|
|
Een
"tijdelijk" stationsgebouw
STATION
I |
|
|
|
|
Maatschappij: |
Hollandsche IJzeren
Spoorweg Maatschappij (HIJSM) |
Bouwjaar:
|
1867 |
Verbouwd: |
1870, 1898 |
Gesloopt: |
1960 |
|
|
|
|
Het ontstaan van de spoorlijn Haarlem-Uitgeest,
en daarmee ook de totstandkoming van station Beverwijk, valt nauw
samen met de aanleg van een spoorverbinding tussen Amsterdam en
Den Helder. Deze "Staatslijn K", zo genoemd omdat dit
één van de spoorverbindingen was die in opdracht van
de Nederlandse Staat werd aangelegd. het was de bedoeling dat die
spoorlijn vanuit Den Helder via Alkmaar en Zaandam zou worden aangelegd.
Het eerste deel, tussen Den Helder en Alkmaar, kwam in 1865 gereed
en twee jaar later was de spoorlijn reeds gevorderd tot Uitgeest.
In 1869 werd Zaandam bereikt, maar daar stokte de bouw van die nieuwe
spoorlijn Oorzaak hiervan was de geplande aanleg van het Noordzeekanaal.
De HIJSM, die de Staatslijn mocht exploiteren, wilde hier niet op
wachten en had op eigen houtje een spoorverbinding tussen Haarlem
en Uitgeest aangelegd. In Uitgeest sloot deze aan op de nieuwe Staatslijn
en in Haarlem op de al veel langer bestaande spoorverbinding met
Amsterdam. Zodoende beschikte de regering al in 1867 over een directe
spoorverbinding tussen de hoofdstad en 's lands belangrijkste marinehaven,
zij het met een omweg via Haarlem. Het zou nog tot 1878 duren voordat
men via Zaandam naar Den Helder kon reizen.
De spoorlijn tussen Haarlem en Uitgeest kreeg bij de aanleg slechts
één tussenstation. Beverwijk was namelijk in die tijd
het enige stadje met een beetje omvang. Aanvankelijk was het de
bedoeling om voor het Beverwijkse station een imposant stationsgebouw
neer te zetten, met een hoog middeldeel en lagere zijvleugels. Dat
middendeel had wat meer naar voren moeten steken en er waren afgeschuinde
hoeken. Op zowel de voor- als de perrongevel hadden fraai afgewerkte
luifels moeten komen. Het ontwerp werd echter nooit gerealiseerd.
In plaats daarvan werd een gebouwtje neergezet dat bijna het tegenovergestelde
was; klein, laag en zeer eenvoudig. Waarom HIJSM zo drastisch van
ontwerp veranderde is niet helemaal duidelijk. De meest waarschijnlijke
reden was dat de kosten voor het nieuwe station veel hoger bleken
dan vooraf was beraamd. Om toch op tijd een stationsaccommodatie
gereed te krijgen werd besloten om een als tijdelijk bedoeld ontvangstgebouw
neer te zetten. Er gaat echter ook een verhaal dat de bewoners van
het tegenover het station gelegen landgoed Akerendam ernstige bezwaren
had tegen het oorspronkelijke ontwerp, omdat dit hun vrije uitzicht
te veel zou belemmeren. Of dit de werkelijke reden was is mij niet
bekend, maar ik waag het te betwijfelen. Overigens bleek al snel
dat "tijdelijk" een zeer ruim begrip was. Het stationsgebouw
bleek te klein, zodat al drie jaar na de opening de eerste grote
verbouwing plaats vond. Naast een flinke vergroting kreeg het gebouw
aan de perronzijde een grote luifel, die trouwens opvallend veel
leek op de perronluifel van het oorspronkelijke ontwerp
Vlak voor de eeuwwisseling naar de twintigste eeuw werd het station
wederom flink verbouwd. Belangrijkste wijziging was ditmaal de aanleg
van een nieuw eilandperron. Daarop kwam een door architect D.A.N.
Margadant ontworpen perrongebouw en een bijbehorende perronoverkapping,
vrijwel identiek aan dat van station Santpoort Zuid. Het geheel
kwam in 1899 gereed. Een nieuw en meer representatief stationsgebouw
zat er vooralsnog niet in
|
(Ansichtkaart)
.
