Het is tegenwoordig de normaalste zaak dat een perron rechtstreeks vanaf de straat is te bereiken zonder dat de reiziger eerst door een stationsgebouw moet, de meest stations hebben immers niet eens meer een loket. In de jaren vijftig van de vorige eeuw was dit nog een heel ander verhaal, toen moesten reizigers nog steevast door het stationsgebouw om het perron te kunnen bereiken. Het in 1956 geopende station Amsterdam Sloterdijk betekende dan ook niet meer dan een revolutie. In plaats van een klassiek stationsgebouw bestond het uit een overdekte toegang naar de perrons, met aan de zijkant een loketgebouwtje. Het in 1960 gebouwde station Beverwijk heeft nog wel een "klassiek" stationsgebouw, maar direct daarnaast is een rechtstreekse toegang naar de perrontunnel. Forenzen en andere abonnementhouders kunnen zo sneller naar hun trein, al moest men in die tijd nog wel langs de toegangscontrole…
Beverwijk is vooral bekend vanwege de beroemde Bazar, de nabijgelegen Hoogovens (het huidige Tata Steel) en het Brandwondencentrum. De plaats ligt in het IJmondgebied, ten noorden van het Noordzeekanaal. Vooral in de twintigste eeuw groeide het aantal inwoners flink, uiteraard vooral dankzij de Hoogovens. Maar ook de goede bereikbaarheid speelde een grote rol. Mede dankzij de Velsertunnel, welke in 1957 gereedkwam, werd Beverwijk een forenzenplaats. Vóór de Tweede Wereldoorlog was de omgeving voornamelijk afhankelijk van de tuinbouw, en dan met name de aardbeienteelt. Het is om die reden dat de bijnaam van een Beverwijker nog altijd "Aardbei" is…
De geschiedenis van het station gaat terug tot 1867, als in dat jaar de spoorlijn Haarlem- Uitgeest in gebruik wordt genomen en Beverwijk haar eerste station krijgt. Dit was een zeer eenvoudig houten bouwwerk, dat niettemin meer dan negentig jaar dienst zou doen. Pas nadat de Velserspoortunnel, die gelijktijdig met de Velsertunnel voor het autoverkeer werd gebouwd, gereed was gekomen kreeg Beverwijk een nieuw, uitgebreider en vooral meer representatief station. Deze werd enkele tientallen meters naar het oosten verplaatst, waarbij de perrons bijna letterlijk tegen de afrit naar de spoortunnel gebouwd. De bouw van het station geschiedde in twee aparte fasen; de perrons en de bijbehorende overkappingen kwamen al in september 1957 gereed, het stationsgebouw ruim 2,5 jaar later. Het was een ontwerp van G.J. van der Grinten, één van de slechts twee stations die deze architect geheel zelfstandig zou ontwerpen. Naast de al genoemde directe toegang naar de perrontunnel waren andere opvallende elementen het ver naar voren stekende lessenaarsdak en de geheel glazen voorgevel. De voor Van der Grinten zo kenmerkende schuine gevelvlakken -in Den Helder zeer prominent aanwezig- zijn hier veel minder opvallend, de grote gesloten vlakken metselwerk des te meer. Ook bijzonder is het enorme stationsplein, dat bijna 120 meter lang is en uitzicht geeft op het landgoed Akerendam. Tegenwoordig doet het station wat "oversized" aan. Dit geldt dan vooral voor de twee eilandperrons, die beiden maar voor de helft lijkt te worden gebruikt. Vanaf spoor 3 vertrekt de Sprinter naar Haarlem en vanaf spoor 5 die naar Uitgeest. Intercity's stoppen er -bij mijn weten- niet meer. Het goederenemplacement, dat in de splitsing van het spoor naar Haarlem en die naar Tata Steel lag, is inmiddels op een enkel spoortje na opgebroken en wordt voornamelijk als parkeerterrein gebruikt. Toch zijn goederentreinen nog altijd een heel vertrouwd beeld op station Beverwijk...

