Home ] Terug naar de eerste pagina ] [ Volgende pagina ]
   
 
BEVERWIJK

 

Een "tijdelijk" stationsgebouw

STATION I  
   
Maatschappij: Hollandsche IJzeren Spoorweg Maatschappij (HIJSM)
Bouwjaar: 1867
Verbouwd: 1870, 1898
Gesloopt: 1960
   
   

Het ontstaan van de spoorlijn Haarlem-Uitgeest, en daarmee ook de totstandkoming van station Beverwijk, valt nauw samen met de aanleg van een spoorverbinding tussen Amsterdam en Den Helder. Deze "Staatslijn K", zo genoemd omdat dit één van de spoorverbindingen was die in opdracht van de Nederlandse Staat werd aangelegd. het was de bedoeling dat die spoorlijn vanuit Den Helder via Alkmaar en Zaandam zou worden aangelegd. Het eerste deel, tussen Den Helder en Alkmaar, kwam in 1865 gereed en twee jaar later was de spoorlijn reeds gevorderd tot Uitgeest. In 1869 werd Zaandam bereikt, maar daar stokte de bouw van die nieuwe spoorlijn Oorzaak hiervan was de geplande aanleg van het Noordzeekanaal. De HIJSM, die de Staatslijn mocht exploiteren, wilde hier niet op wachten en had op eigen houtje een spoorverbinding tussen Haarlem en Uitgeest aangelegd. In Uitgeest sloot deze aan op de nieuwe Staatslijn en in Haarlem op de al veel langer bestaande spoorverbinding met Amsterdam. Zodoende beschikte de regering al in 1867 over een directe spoorverbinding tussen de hoofdstad en 's lands belangrijkste marinehaven, zij het met een omweg via Haarlem. Het zou nog tot 1878 duren voordat men via Zaandam naar Den Helder kon reizen.
De spoorlijn tussen Haarlem en Uitgeest kreeg bij de aanleg slechts één tussenstation. Beverwijk was namelijk in die tijd het enige stadje met een beetje omvang. Aanvankelijk was het de bedoeling om voor het Beverwijkse station een imposant stationsgebouw neer te zetten, met een hoog middeldeel en lagere zijvleugels. Dat middendeel had wat meer naar voren moeten steken en er waren afgeschuinde hoeken. Op zowel de voor- als de perrongevel hadden fraai afgewerkte luifels moeten komen. Het ontwerp werd echter nooit gerealiseerd. In plaats daarvan werd een gebouwtje neergezet dat bijna het tegenovergestelde was; klein, laag en zeer eenvoudig. Waarom HIJSM zo drastisch van ontwerp veranderde is niet helemaal duidelijk. De meest waarschijnlijke reden was dat de kosten voor het nieuwe station veel hoger bleken dan vooraf was beraamd. Om toch op tijd een stationsaccommodatie gereed te krijgen werd besloten om een als tijdelijk bedoeld ontvangstgebouw neer te zetten. Er gaat echter ook een verhaal dat de bewoners van het tegenover het station gelegen landgoed Akerendam ernstige bezwaren had tegen het oorspronkelijke ontwerp, omdat dit hun vrije uitzicht te veel zou belemmeren. Of dit de werkelijke reden was is mij niet bekend, maar ik waag het te betwijfelen. Overigens bleek al snel dat "tijdelijk" een zeer ruim begrip was. Het stationsgebouw bleek te klein, zodat al drie jaar na de opening de eerste grote verbouwing plaats vond. Naast een flinke vergroting kreeg het gebouw aan de perronzijde een grote luifel, die trouwens opvallend veel leek op de perronluifel van het oorspronkelijke ontwerp…
Vlak voor de eeuwwisseling naar de twintigste eeuw werd het station wederom flink verbouwd. Belangrijkste wijziging was ditmaal de aanleg van een nieuw eilandperron. Daarop kwam een door architect D.A.N. Margadant ontworpen perrongebouw en een bijbehorende perronoverkapping, vrijwel identiek aan dat van station Santpoort Zuid. Het geheel kwam in 1899 gereed. Een nieuw en meer representatief stationsgebouw zat er vooralsnog niet in…

