[ Home ] [ Terug naar periode 1965-1985 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ] [ Volgende pagina ]
  

 

RHENEN

  
  
Afkorting: Rhn
Maatschappij: Nederlandse Spoorwegen (NS)
Architect: C. Douma
Bouwjaar: 1981
Baanvak: De Haar - Rhenen
  
  
Op 31 mei 1981 werden Veenendaal en Rhenen weer op het spoornet aangesloten. Rhenen werd hierbij letterlijk het begin- en eindpunt van deze hernieuwde "Veenendaallijn", dit werd benadrukt door het nieuwe station Rhenen als kopstation te ontwerpen. Nog geen drie jaar na de opening bleek dat zo'n kopstation ook een risico kan inhouden; een trein reed door het stootblok en ramde het stationsgebouw. Het bleef gelukkig bij dit ene incident.
Rhenen ligt aan de noordoever van de Rijn, in het uiterste zuidoosten van de provincie Utrecht. De bijna 82 meter hoge toren van de Cunerakerk domineert er het stadsbeeld en is al van verre zichtbaar. Het bijna 14.000 inwoners tellende stadje is vooral bekend van Ouwehands Dierenpark, dat op de flanken van de Laarsenberg (en dus niet op de naastgelegen Grebbeberg, zoals veel mensen denken…) is gelegen. Rhenen kreeg in het jaar 1258 stadsrechten en kent dan ook een lange en bewogen geschiedenis. Het vestingstadje was eeuwenlang een garnizoensstad, vooral dankzij haar strategische ligging aan de Rijn en op het zuidelijkste punt van de Utrechtse Heuvelrug. Belangrijke middelen van bestaan waren verder de landbouw en de tabaksteelt, later vervangen door de import van tabaksbladeren uit. Uit die tijd herinneren nog enkele tabaksschuren, die even buiten Rhenen zijn te vinden. De teelt en import van tabaksbladeren groeiden uit tot een vrij omvangrijke tabaksindustrie, die zich voornamelijk in Veenendaal zou concentreren.
Die strategische ligging bleek aan het einde van de negentiende eeuw cruciaal toen het tracé van de aan te leggen spoorverbinding tussen Amersfoort en Nijmegen moest worden vastgesteld. Aanvankelijk was het namelijk helemaal niet de bedoeling dat deze via Rhenen en Kesteren zou lopen, vanaf Veenendaal was een verbinding met Wageningen voorzien. Daar moest het spoor de Rijn oversteken om vervolgens aan te sluiten op de spoorlijn Dordrecht-Nijmegen, die vrijwel gelijktijdig werd ontworpen. Maar door aanwezigheid van de Grebbelinie, een zeventiende eeuwse voorverdediging van de Hollandse Waterlinie, moest het spoor wel vanaf Veenendaal afbuigen naar Rhenen en Kesteren. De genoemde spoorverbindingen waren trouwens een uitvloeisel van de Derde Wet op de aanleg van Staatsspoorwegen uit 1875. De spoorverbinding Amersfoort - Kesteren kwam al in 1884 gereed, maar vervolgens duurde het nog bijna twee jaar voordat daadwerkelijk de eerste treinen reden. Oorzaak hiervan was onenigheid over welke maatschappij de exploitatie zou verkrijgen. Dit werd uiteindelijk aan de HIJSM gegund, waardoor deze maatschappij vanaf dat moment een eigen rechtstreekse verbinding naar Duitsland had.
Ondanks het feit dat het spoor eigenlijk niet langs Rhenen had moeten gaan werd het stadje van een riant stationsgebouw voorzien. Het werd gebouwd naar een ontwerp van M.A. van Wadenoijen en was een wat grotere versie van het stationsgebouw van Boxmeer. Het grootste verschil was de kopgevel aan het uiteinde van de langere vleugel. Een ander verschil was dat de rijkelijk gedecoreerde ingang een soort lijstgevel had. De overige kopgevels waren uitgevoerd als trapgevels, iets wat het Boxmeerse stationsgebouw oorspronkelijk ook had. Station Rhenen werd opvallend ver van de stad gebouwd, de afstand bedroeg destijds zo'n 650 meter. Dit had ongetwijfeld te maken met het heuvelachtige terrein, waarbij voor het spoor een uitgraving moest worden gemaakt. Let wel: het oude station lag wat dichter bij de binnenstad dan het huidige exemplaar.
De HIJSM-verbinding vanuit Amsterdam naar Duitsland, via Hilversum, Amersfoort, Rhenen, Kesteren en Nijmegen was aanvankelijk een succes. Maar toen de verschillende maatschappijen gingen samenwerken -en later zelfs gingen fuseren tot NS- verloor de verbinding heel snel aan belang. Desondanks bleef station Rhenen nog tot ver in de Tweede Wereldoorlog dienst doen. Vanwege het uitbreken van de Spoorwegstaking op 17 september 1944 moest het station haar deuren sluiten. Pas in 1981 zou er in Rhenen weer een reguliere treindienst worden opgestart…
Boven: Het huidige station werd eind mei 1981 in gebruik genomen. Het kreeg een eenvoudig haltegebouwtje, ontworpen door C. Douma. Deze werd voor het spoor gebouwd, waardoor Rhenen een kopstation werd. Het station telt slechts één spoor, vanaf hier is de spoorlijn tot Veenendaal enkelsporig.
.
Onder: De grote blikvanger van het stationsgebied is de verkeersbrug, die oorspronkelijk uit 1882 stamt. Het huidige uiterlijk kreeg de brug nadat deze tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd was geraakt Desondanks is het viaduct een rijksmonument.
.
 
