de westzijde van het emplacement bediend. Samen met de nagenoeg identieke post I -ten oosten van het station- zijn dit de laatste originele seinhuizen van ons land, waarvandaan alles nog door middel van handels en trekdraden wordt bediend. Overigens zijn de seinhuizen wel wat jonger dan het stationsgebouw, ze zijn ergens aan het einde van de jaren twintig of het begin van de jaren dertig gebouwd. Vooral de onderbouw van beide seinhuizen is opvallend. Deze is van kunradersteen (een soort mergelsteen) gebouwd. De houten bovenbouw oogt veel simpeler. Ook de beide seinhuizen zijn inmiddels een rijksmonument.

Onder: Tekening van het stationsgebouw zoals dit er oorspronkelijk uitzag. Alleen het witte gedeelte is bewaard gebleven, de rest is gesloopt...