Wijhe (en andere, soortgelijke stations)

[ Home ] [ Terug naar periode 1965-1985 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ]

WIJHE

(En vele andere soortgelijke stations, zoals Olst, Brummen, Drontijp, Franeker, Workum, Stavoren, Appingedam, Nieuweschans, enz, enz…)


Afkorting:	Wh
Maatschappij:	Nederlandse Spoorwegen (NS)
Baanvak:	Zwolle - Deventer

In de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd het dieptepunt in de stationsbouw bereikt. Kon men van het zeskantige gebouwtje (de "sextant", zoals gebouwd in Haren en Bussum Zuid) nog stellen dat er tenminste nog "iets" stond, de allerkleinste stations moesten het vanaf dat moment met niets doen. Het enige dat werd gebouwd was een eenvoudig wachthok. Deze werd wel de "LeidseAbri" genoemd, de hokjes werden namelijk voor het eerst op de perrons van station Leiden gebouwd. In die hoedanigheid was hier natuurlijk helemaal niets mis mee, maar al spoedig werd dit de "stationsbehuizing" voor nieuwe voorstadhaltes, waar een sextant nog te ruim bemeten zou zijn. Voorbeelden hiervan zijn Waddinxveen Noord, Sneek Noord en Delfzijl West. En het kon nog erger: vamaf het begin van de jaren zeventig werden ook monumentale stationsgebouwen, waarvan de kaartverkoop allang niet meer lonend was, gesloopt en vervangen door een dergelijke abri. Daarbij werden hele spoortrajecten systematisch van hun negentiende eeuwse stationsgebouwen ontdaan, met name langs de Staatslijnen in de oostelijke helft van ons land. Eén van die trajecten was Staatslijn A, de spoorlijn tussen Arnhem en Leeuwarden. Alleen al langs het gedeelte Arnhem-Zwolle werden op die manier vier stations beroofd van hun stationsgebouw. Eén van die stations is Wijhe, waar een "Waterstaatgebouw" moest plaats maken voor een abri. Zoals ik al in de inleidingpagina al schreef zou dit station eigenlijk buiten beschouwing moeten worden gelaten. Toch heb ik ervoor gekozen één station uit deze categorie te kiezen.
Het Overijsselse dorp Wijhe ligt aan de IJssel, zo'n 15 kilometer ten zuiden van Zwolle. Volgens de inwoners staat de naam van het dorp voor Wij IJverigen Helpen Elkander, waar de naam werkelijk vandaan komt is niet duidelijk. Het is een oud dorp, dat al meer dan duizend jaar bestaat. Vooral in de laatste decennia breidde het dorp flink uit, tegenwoordig wonen er ruim 8000 mensen. Het is sinds 2002 het bestuurscentrum van de fusiegemeente Olst-Wijhe. Tien jaar geleden werd Wijhe uitgeroepen tot "mooiste dorp van Overijssel".
Wijhe kreeg al in 1866 een station, toen in dat jaar de genoemde Staatslijn tussen Deventer en Zwolle in gebruik werd genomen. Samen met het circa zeven kilometer zuidelijker gelegen Olst kreeg Wijhe een wat groter type 5e klasse standaardstationsgebouw. Daarvan zijn er negen gebouwd allen langs het spoor tussen Deventer en Zwolle, tussen Meppel en Leeuwarden en tussen Meppel en Gromingen. De stationsgebouwen van Olst en Wijhe hadden op de bovenverdieping de kenmerkende dubbele rondboogvenster en zagen daardoor vrijwel hetzelfde uit als hun kleinere soortgenoten, de zeven overige gebouwen kregen een wat moderner uiterlijk.
Het stationsgebouw van Wijhe werd rond het jaar 1900 uitgebreid met een vleugel en ook aan de perrongevel kreeg het een uitbouw. Toch leek het station aanvankelijk niet zo'n succes te zijn. In 1937 werd het namelijk gesloten voor het reizigersvervoer. Maar in juni 1940, kort na de Duitse inval, keerde het weer terug in de spoorboekjes. Hoewel deze beslissing waarschijnlijk onder Duits gezag werd genomen zou Wijhe vanaf dat moment definitief haar station behouden..
Het stationsgebouw mocht in 1966 haar eeuwfeest vieren, maar in 1975 viel dan toch het doek. Er kwam slechts een "Leidse Abri" voor in de plaats. Station Wijhe werd voortaan een onbemande halte. Pas in de jaren negentig werd het weer mogelijk om het treinkaartje bij het station te kopen, maar dan wel via de automaat. Desondanks heeft station Wijhe ook nu nog een paar interessante details. Zo vallen de brede bovenleidingportalen meteen op, waardoor de indruk wordt gewekt dat hier vroeger een behoorlijk emplacement was. De werkelijkheid is dat er maar een paar goederensporen waren, de portalen strekten zich over de vroegere laad/losplaats uit. Tegenwoordig is hier een parkeerplaats, het is een wat merkwaardig gezicht om de auto's onder deze portalen te zien staan. Een andere bijzonderheid is de zogenoemde machinistenbunker, die aan het kleine pleintje voor het station staat.

