| |
ROTTERDAM
BERGWEG
| | |
Afkorting: | Rtbw |
Maatschappij: | Nederlandsche
Spoorwegen (NS) | Architect: | S.
van Ravesteyn | Bouwjaar:
| 1960 | Baanvak:
| Rotterdam Hofplein-Den
Haag Centraal (Hofpleinlijn) | | |
| |
Even ten
noorden van het centrum van Rotterdam ligt de Bergwerg. Een drukke straat die
tegenwoordig begint bij de Ceintuurbaan en na ruim anderhalve kilometer eindigt
bij de Kruising met de Schiekade / Schieweg, waarna de straat verder gaat als
Walenburgerweg. Wat deze straat zo bijzonder maakte wat het feit dat er tot 2006
twee NS stations stonden; in het uiterste noorden staat station Rotterdam Noord,
dat nog altijd in gebruik is. Dat andere station -het voormalige station Rotterdam
Bergweg- is daarentegen allang niet meer als zodanig in gebruik, maar het staat
er nog wel. Een heel bijzonder detail: beide stations zijn door dezelfde architect
ontworpen..! Station Rotterdam Bergweg stond in het zuidelijkste puntje van
de wijk Liskwartier, aan de gelijknamige straat (Bergweg, dus). Het station stond
aan de roemruchte "Hofpleinlijn", de vroegere spoorverbinding tussen
Rotterdam Hofplein en Scheveningen, later verlegd naar Den Haag Hollands Spoor
en nog veel later naar Den Haag Centraal. Ooit was het de allereerste spoorlijn
waar al van meet af aan elektrisch kon worden gereden. Maar het meest bijzondere
aan het traject was en is het bijna twee kilometer lange viaduct, dat zich door
het noordelijke deel van Rotterdam een weg baant naar haar vroegere eindpunt;
station Hofplein. Het enige tussenstation aan dat unieke viaduct is het onderwerp
van deze pagina. Anders dan de situering wellicht doet vermoeden was het geen
viaductstation, het bevond zich namelijk in het naast gelegen dijklichaam. Dat
gold trouwens ook voor het eerste station, dat -zoals reeds aangegeven- al bij
de opening van de spoorlijn in gebruik werd genomen. Het was een eenvoudig stationnetje,
ontworpen door dezelfde architect die ook voor de meeste andere stations langs
de lijn tekende: J.J.L. Bourdrez. Het gebouwtje stond, net als het latere exemplaar,
langs het spoor voor de richting Den Haag. Het grote verschil was het feit dat
het eerste gebouwtje volledig op perronniveau stond. Dit werd echter niet als
een al te groot bezwaar gezien, aangezien het overgrote deel van de vertrekkende
reizigers richting de Hofstad reisden. Overigens heette het stationnetje oorspronkelijk
"Bergweg", dus zonder "Rotterdam" ervoor. Pas in 1955 zou
de stadsnaam officieel bij de stationsnaam worden gevoegd. Als op 14 mei 1940
de Rotterdamse binnenstad door een Duits (terreur)bombardement wordt weggevaagd
heeft ook de Hofplein daar zwaar onder te lijden. Het stationsgebouw van station
Hofplein wordt compleet verwoest en ook station Bergweg loopt (waarschijnlijk)
enige schade op, als een pand schuin tegenover het station een voltreffer krijgt.
Desondanks zou dat eerste station nog twintig jaar dienst blijven doen, tot het
in 1960 werd vervangen door een geheel nieuw exemplaar. Het nieuwe station was
een ontwerp van S. van Ravesteyn, de laatste uit een serie van zes naoorlogse
stations voor Rotterdam (na Blaak, Noord, Hofplein, het Centraal Station en Zuid).
Het was tevens het allerlaatste station van de hand van deze architect. Van Ravesteyn
ontwierp hierna nog enkele tankstations, alvorens hij met pensoen ging. Van de
zes naoorlogse Rotterdamse stationsgebouwen is dit zonder twijfel de meest abstracte.
Van Ravesteyn lijkt hier nog één keer terug te willen gaan naar
zijn periode van uitbundige lijnen, maar dan wel in een meer zakelijke vorm. Het
doet wel wat denken aan de gebouwtjes van de Purfina - tankstations, die de architect
in diezelfde periode ontwierp. In tegenstelling tot het eerdere station had het
nieuwe stationsgebouw een ingang op straatniveau. Direct hierna was een trap naar
een soort steekverdieping, halverwege straat- en perronhoogte, hier was het plaatskaartenkantoortje.
Tevens kon men hier kiezen naar welk perron moest worden gegaan, het tegenoverliggende
perron was namelijk van hieruit via een tunnel onder het spoor te bereiken. Veruit
de meeste reizigers namen echter de trap naar het perron boven het stationsgebouw.
Eenmaal daar aangekomen blijkt de "bovenverdieping" een kleine perronoverkapping
te zijn. Overigens werd die verbinding naar het tweede perron maar betrekkelijk
kort gebruikt. Vanaf het begin van de jaren zeventig reed de trein tussen de stations
Rotterdam Kleiweg en Rotterdam Hofplein uitsluitend over het oostelijke spoor,
waardoor het tweede perron overbodig werd. De perrontunnel werd dichtgemaakt.