 
Onder: Het eerste stationsgebouw van Rhenen was een typisch voorbeeld van een stationsgebouw zoals werd gebouwd tijdens de zogenoemde "Tweede en Derde Staatsaanleg". Het deed wel wat denken aan het stationsgebouw van Boxmeer, maar dan wat groter en met een iets gewijzigde gevelindeling. Dit was kenmerkend voor deze gebouwen; hoewel er grote verwantschappen zijn (denk hierbij aan stationsgebouwen als Cuijk, Hemmen-Doodewaard, Avenhorn of het al genoemde Boxmeer), waren de gebouwen onderling vaak verschillend.
.
Onder: De perronzijde van het oorspronkelijke station, met op de achtergrond het bekende viaduct over het emplacement. Het eerste station van Rhenen stond niet ten noorden van het viaduct, zoals nu het geval is, maar ten zuiden ervan. Het stationsgebouw stond daarbij aan de westelijke kant. Het gebouw viel direct op door haar trapgevels, die het een geheel eigen gezicht gaven. Het gebouw behield deze gevels tot de sloop. Het overleefde wonderbaarlijk genoeg de Tweede Wereldoorlog, maar moest uiteindelijk wijken voor de aanleg van de provinciale weg N233. Het vroegere spooremplacement is nu een P&R-terrein.
.
 
 
Onder: De vroegere spoorbrug over de Rijn, met haar markante hoge torens. De spoorbrug werd ongeveer gelijktijdig met de spoorlijn gebouwd en kwam rond 1882 gereed. Al van meet af aan was de brug dubbelsporig, iets wat in die tijd nog niet zo gebruikelijk was. of de twee torens echt een verdedigingsfunctie hadden weet ik niet, wel lijken ze te benadrukken dat hier vlakbij de Grebbelinie lag. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd de brug tweemaal opgeblazen. De eerste keer was tijdens de meidagen van 1940, tijdens de Slag om de Grebbeberg. In 1944 werd de brug wederom grondig vernield, ditmaal door de Duitsers. De spoorbrug werd hierna niet meer als zodanig herbouwd, de spoorverbinding naar Duitsland via Rhenen was inmiddels overbodig geworden. Toch kreeg de oeververbinding later alsnog een tweede leven...
.
Onder: Vanaf de verkeersbrug zicht op de stad Rhenen. Deze brug werd in 1957 gebouwd, op de plek waar eerder de spoorbrug was. Waar mogelijk werd gebruik gemaakt van de oude pijlers, die zijn nog te zien onder het brugdeel dat het zuidelijke uiterwaard overspant. Wel werd de verkeersbrug aanzienlijk hoger dan de spoorbrug van weleer. Ook is ze wat breder. De verkeersbrug maakt deel uit van een doorgaande route tussen de snelwegen A12 en A15 en zorgt er tevens voor dat Rhenen en Kesteren weer rechtstreeks met elkaar zijn verbonden. Vanaf de brug valt meteen de toren van de Cunerakerk op. Helemaal aan de rechterkant is nog net de opvallende spits van de voormalige watertoren "De Koerheuvel" te zien. Dit opmerkelijke gebouw, dat boven op de gelijknamige heuvel staat, is tegenwoordig een appartementencomplex.
.
 
 
Onder: Rhenen was vroeger ook per tram te bereiken. Het lag aan de interlokale tramverbinding tussen Amersfoort en Arnhem, via Driebergen, Rhenen en Wageningen. Deze tramlijn werd ongeveer gelijktijdig met de spoorlijn naar Rhenen in gebruik genomen. aanvankelijk reed er stoomtractie, in 1922 werd de tramlijn geëlektrificeerd. De tramlijn tussen Amersfoort en Rhenen hield het tot 1949 uit, het resterende deel was toen allang opgeheven.
.
Onder: Het is wellicht wat vergezocht, maar naast de trein en de tram had Rhenen nog een derde vorm van railvervoer. Deze monorail was bijna veertig jaar lang een topattractie van Ouwehands Dierenpark. Deze "Monkierail" (later: | Jungle Express") werd in 1979 gebouwd en heeft tot begin 2018 dienstgedaan. Daarna werd de monorail gesloopr, onder andere om plaats te maken voor een nieuw apenverblijf. Dit is een dia uit 1981, uit de familiecollectie.
.
 
 

  Free counter and web stats versie: 8-12-2023