Boven:
Een fraaie gekleurde ansichtkaart, met daarop het eerste station
van Beverwijk. Het stationsgebouw was eigenlijk als tijdelijk
gebouw bedoelt, maar zou er uiteindelijk bijna 93 (!) jaar blijven
staan. Deze kaart dateert uit het begin van de twintigste eeuw,
het stationsgebouw is inmiddels vergroot en aan de rechterkant
is nog net de toegang naar het eilandperron te zien. De molen
aan de linkerkant is de vroegere korenmolen "De Hoop",
die in 1874 werd gebouwd. Die molen deed tot 1906 dienst en werd
daarna grotendeels ontmanteld. Het restant werd uiteindelijk in
1929 gesloopt. Op de plek waar de molen ooit stond staat nu het
gebouw "Wijckerstate", dat schuin tegenover het station
staat. De straatnaam "Wijckermolen", welke bij het station
begint, is een duidelijke verwijzing naar die vroegere korenmolen...
.
|
|
|
|
|
|
|
Onder
(beide afbeeldingen): De perronzijde van het eerste station.
De afbeelding linksonder toont het station na de twee verbouwingen.
Al in 1870 (oftewel: nog geen drie jaar na de opening) werd
het gebouw aanzienlijk vergroot, daarbij kreeg de perrongevel
een brede luifel. Die leek sterk op de luifel die het oorspronkelijke
gebouw had moeten krijgen. In 1899 werd het station wederom
flink verbouwd. Belangrijkste wijziging was ditmaal de aanleg
van een nieuw eilandperron, met daarop een door D.A.N. Margadant
ontworpen perrongebouw en een overkapping (afbeelding rechtsonder).
Deze was identiek aan dat van station Santpoort Zuid, die
iets later zou worden gebouwd én heden ten dage nog
bestaat. De overkapping op station Beverwijk kwam in 1899
gereed, vlak voordat koningin Wilhelmina een bezoek aan Beverwijk
zou brengen
.
|
(Ansichtkaart)
|
|
|
|
|
|
Onder:
Een wat sombere foto van de wachtruimte 3e klasse, waar het beeld
wordt bepaald door donker houtwerk. Toch zijn wel degelijk decoraties
in het interieur, al zijn die hier haast niet te zien. Zo zijn
langs de bovenzijde van de wanden aardbeien geschilderd, een verwijzing
naar de aardbeienteelt (zie ook de afbeelding hiernaast).
.
|
Onder:
Tegenwoordig is Beverwijk vooral een forenzenplaats, al is Tata
Steel ook nog altijd een belangrijke werkgever. Een eeuw geleden
was de tuinbouw erg belangrijk voor de omgeving en dan met name
de aardbeienteelt. Op deze foto worden de geoogste aardbeien vanaf
het station met de trein vervoerd. Dat de aardbei belangrijk was
voor Beverwijk blijkt niet alleen uit het feit dat het interieur
van het oude station met geschilderde aardbeien was versierd,
tot op de dag van vandaag is de bijnaam voor een inwoner van Beverwijk
"Aardbei"
.
(knipsel
"Het Ideaal", 1915)
|
|
|
|
|
Onder
: Een zeldzaam plaatje met daarop een idee hoe het eerste station
er uit had moeten zien. Het had een imposant bouwwerk moeten worden,
met veelvuldig gebruik van versierd houtwerk en afgeschuinde hoeken
in de gevels. Het ontwerp werd uiteindelijk nooit gebouwd, wellicht
omdat het veel duurder zou worden dan HIJSM vooraf had gedacht.
Er gaat echter ook een gerucht dat de toenmalige bewoners van
het landgoed Akerendam de plannen zouden hebben gedwarsboomd
.
|
Onder:
Het landgoed Akerendam ligt tegenover het station. Het huis werd
in de zeventiende eeuw gebouwd voor een telg uit de Amsterdamse
regentenfamilie Bickers en kreeg een eeuw later haar huidige vorm.
Toen het station, dat tegenover het landgoed staat, werd gebouwd
fungeerde het huis als rusthuis voor oudere dames. Tegenwoordig
is het eigendom van de stichting Sluyterman van Loo en is het
onderdeel van een wooncomplex voor ouderen, dat aan de rand van
het landgoed staat. Akerendam is een rijksmonument.
.
|
|
|
|
|
versie: 30-04-2019 |