(Ansichtkaart)
.
Boven: Een fraaie gekleurde ansichtkaart, met daarop het eerste station van Beverwijk. Het stationsgebouw was eigenlijk als tijdelijk gebouw bedoelt, maar zou er uiteindelijk bijna 93 (!) jaar blijven staan. Deze kaart dateert uit het begin van de twintigste eeuw, het stationsgebouw is inmiddels vergroot en aan de rechterkant is nog net de toegang naar het eilandperron te zien. De molen aan de linkerkant is de vroegere korenmolen "De Hoop", die in 1874 werd gebouwd. Die molen deed tot 1906 dienst en werd daarna grotendeels ontmanteld. Het restant werd uiteindelijk in 1929 gesloopt. Op de plek waar de molen ooit stond staat nu het gebouw "Wijckerstate", dat schuin tegenover het station staat. De straatnaam "Wijckermolen", welke bij het station begint, is een duidelijke verwijzing naar die vroegere korenmolen...
.
 
 
 
Onder (beide afbeeldingen): De perronzijde van het eerste station. De afbeelding linksonder toont het station na de twee verbouwingen. Al in 1870 (oftewel: nog geen drie jaar na de opening) werd het gebouw aanzienlijk vergroot, daarbij kreeg de perrongevel een brede luifel. Die leek sterk op de luifel die het oorspronkelijke gebouw had moeten krijgen. In 1899 werd het station wederom flink verbouwd. Belangrijkste wijziging was ditmaal de aanleg van een nieuw eilandperron, met daarop een door D.A.N. Margadant ontworpen perrongebouw en een overkapping (afbeelding rechtsonder). Deze was identiek aan dat van station Santpoort Zuid, die iets later zou worden gebouwd én heden ten dage nog bestaat. De overkapping op station Beverwijk kwam in 1899 gereed, vlak voordat koningin Wilhelmina een bezoek aan Beverwijk zou brengen…
.
(Ansichtkaart)
 
 
Onder: Een wat sombere foto van de wachtruimte 3e klasse, waar het beeld wordt bepaald door donker houtwerk. Toch zijn wel degelijk decoraties in het interieur, al zijn die hier haast niet te zien. Zo zijn langs de bovenzijde van de wanden aardbeien geschilderd, een verwijzing naar de aardbeienteelt (zie ook de afbeelding hiernaast).
.
Onder: Tegenwoordig is Beverwijk vooral een forenzenplaats, al is Tata Steel ook nog altijd een belangrijke werkgever. Een eeuw geleden was de tuinbouw erg belangrijk voor de omgeving en dan met name de aardbeienteelt. Op deze foto worden de geoogste aardbeien vanaf het station met de trein vervoerd. Dat de aardbei belangrijk was voor Beverwijk blijkt niet alleen uit het feit dat het interieur van het oude station met geschilderde aardbeien was versierd, tot op de dag van vandaag is de bijnaam voor een inwoner van Beverwijk "Aardbei"…
.
(knipsel "Het Ideaal", 1915)
 
 
Onder : Een zeldzaam plaatje met daarop een idee hoe het eerste station er uit had moeten zien. Het had een imposant bouwwerk moeten worden, met veelvuldig gebruik van versierd houtwerk en afgeschuinde hoeken in de gevels. Het ontwerp werd uiteindelijk nooit gebouwd, wellicht omdat het veel duurder zou worden dan HIJSM vooraf had gedacht. Er gaat echter ook een gerucht dat de toenmalige bewoners van het landgoed Akerendam de plannen zouden hebben gedwarsboomd…
.
Onder: Het landgoed Akerendam ligt tegenover het station. Het huis werd in de zeventiende eeuw gebouwd voor een telg uit de Amsterdamse regentenfamilie Bickers en kreeg een eeuw later haar huidige vorm. Toen het station, dat tegenover het landgoed staat, werd gebouwd fungeerde het huis als rusthuis voor oudere dames. Tegenwoordig is het eigendom van de stichting Sluyterman van Loo en is het onderdeel van een wooncomplex voor ouderen, dat aan de rand van het landgoed staat. Akerendam is een rijksmonument.
.

 

 

  Free counter and web stats versie: 30-04-2019