Boven en onder: Het huidige stationsgebouw van Beverwijk kwam in het voorjaar van 1960 gereed en bestaat in feite uit twee delen. Er is een ingang, met haar glazen voorgevel en haar ver naar voren strekkende dak en een laag, meer gesloten gedeelte, dat haaks op de ingang staat. Daartussenin bevinden zich de stationstoren en de toegang naar de perrontunnel. Die laatste is rechtstreeks vanaf de straat te bereiken. Dat is tegenwoordig de normaalste zaak van de wereld, maar in 1960 was dit nog heel bijzonder. Op deze foto uit 2001 is die toegang nog geheel open, sinds enige jaren is deze met poortjes afgesloten. De foto hieronder is van recenter datum en toont de perronzijde van het gebouw. Hier is goed te zien dat het gebouw vrij ver van de perrons staat. Bovendien valt ze nauwelijks op, enerzijds door de wat hogere ligging van de perrons en anderzijds door de geringe hoogte van het gebouw. Het uitzicht wordt tegenwoordig vooral gedomineerd door het nieuwe gemeentehuis, dat sinds 2012 pal naast het stationsgebouw staat...
.

Onder: Het station telt twee eilandperrons en vier perronsporen. De beide perrons liggen in een bocht en zijn ongeveer 230 meter lang. Dat is opvallend kort, zeker naar huidige maarstaven. Dit verklaart wellicht ook waarom er in Beverwijk geen intercity meer stopt. Tegenwoordig worden alleen de sporen 3 en 5 voor de dagelijkse treindiensten gebruikt. Oftewel: elk perron wordt maar voor de helft gebtuikt! De reden hiervoor is ongetwijfeld het feit dat de genoemde sporen de hoofdsporen zijn (zie ook het sporenschema hierboven). Deze foto werd gemaakt vanaf het eerste perron en langs spoor 3. Helemaal aan de linkerkant is de markante koepel van de St. Agathakerk te zien.
..

Onder: De trap naar de perrontunnel. Aan het einde van de vorige eeuw werd deze onderdoorgang gemoderniseerd, waarbij er tevens liften kwamen. Op de achtergrond is duidelijk de groene liftschacht te zien. De trappen kregen nieuwe overkappingen. Die zorgen -net als de grotere trapopeningen- voor wat meer daglicht in de perrontunnel, maar de vormgeving zal lang niet bij iedereen in de smaak vallen. Bovendien moest hiervoor een deel van de perronoverkappingen worden gesloopt. Toch is het een enorme verbetering ten opzichte van de oude situatie. Let ook op de wat merkwaardig geplaatste staven, die kennelijk voor wat meer stevigheid moeten zorgen...
.

Onder: Het opmerkelijke emplacement van station Beverwijk, gezien in zuidwestelijke richting. Al bij het station splitsen de sporen. Aan de linkerkant duiken de doorgaande sporen naar Haarlem de Velserspoortunnel in. Het spoor aan de rechterkant gaat naar Tata Steel, waar nog altijd een omvangrijk emplacement is. Dit was tot 1957 tevens het tracé de oude spoorlijn naar Haarlem. In het gebied tussen de twee genoemde sporen was vroeger het goederenemplacement. Rond 2008 werden bijna alle sporen opgebroken en inmiddels wordt een deel van het terrein als parkeerterrein gebruikt. Ongetwijfeld zal het gebied worden "herontwikkeld". Overigens bevindt het station zich bijna letterlijk op de gemeentegrens met Velsen, Het voormalige goederenterrein ligt zelfs in de laatstgenoemde gemeente...
.

Onder: Het plein voor het station is enorm groot, het is zo'n 120 meter lang en -met de ijsbaan meegerekend- maar liefst 220 meter breed. Het gevolg hiervan is op deze foto goed te zien; het stationsgebouw verdwijnt bijna in deze zee aan ruimte, en dan is de foto nog niet eens vanaf het andere uiteinde van het plein genomen! Overigens bestaat de ruimte -die merkwaardig genoeg Halve Maan wordt genoemd- voor het overgrote deel uit een parkachtige omgeving, met centraal daar in de al genoemde ijsbaan. Verder bestaat her uit een busstation, een parkeerterrein en een ondergrondse fietsenstalling. Op de voorgrond is de ingang van die nieuwe stalling te zien, welke in 2014 werd gebouwd. Het busstation bevindt zich trouwens achter het nieuwe stadhuis...
.