| |
MAASSLUIS
| | |
| | Afkorting: | Mss
(tegenwoordig: Msc) |
Maatschappij: | Nederlandse
Spoorwegen (NS) |
Architect: | K.
van der Gaast |
Bouwjaar:
| 1980 |
Gesloopt: | 2017 |
Baanvak:
| Schiedam - Hoek van Holland |
| |
| |
Op 1 april
2017 kwam er na ruim 125 jaar een einde aan het treinverkeer in en om Maassluis.
De Hoekse Lijn -de spoorverbinding tussen Schiedam en Hoek van Holland- zou vervolgens
in een tijdsbestek van enkele maanden worden omgebouwd tot metrolijn. Zoals ongetwijfeld
nog wel bekend liep dit anders: pas na 2,5 jaar reed de eerste metro en had Maassluis
eindelijk weer een soort spoorverbinding met Rotterdam. Zonder stationsgebouw,
want die werd tijdens de ombouwwerkzaamheden gesloopt. Maar dáár
waren maar weinig mensen in Maassluis rouwig om
De stad Maassluis ligt
ten westen van Vlaardingen en behoort tot de Metropoolregio Rotterdam-Den Haag.
Het is een havenstad, gelegen aan het Scheur (en dus niet aan de Nieuwe Waterweg).
Aanvankelijk was het een vissersplaats, maar uiteindelijk werd ze beter bekend
vanwege de sleepboten. Bepalend voor het stadsbeeld is het Kerkeiland, oorspronkelijk
aangelegd als verdedigingswerk maar al sinds de zeventiende eeuw de plek waarop
de Groote Kerk staat. Het is de kerk met het beroemde Garrels-orgel, dat altijd
onlosmakelijk verbonden zal blijven met de legendarische organist Feike Asma.
Maassluis is trouwens één van de laatste plaatsen die nog officieel
stadsrechten kreeg, dit gebeurde ergens rond het jaar 1814. Feitelijk is het dus
nog een betrekkelijk jonge stad, al gaat de geschiedenis van Maassluis uiteraard
veel verder terug. Het is 1891 als Maassluis op het nationale spoornet aangesloten,
in de zomer van dat jaar kwam het eerste deel van de Hoekse Lijn (het gedeelte
tussen Schiedam en Maassluis) gereed. Maassluis kreeg hierbij een stationsgebouw
dat identiek was aan dat van het naburige Vlaardingen, zij het dat de gebouwen
elkaars spiegelbeelden waren. Ze hadden een hoog asymmetrisch middendeel en zijvleugels
die eveneens niet gelijk van lengte waren. Qua bouwstijl deden ze denken aan het
voormalige -nog altijd bestaande- stationsgebouw van het Noord Hollandse Avenhorn.
Uiteraard vertoonden ze ook overeenkomsten met het stationsgebouw van Hoek van
Holland. De stationsgebouwen hoorden beiden tot een eilandstation en hadden daardoor
geen echte voor- of achtergevel. Wel waren ze beiden voorzien van een forse, doorlopende
luifel rondom het gebouw. De gebouwen zijn waarschijnlijk door architect M.A.
van Wadenoijen ontworpen. De Hoekse Lijn was één van de spoorlijnen
die vanuit de zogenoemde "Tweede en Derde Staatsaanleg" werden gebouwd.
En hoewel de stationsgebouwen aan die lijnen (denk aan Arnhem-Nijmegen), Nijmegen-Venlo,
Dordrecht-Elst of Zaandam-Enkhuizen) lang niet allemaal officieel aan deze architect
zijn toe te schrijven zijn de overeenkomsten overduidelijk. Overigens kwam de
Hoekse Lijn in 1893 gereed en kon de spoorlijn worden gebruikt waarvoor ze primair
werd aangelegd; als internationale verbinding van en naar de veerdienst met Engeland.
Dankzij zowel het spoor als de visserij maakte Maassluis aan het einde van
de negentiende eeuw een flinke groei door. Aan die groei kwam zo'n honderd jaar
geleden een abrupt einde toen de grootschalige visserij en -vooral- de visverwerkende
industrie grotendeels uit Maassluis verdween. Maar omdat er inmiddels andere vormen
van industrie waren ontstaan was er geen grote leegloop, al kromp de stad wel
behoorlijk. Het tij keert weer na de Tweede Wereldoorlog, als Maassluis een forenzenplaats
wordt. De stad breidt in sneltempo uit en krijgt zelfs een tweede station, de
halte Maassluis West. Deze werd in 1970 geopend. Ondertussen was pijnlijk duidelijk
geworden dat het stationsgebouw uit 1891 allang niet meer voldeed, althans volgens
de NS. Feit was echter wel dat het gebouw voor een deel leeg stond en niet echt
"doelmatig" kon worden geboemd. Aan het einde van de jaren zeventig
werd dan ook besloten om het te vervangen. Daarmee verdween het laatst overgebleven
"tweelinggebouw" dat nog grotendeels in oorspronkelijke staat verkeerde.
Het stationsgebouw van Vlaardingen was al lang geleden onherkenbaar verbouwd.
Maar net als in Vlaardingen zou ook hier het oude station niet geheel verloren
gaan, het nieuwe exemplaar werd (deels) op de oude fundamenten gebouwd. Dat nam
uiteraard niet weg dat het nieuwe stationsgebouw in niets meer leek op haar voorganger.
