HEEMSTEDE - AERDENHOUT
 |
||
| Afkorting: | Had | |
| Maatschappij: | Nederlandsche Spoorwegen (NS) | |
| Architecten: | K. van der Gaast | |
| J.H. Baas | ||
| Bouwjaar: | 1958 | |
| Verbouwd: | ||
| Baanvak: | Haarlem-Leiden | |
| Een
viaductstation is een in ons land nog betrekkelijk jong type station,
die vooral vanaf de tweede helft van de jaren tachtig wordt gebouwd.
Een dergelijk station heeft een paar grote voordelen, zo is de bereikbaarheid
over het algemeen goed en heeft diezelfde toeleidingsweg geen hinder
van het treinverkeer. Het stationsgebouw is doorgaans in de spoordijk
of het viaduct gebouwd, hierdoor zijn er doorgaans geen echte voor-
of achtergevels en zijn alle toegangen gelijkwaardig. Alhoewel dit
type station dus vooral de laatste decennia worden gebouwd zijn er
enkele voorbeelden van oudere exemplaren, zoals Groningen Noord (1974)
en Rotterdam Lombardijen (waarvan de eerste versie al in 1968 in gebruik
werd genomen). Ook het in 1956 gebouwde station Vlaardingen Oost wordt
wel eens als viaductstation beschouwd, maar die heeft nog een apart
stationsgebouw en is daardoor -mijns inziens- geen echt viaductstation.
Het eerste echte voorbeeld is station Heemstede-Aerdenhout, dat in
2018 alweer haar zestigste verjaardag viert. Station Heemstede-Aerdenhout ligt aan en over de Zandvoortselaan, in het noordwesten van de gemeente Heemstede en vlakbij de gemeentegrens met Haarlem. Het staat ook vlakbij het punt waar Heemstede vrijwel ongemerkt overgaat in Aerdenhout, dat trouwens in de gemeente Bloemendaal ligt. Zowel Heemstede als Aerdenhout ontwikkelden zich in de vorige eeuw tot forenzenplaats. Aanvankelijk waren het vooral welgestelden die hier naar toe trokken. Dat gold vooral voor het chique Aerdenhout, dat uitgroeide tot villadorp. Maar ook Heemstede was lange tijd erg in trek bij de betergesitueerden (dat is ze ook nu waarschijnlijk nog wel), dat is vooral te danken aan de directe nabijheid van Haarlem. Het oude dorp groeide dan ook in noordelijke richting en is tegenwoordig tegen de Spaarnestad aangebouwd. Gek genoeg speelde het spoor bij deze ontwikkelingen aanvankelijk nauwelijks een rol. Toch kent station Heemstede-Aerdenhout een lange, en vooral opmerkelijke voorgeschiedenis. Die begint feitelijk al in 1842, als in dat jaar het spoor tussen Haarlem en Leiden wordt aangelegd. Bij Heemstede moest het spoor over het land van een zekere A.H. van Wickevoort Crommelin (jazeker, die van het "Laantje van Van der Gaag"!) worden aangelegd. Die stemde in, op voorwaarde dat er bij de Zandvoortselaan een halte zou worden gebouwd. Dit was voor de HIJSM echter onbespreekbaar, aangezien zij een zo snel mogelijke verbinding zonder tussenstations tussen Haarlem en Leiden wensten. Uiteindelijk ging Van Wickevoort Crommelin accoord en accepteerde dat er geen halte in Heemstede zou komen. Maar toen later dat jaar de spoorlijn in gebruik werd genomen bleek dat vijf andere landeigenaren wel voet bij stuk hielden en ieder een eigen stopplaats hadden bedongen. Crommelin was -op z'n zachtst gezegd- "not amused". Toen hij een paar jaar later vernam dat voor de aanleg van het gedeelte tussen Den Haag en Rotterdam een stuk grond bij Delft moest worden aangekocht greep Crommelin zijn kans. Samen met nog twee anderen kocht hij het betreffende stukje grond, dat bekend stond als het Laantje van Van der Gaag. De spoorwegmaatschappij moest noodgedwongen weer met van Wickevoort Crommelin om de tafel gaan zitten. De inzet was hetzelfde: een halte aan de Zandvoortselaan in Heemstede. De uitkomst is bekend: HIJSM weigerde opnieuw en legde vervolgens de spoorlijn met een boog om het Laantje aan. Van Wickevoort Crommelin stond wederom met lege handen. Pas in 1872 kreeg Heemstede haar eerste halte, die werd aan de Zandvoortselaan gebouwd en heette aanvankelijk ook Zandvoortsche Laan. Het was een seizoenshalte en werd alleen tijdens de zomermaanden gebruikt. Een heel groot succes werd het niet, al in 1880 werd de halte gesloten. Maar een jaar later werd de halte Zandvoortsche Laan weer heropend, al bleef de belangstelling ook nu tegenvallen. Desondanks bleef de halte tot 1903 in gebruik, maar werd in dat jaar voor de tweede keer opgeheven. Juist in die periode begon Heemstede zich te ontwikkelen als forenzenplaats. Alleen al tussen 1900 en 1920 verdubbelde de bevolking, van amper 5000 naar ruim 10.000 inwoners. Opnieuw ontstond de behoefte aan een station, maar het zou nog tot 1928 duren voordat deze een feit was. Het lange wachten werd echter wel beloond, want ditmaal werd een volwaardig station gebouwd. Het was de eerste die de naam Heemstede-Aerdenhout droeg en werd door niemand minder dan H.G.J. Schelling ontworpen. Het bestond uit twee identieke gebouwtjes, op elk perron één. Op het oostelijke gebouwtje stond "Heemstede", op het tegenoverliggende exemplaar "Aerdenhout". De gebouwtjes vielen op door de hoge schilddaken, iets wat Schelling later ook bij het stationsgebouw van Putten zou toepassen. Na meer dan 85 jaar wachten hadden Heemstede en Aerdenhout dan eindelijk een echt station… Toch was ook deze bijzondere halte geen lang leven beschoren, maar dat had ditmaal niets te maken met het station zelf. Vooral in de jaren na de Tweede Wereldoorlog groeiden zowel het autoverkeer als het aantal treinen op de Oude Lijn sterk, waardoor de overweg bij het station voor steeds grotere problemen zorgde. Vooral in de zomermaanden -als veel mensen op weg zijn naar het strand- ontstonden geregeld verkeersopstoppingen. De roep om een verhoogd spoor en een viaduct over de Zandvoortselaan werd dan ook steeds luider… |
 |
|
|
|
|
 |
|
 |
 |
 (ansichtkaart)
|
 (ansichtkaart)
|
 |
 Bron:
Wikipedia
|
|
|
|
[ Volgende pagina ]
|
|
|
|
versie: 9-01-2018