De Heuvellandlijn (sinds 2006 de officiële naam van de spoorverbinding Maastricht-Heerlen is ongetwijfeld één van de mooiste spoortrajecten van ons land. Het mooiste gedeelte van dit traject is het deel dat dwars door de gemeente Valkenburg aan de Geul loopt, tussen de stations Houthem-Sint Gerlach en Schin op Geul. De Heuvellandlijn bestaat eigenlijk uit twee aparte spoorlijnen, namelijk de vroegere lijn Maastricht-Aken en -vanaf Schin op Geul- de aftakking naar Heerlen.
Ooit was de spoorlijn Maastricht-Simpelveld-Aken de allereerste grensoverschrijdende spoorlijn van Nederland. Deze spoorlijn werd al in 1853 in gebruik genomen en Simpelveld werd hiermee het allereerste grensstation van Nederland. Het station van het nabij gelegen Valkenburg is als enige stationsgebouw uit die periode bewaart gebleven en is daarmee het oudste nog bestaande stationsgebouw van ons land.
In Schin op Geul dreigde men aanvankelijk de boot te missen. Enkele jaren na de ingebruikname van de spoorlijn kwam er weliswaar een eenvoudige halte, maar van een volwaardig station was lange tijd geen sprake. Deze eerste halte lag destijds vermoedelijk bij de Vinkenbergstraat, iets ten oosten van het huidige station. De halte werd destijds vooral gebruikt door kerk- en bedevaartgangers, die naar de, in de directe nabijheid van de halte gelegen Sint Mauritiuskerk.
Aan het begin van de twintigste eeuw wordt de mijnbouw een belangrijke industrie in Zuid-Limburg met zeer veel werkgelegenheid, met name in en rondom Heerlen. Een direct gevolg hiervan was dan ook de aanleg van een rechtstreekse spoorverbinding tussen Heerlen en Maastricht. Deze nieuwe spoorlijn sloot in Schin op Geul aan op de, toen al ruim zestig jaar oude, spoorlijn vanuit Simpelveld. De aanleg begon rond 1912 en twee jaar later kon de nieuwe spoorverbinding in gebruik worden genomen. Ook Schin op Geul profiteerde van de aanleg, het kreeg -eindelijk- een volwaardig station. En wat voor één…
Het nieuwe station werd precies in de splitsing van de twee spoorlijnen gebouwd. Het station werd daardoor een vorkstation (ook wel een wigstation genoemd). Het station telt vier sporen en evenzoveel perrons, waarbij de twee middelste perrons in een V-vorm naar elkaar toe lopen. In het snijpunt staat het stationsgebouw. Schin op Geul was pas het tweede station van dit type dat in ons land werd gebouwd.
Het station is een ontwerp van architect G.W. van Heukelom, één van zijn laatste ontwerpen overigens. Oorspronkelijk bestond het station uit een opmerkelijk vormgegeven stationsgebouw met daarachter een bijpassend, hoog seinhuis. Dit seinhuis is overigens al tientallen jaren geleden gesloopt. Erg jammer, want als geheel was dit nu juist een erg geslaagde combinatie.
Over het bouwjaar van het station bestaat wat onduidelijkheid. Het werd in 1914 in gebruik genomen, maar een aan de straatgevel aangebracht jaartal (niet origineel, trouwens) geeft aan dat het stationsgebouw al in 1913 gereedkwam. Het kwam overigens wel vaker voor dat een stationsgebouw al enige tijd klaar was voordat het station daadwerkelijk werd geopend…

Boven: Het markante stationsgebouw van Schin op Geul, hier gezien vanaf het perron aan het spoor richting Voerendaal.

Onder: Het station in haar oorspronkelijke gedaante met op de achtergrond het seinhuis. Duidelijk is te zien dat het opschrift "SCHIN OP GEUL" aan de straatgevel hier nog ontbreekt. De reiziger vindt zijn/haar weg langs het gebouw dankzij de diverse uithangbordjes.

Onder: De straatgevel van het stationsgebouw is geen voorgevel. Daarmee wijkt dit gebouw duidelijk af van de twee andere vorkstations (Kesteren en Amsterdam Muiderpoort) die wel een duidelijke voorgevel aan de straatkant hebben.

Onder: Oude tijden lijken weer te herleven. Langs het perron voor de richting Simpelveld (het vroegere spoor 2) staat een Schienenbus, de beroemde Duitse railbus uit de jaren zestig, die zojuist vanuit Bocholtz is binnengelopen. De railbus is eigendom van de Zuid-Limburgse Stoomtrein Maatschappij (ZLSM). De vroegere spoorlijn naar Aken (het eindpunt ligt nu echter vlak over de grens bij Vetschau) en de spoorlijn naar Kerkrade (Miljoenenlijn) zijn tegenwoordig toeristische spoorwegen.

Onder: Een bijzonder fraai uitzicht op Schin op Geul en de directe omgeving vanaf het voormalige eerste perron (het vroegere spoor 1). Rechts op de foto is een deel van de Sint Mauritiuskerk te zien.