Enkhuizen is één van de weinige kopstations die in Nederland te vinden zijn. Van de zes stationsgebouwen van dit type is Enkhuizen het oudste, nog overgebleven exemplaar.
Het stationsemplacement werd gebouwd op de plaats van de voormalige Nieuwe Buishaven, die daarvoor gedempt moest worden. Kennelijk was deze haven niet geschikt voor de (toekomstige) veerboten, want hiervoor werd een nieuwe haven aangelegd. Ook de Nieuwe Haven werd gedeeltelijk gedempt. Hier werd later het befaamde Snouck van Loosenpark gebouwd. Het stationsgebouw kwam op de plaats van de voormalige Ossenmarkt.
Het is officieel niet bekend wie dit stationsgebouw heeft ontworpen, maar het onmiskenbaar een ontwerp van M.A. van Wadenooijen. De bouwstijl lijkt wel wat op de stations van Kesteren en Geldermalsen. Deze twee stations werden door dezelfde architect in dezelfde periode gebouwd. Van Wadenooijen ontwierp (naar alle waarschijnlijkheid) ook de overige stations van de lijn Zaandam-Enkhuizen.
Enkhuizen is, samen met het iets eerder gereedgekomen station van Stavoren, één van de eerste havenstations van Nederland. Het station werd op 5 juni 1885, gelijktijdig met de spoorverbinding Enkhuizen-Hoorn, in gebruik genomen. Het stationsgebouw was toen echter nog lang niet af. Ook de zo gewenste aansluitende veerdienst naar Stavoren was er nog niet. Deze veerdienst zou pas een jaar later worden opgestart. Ook het stationsgebouw kwam pas in de loop van 1886 gereed.
Mede dankzij het spoor krabbelde de Zuiderzeestad weer op uit een zeer diep dal In de zeventiende eeuw telde Enkhuizen namelijk zo'n 28.000 inwoners. Daarmee was het destijds de vierde stad in Holland, veel groter dan bijvoorbeeld Rotterdam , Dordrecht of Den Haag. Maar rond 1850 was dit aantal dramatisch teruggelopen tot amper 5000 zielen. Inmiddels telt Enkhuizen net geen 18.000 inwoners. Dat zijn er natuurlijk veel meer dan zo'n 150 jaar geleden, maar bij lange na niet het inwoneraantal dat de stad rond 1625 had.

Boven: Station Enkhuizen.

Onder: De voormalige perronkap doet al jaren dienst als overdekt terras. De doorzichtige bedekking is -uiteraard- niet origineel.

Onder: Bij het station staat nog een goederenloods. Deze loods is, net als het stationsgebouw een rijksmonument. Het is tegenwoordig in gebruik bij een zeilschool.

Onder: De situatie van het station, ingetekend op een kaart uit zeventiende eeuw. Op deze historische plattegrond van Blaeu zijn de Ossenmarkt (1) en de Nieuwe Haven (2) nog terug te vinden. Op de plaats van de Ossenmarkt is nu het busstation en de fietsenstalling. De Nieuwe Haven maakte plaats voor het Snouck van Loosenpark. Voor de rest is er niet eens zo heel veel veranderd aan het stratenplan.

Onder: Plattegrond van de stationsomgeving in 1922.