Niet veel later wordt het loket opgeheven, waardoor het stationsgebouw vanaf dat
moment niet veel meer dan een overdekte trap naar het hooggelegen perron was.
Door gebrek aan toezicht sloeg de verloedering al snel toe. De Hofpleinlijn leed
al jaren een zwaar verliesgevend bestaan, mede door het sterk toegenomen autoverkeer,
maar van opheffing wilde men gedurende lange tijd niets weten. De reden hiervoor
was wellicht het feit dat het Onderhoudsbedrijf Leidschendam (waar de Sprinters
al sinds jaar en dag hun onderhoud krijgen) anders niet meer bereikt kon worden.
Toch werd al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw gesproken over ombouw van
zowel de Hofpleinlijn als de Zoetermeerlijn tot metroverbindingen, om zo een lightrail-netwerk
voor de regio Den Haag / Rotterdam te kunnen realiseren. Op 3 juni 2006 reed de
allerlaatste reguliere trein, waarna de baan in een maandenlange verbouwing geschikt
werd gemaakt voor de metrotreinstellen. Voor station Rotterdam Bergweg betekende
dit het definitieve einde, er werd toen al gewerkt aan de tunnel tussen de stations
Kleiweg (eveneens opgeheven) en het Centraal Station. Overigens zou station Hofplein
nog wel tijdelijk blijven functioneren. Jarenlang bleef het een beetje stil
rondom het voormalige, inmiddels zwaar verwaarloosde station Bergweg, maar rond
2014 begon een grootscheepse renovatie. Een kleine twee jaar later kwam het gebouwtje
weer als herboren uit de steigers. In het gebouw is nu een pizzeria gevestigd,
maar de vroegere functie is men zeker niet vergeten. Zo is op de zijkant in een
historiserende stijl de tekst "STATION BERGWEG" aangebracht. De rode
neonverlichting doet daarentegen denken aan de Fina-tankstations van weleer. En
laat die nu in zekere zin mede verantwoordelijk zijn voor het einde van het stationnetje
| Boven:
Het stationsgebouwtje staat er tegenwoordig weer fris en fruitig bij. Na jarenlange
verwaarlozing kreeg het enkele jaren geleden een grondige opknapbeurt én
een herbestemming. Op de foto is goed te zien dat het gebouw aanzienlijk groter
is dan het op het eerste gezicht lijkt. Ook is duidelijk waarneembaar dat het
voorste gedeelte uit drie bouwlagen bestaat; op straatniveau de ingang, daar schuin
boven de loketruimte en daar weer boven het perron. De perronluifel is te herkennen
aan de grote ronde ramen, met daar tussenin een smalle lichtstrook. Let ook op
de bijzondere trapeziumvormige vensters. .
|
| Onder
(beide foto's): Station Bergweg, in de nadagen van haar bestaan (foto hieronder).
Een Srinter -in een vroegere "Spitspendel"-uitvoering - is net vertrokken
naar Den Haag Centraal. Duidelijk is te zien dat het linker spoor al een hele
tijd niet meer wordt gebruikt. Op de tweede foto het bovenste deel van het gebouw,
dat feitelijk een kleine perronluifel en een overdekte toegang naar de trap was.
Beide foto's geven een goed beeld van de staat waarin het gebouwtje destijds verkeerde... .
. |
| | | | Onder:
De ingang van het gebouw, zoals het er in het najaar van 2006 uitzag; de ingang
is dichtgemaakt en het NS-logo -dat bovenop de luifel stond- is inmiddels verdwenen.
Er passeert een treinstel van de RandstadRail (een voormalig RET-metrostel) het
vroegere station. Sinds 2010 rijdt de RandstadRail door de nieuwe "Statenwegtunnel"
naar het Centraal station. Sindsdien is station Bergweg "spoorloos"... .
| Onder:
Een foto uit het einde van de jaren zestig. De oude letters met de stationsnaam
sieren nog de luifel, maar weldra zullen deze worden vervangen door het bekende
NS-logo. Het kleurige kunstwerk, dat jarenlang het trapeziumvormige vlak naast
de ingang sierde, ontwreekt hier nog. Inmiddels is deze weer verdwenen, momentheel
wordt het vlak versierd met een afbeelding die hoort bij de pizzeriaketen Happy
Italy... .
| | |
| |
Onder:
Op het monumentale, bijna twee kilometer lange spoorviaduct zijn diverse reliëfs
aangebracht, vervaardigd door de Haagse beeldhouwer J. Altorf (zie
ook deze pagina). De meeste zijn diervoorstellingen, zo zijn bij het viaduct
over de Bergweg een kikker en een vogel te zien
.
|
Onder:
In het Twentse Glanerbrug, op slechts een paar honderd meter van de Duitse grens,
staat dit tankstation. Het bijbehorende gebouwtje is overduidelijk een ontwerp
van Van Ravesteyn en werd vrijwel gelijktijdig met station Bergweg gebouwd, de
overeenkomsten zijn dan ook overduidelijk! .
| | |
| |
versie: 15-07-2019 |