|
|
NIEUWERKERK
Afkorting: |
|
|
Maatschappij: |
Maatschappij
tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (Staatsspoor)
|
Architect: |
onbekend (W. de Jong?) |
Bouwjaar:
|
1910 |
Baanvak: |
Rotterdam
Maas-Gouda |
|
|
|
|
Wel
een station, geen station en dan vervolgens weer wel een station,
maar nu op een compleet andere locatie langs een andere spoorlijn
Zo zou je heel in het kort de ruim 155-jarige spoorgeschiedenis van
Nieuwerkerk aan den IJssel kunnen samenvatten. Het is een opmerkelijke
geschiedenis, evenals dat van het -inmiddels 102 jaar oude- voormalige
stationsgebouw.
Het begint allemaal in 1855. De Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij
(NRS) neemt haar tweede spoorlijn, tussen Utrecht en Rotterdam (Maas)
in gebruik. Ook het dorp Nieuwerkerk aan den IJssel krijgt al meteen
een eigen station. Deze eerste halte bestond uit een zeer eenvoudig
houten gebouwtje (plus een bijgebouwtje) en lag bovendien ook nog
eens een flink eind buiten het dorp. Tussen Nieuwerkerk en Rotterdam
werd de spoorlijn vrijwel parallel langs de 's Gravenweg -de bekende
"oude weg naar Kralingen" (ja, die van die bekende uitdrukking!)
- aangelegd, op zo'n anderhalve kilometer van de dorpskern. Dat destijds
door NRS voor een simpel haltegebouwtje werd gekozen was niet zo verwonderlijk;
dat waren alle stations langs deze spoorlijn. Zelfs de steden Gouda
en Rotterdam moesten het in die beginjaren met een zeer eenvoudige
accommodatie doen.
Toch heeft het nog tot 1908 geduurd voordat de "tijdelijke"
halte werd omgeruild voor een volwaardig stationsgebouw. In dat jaar
startte -eindelijk- de bouw ervan. Ook het spooremplacement werd uitgebreid
en tussen het eerste en het tweede perron werd een monumentale voetbrug
gebouwd. In het voorjaar van 1910 werd het nieuwe station in gebruik
genomen. Wie het stationsgebouw heeft ontworpen is altijd een raadsel
gebleven, maar ik heb zelf het idee dat het wel eens een ontwerp van
W. de Jong zou kunnen zijn. De bouwstijl van het gebouw doet mij sterk
denken aan het stationsgebouw van Woerden, een ontwerp van De Jong
dat zo'n drie jaar na het stationsgebouw van Nieuwerkerk gereed kwam.
Zou dit stationsgebouw dan ook als een voorstudie voor het station
van Woerden te beschouwen zijn? Nogmaals, bewijzen hiervoor zijn er
niet!
Het stationsgebouw is asymmetrisch vormgegeven, het bestaat uit een
hoog gedeelte met aan de linkerkant een lage vleugel. Het meest opmerkelijke
aan het stationsgebouw is het feit dat de hoofdingang zich niet in
de voorgevel bevindt, maar in de westelijke zijgevel. Het stationsgebouw
staat namelijk stijf met deze gevel tegen de weg. Waarom voor deze
opstelling is gekozen is mij niet helemaal duidelijk, misschien is
dit gedaan om de inwoners van het nabijgelegen Kortenoord wat tegemoet
te komen. Kortenoord is tegenwoordig vooral een industriegebied, maar
vroeger was het een echte buurtschap. Het gevolg was echter wel dat
de voorgevel alleen de toegang naar de stationswoning bevat, en daardoor
eigenlijk geen echte voorgevel is
De hoofdingang wordt overigens
gevormd door een open toegang, waarachter zich een portiek bevind,
Hierachter bevindt zich de werkelijke toegang tot de stationshal.
Boven de fraai afgewerkte toegangsboog is een soort natuurstenen gevelsteen
waarin de stationsnaam is uitgehakt. Ook de perrongevel is fraai afgewerkt.
Hier valt vooral de grote erker op. Mogelijk was dit vroeger het domein
van de treindienstleider, maar zeker weten doe ik het niet. De bovenkant
van de erker is tevens het balkon van de stationswoning. Op de perrongevel
is eveneens de stationsnaam aangebracht, ditmaal in de vorm van een
tegeltableau. De grote blikvanger van het station was een voetgangersbrug
tussen het stationsgebouw en het eilandperron. Op het eilandperron
stond een korte perronluifel en vermoedelijk ook een soort overdekte
wachtruimte. Het eilandperron was het enige perron dat voor het reizigersvervoer
werd gebruikt. Het eerste spoor was een goederenspoor en het vroegere
eerste perron werd nu een laad/losplaats. Later werd naast het stationsgebouw
nog een goederenloods gebouwd.
|
|
Boven:
Het voormalige stationsgebouw heeft inmiddels al meer dan twintig
jaar een horecabestemming, Daarvoor heeft het decennialang dienstgedaan
als kantoor van de dienst Gemeentewerken. Het gebouw is zelfs
nog een tijdje een (kleuter)schoolgebouw geweest!
|
|
|
Onder:
Het eerste station van Nieuwerkerk bestond uit een zeer eenvoudig
houten stationsgebouw plus een bijgebouwtje. Op deze afbeelding
lijkt het spoor wat hoger te liggen dan het omliggende gebied,
maar dit is schijn. Het gebouw is gewoon vrij laag...
|
|
(Ansichtkaart)
|
|
|
|
|
Onder:
Een kaartje van de omgeving van Nieuwerkerk aan den IJssel. Het
dorp (1) en het station (3) werden - en worden nog steeds - verbonden
door de Kerklaan (2). De afstand tussen het dorp en het station
bedroeg zo'n 2,5 kilometer. Ten oosten van het station ligt het
buurtschap Kortenoord (4), gelegen aan de 's Gravenweg (5). Even
ten noordoosten van Nieuwerkerk aan den IJssel ligt de Zuidplaspolder
(6). Hier bevindt zich het laagste punt van Nederland, 6,76 meter
onder NAP...
|
Onder:
Een imposante voetgangersbrug verbond het stationsgebouw met het
eilandperron. Het eerste perron, bij het stationsgebouw was werd
niet gebruikt voor het reizigersvervoer en was derhalve een laad/losplaats.
Korte tijd nadat het station was opgeheven werd de monumentale
luchtbrug gesloopt.
|
|
|
|
|
Onder:
Een overzicht van het station, met van links naar rechts: het
eilandperron met de korte perronoverkapping, de luchtbrug, het
stationsgebouw en tenslotte de - in 1913 gebouwde - goederenloods.
|
|
|
|
|
versie: 26-05-2011 |