Boven en onder: Sinds 1975 is dit het "stationsgebouw" van Wijhe, een simpel wachthok. De spoorlijn Arnhem-Leeuwarden was één van de lijnen waar in de jaren zeventig van de twintigste eeuw vrijwel alle, nog overgebleven negentiende eeuwse stationsgebouwen werden gesloopt en vervangen door nieuwbouw. Of door helemaal niets, zoals in dit geval. Oorspronkelijk stond hier een wat grotere versie van het "Standaardgebouw 5e klasse". Op deze afbeelding heeft het gebouw al haar rond 1900 gebouwde lage vleugel. Maar het heeft ook nog haar kenmerkende dubbele rondboogvenster op de bovenverdieping. Deze werd later vervangen door een rechthoekig exemplaar.
.

(Ansichtkaart)



Onder: Een blik op de perrons, waarbij het eerste exemplaar bijna helemaal schuilgaat achter een voorbijrazende internationale trein naar Berlijn. Vanwege werkzaamheden werd deze trein op 7 maart 2015 omgeleid en reed vanuit Amsterdam via Lelystad, en Zwolle naar Deventer. Rechts op de achtergrond torent de molenromp "De Jonge Gerrit" hoog boven de bebouwing uit. Deze voormalige stellingmolen werd in 1851 gebouwd, maar werd al rond 1932 onttakeld. Desondanks is deze molenromp tegenwoordig eenrijksmonument. Overigens stond de molen in Wijhe beter bekend als de Mölle van Iesseldiek, naar de laatste molenaar: Th.J. IJsseldijk. .


Onder: Een opvallend detail zijn de brede bovenleidingportalen, aan de noordzijde van het station. Toen het spoor hier aan het begin van de jaren vijftig werd geëlektrificeerd was hier nog een laad/losperron met drie goederensporen. De portalen overspanden alle vijf de sporen, die ook allen van een stroomdraad waren voorzien. Het goederenvervoer kwam in de jaren zestig te vervallen, de goederensporen en het laad/losperron werden vervolgens opgeruimd. Later werd op deze plek een parkeerterrein aangelegd. .	Onder: Op het kleine pleintje voor het station staat sinds 1987 dit kleine, betonnen bouwwerkje. Het is een machinistenbunker. Deze kon op de kolentender van een stoomtrein worden geplaatst, zodat de machinist en stoker in geval van een luchtaanval dekking konden zoeken. Of de bunkers werkelijk hielpen was maar de vraag, meestal koos het treinpersoneel ervoor om een noodstop te maken en vervolgens naast het talud te gaan liggen. Toch liet de NS een paar honderd van deze bunkers bouwen, dit exemplaar is één van de zeer weinigen dat bewaard is gebleven. .

versie: 3-02-2022