En hoewel de constructie op zich best interessant was, is dat nieuwe station nooit
echt geliefd geworden in Maassluis
Het tweede station was een ontwerp
van architect K. van der Gaast, die inmiddels in de nadagen van een lange, imposante
carrière was beland. Nog één keer ontwierp hij als zelfstandig
architect een stationsgebouw met een heldere en duidelijke indeling, waarbij een
grote overkapping het beeld domineerde. De vormgeving was echter veel minder spectaculair
dan voorheen. De basis van het stationsgebouw bestond uit acht kolommen, waaraan
middels tuikabels de dakconstructie was opgehangen. Daaronder was een eenvoudige
accommodatie gebouwd, met daarin een loket, wachtruimte en een koffiehoek. Opvallend
was dat het dak niet -zoals gebruikelijk- op de dakconstructie lag, maar er onder
hing. Mede dankzij de schuine beplating ontstond een heel behoorlijke beschutting,
al was het stationsgebouw als geheel een stuk kleiner geworden. Zoals al aangegeven
hield de Hoekse Lijn in het voorjaar van 2017 op te bestaan als treinverbinding
en werd het omgebouwd tot metrolijn. Het stationsgebouw van Maassluis paste kennelijk
niet in de plannen en werd rücksichtslos gesloopt. Daarbij moet wel worden
opgemerkt dat het gebouw al jaren leegstond en zelfs antikraak werd verhuurd.
Wanneer het werd gesloopt is mij niet bekend, vermoedelijk gebeurde dit in de
zomer van 2017. Er was dan ook weinig ruchtbaarheid aan gegeven. Overigens lijken
maar weinig Maassluizers het gebouw te missen, dit in tegenstelling tot haar voorganger
|
. Boven
en onder: Het tweede en laatste stationsgebouw van Maasluis. Feitelijk bestond
deze uit een behoorlijk forse overkapping. Daaronder was een perrongebouw met
daarin een loket en een wachtruimte. Het station behield tot het najaar van 2004
haar loket. Vervolgens werd het gebouw afgesloten, in afwachting van een herbestemming
(die er overigens nooit kwam). Let op de bolvormige ornamenten op de dakrand.
Ook zijn de tuidraden te zien waaraan het complete dak hangt. De schuine beplating
is kenmerkend voor overkappingen uit de periode 1975-1985. .
. Onder:
De huidige metrohalte doet in vrijwel niets meer denken aan het treinstation.
Zelfs de naam en de afkorting zijn inmiddels veranderd. Het enige wat min of meer
hetzelfde bleef is het eilandperron, al is deze tegenwoordig veel korter dan vroeger... .
| | | | | | Onder:
Het eerste stationsgebouw van Maassluis, hier vereeuwigd op een ansichtkaart uit
de jaren zeventig. Het bekende NS-logo prijkt al op het gebouw en langs het perron
staat een gele Mat-'64. Deze trein staat op spoor 3 (centrumzijde) en zal dadelijk
haar weg richting Rotterdam vervolgen. Op deze afbeelding lijkt het gebouw er
nog goed uit te zien, toch werd het in 1979 gesloopt. Kort voor de afbraak vonden
hier echter nog opnamen plaats voor de film "Spetters". Toen de film
een jaar later in de bioscopen kwam was het nieuwe stationsgebouw al bijna gereed... .
(Ansichtkaart) | Onder:
Anders dan het naburige Vlaardingen werd Maassluis nooit een echte havenstad.
Het gebied tussen het spoor en het Scheur werd een industrieterrein, met als voornaamste
werkgever een bedrijf dat buizen van een asfaltcoating voorzag. Het vervoer van
grote buizen per spoor was dan ook een alledaags verschijnsel. Die tijden zijn
voorbij. De goederensporen zijn opgebroken en op het terrein van het vroegere
asfaltbedrijf wordt momentheel een nieuwe woonwijk gebouwd. .
| | | | | Onder
(beide foto's): Ook in Maassluis ging het wel eens mis op het spoor. Op 14 november
1956 ontspoorde de boottrein naar Hoek van Holland ter hoogte van de Havenspoorbrug,
even ten noordwesten van het station. De boottrein bestond uit twee tweewagenstellen
van het type Mat '40. De ravage was aanzienlijk; naast de treinstellen raakten
ook de spoorbrug en een seinpost beschadigd en datzelfde gold ook voor de bovenleiding
en een bedieningstoestel voor de nabijgelegen overweg. Het herstel verliep daarentegen
voorspoedig, al na anderhalve dag kon één van de sporen weer worden
gebruikt. Tien dagen na het ongeval reden de treinen weer als vanouds. De oorzaak
van het ongeluk was waarschijnlijk een probleem met brug, waardoor er een hoogteverschil
was tussen de spoorstaven op het brugdek en die op de wal... .
| | | | | | | Onder:
Een onmiskenbaar plaatje van het centrum van Maassluis, met op de voorgrond de
beroemde sleepboot "Furie". Deze stoomsleper werd gebouwd in 1916 en
kreeg landelijke bekendheid dankzij de tv-serie Hollands Glorie, gebaseerd op
het gelijknamige boek van Jan de Hartog. Op de achtergrond is het Kerkeiland,
waarop de Groote Kerk het beeld domineert. Minstens zo bijzonder is de ophaalbrug,
rechts van de kerk en de Furie. Deze welijzeren brug uit 1921 behoort, net als
het Kerkeiland, tot het beschermde dorpsgezicht van de stad Maassluis. .
| | | | |
versie: 6-09-2023 |