[ Home ] [ Terug naar de eerste pagina ] [ Vorige pagina ] [ Volgende pagina ]
   
 
VLISSINGEN

 

Een koninklijk havenstation -2-

   
   
   
Het stationsgebouw is opvallend en complex vormgegeven. De plattegrond is L-vormig en hoewel het gebouw wel degelijk één geheel was, leek het uit meerdere aan elkaar gekoppelde delen te bestaan. Zo zijn er alleen al aan de voorzijde drie delen te herkennen. De linkerhelft was het voornaamste deel van het stationsgebouw. Hier waren de voornaamste stationsfaciliteiten, zoals het plaatskaartenkantoor, de wachtzaal voor de reizigers die derde klasse reisden en het restaurant. Met Op de linkerhoek was een duidelijke en hoge ingangspartij. Deze was overhoeks (dus in een schuine hoek ten opzichte van de overige gevels) geplaatst. Het was de eerste keer dat dit bij een stationsgebouw werd toegepast, later zou de overhoekse ingang nog terugkeren bij de stationsgebouwen van Weert en Deventer. De schuine ingangsgevel van dit station was rijk gedecoreerd, met veel natuursteen. Op de twee hoeken stonden pilasters die eindigden als kleine torentjes. Links van de ingang stond nog een derde, wat groter torentje. De ingang zelf werd bekroond met een opvallende klokgevel. Die gevelvorm keert in een kleinere vorm nog een paar keer terug op het gebouw.
Na het hoge deel van het gebouw volgt een aanzienlijk lager gedeelte, waarna het gebouw hier eindigt met weer een wat hoger eindgebouw. In dit laatste gedeelte waren de marechaussee en douane gevestigd, het grootste deel werd dan ook ingenomen door de visitatiezaal. In het "tussendeel" was trouwens de wachtkamer 1e en 2e klasse en er was een "damessalon. Ook waren hier de toiletten, het was dus duidelijk méér dan alleen een verbinding tussen de visitatiezaal en de stationshal.
Achter het eindgebouw was trouwens nog een vierde gedeelte. Een lange en smalle vleugel, parallel langs het eerste perron gelegen. Hierin waren voornamelijk dienstruimten, en dan met name voor de posterijen. Maar helemaal aan het begin van die vleugel was nog bijzondere wachtruimte, eentje die overigens voor het "gewone" publiek hermetisch gesloten bleef: de Koninklijke vertrekken. Nu klinkt het wellicht alsof deze ruimten in een wat afgelegen hoek van het stationsgebouw was gesitueerd. Maar in werkelijkheid lag deze juist strategisch, letterlijk tussen het perron en de aanlegsteiger. De Koninklijke wachtkamer werd dan ook voornamelijk gebruikt als er van en naar Engeland werd gereisd.
Uiteraard waren de Koninklijke vertrekken "royaal" ingericht, maar dit bleef niet beperkt tot alleen deze ruimten; het hele gebouw maakte een vorstelijke indruk. Dat gold ook voor de perrons. Het station beschikte -zoals op de vorige pagina al aangegeven- over drie perrons, die waren allen grotendeels overdekt. Evenals het dwarsperron, ook die beschikte over een eigen overkapping. Die liep over de volle breedte van de perrongevel. Die overkappingen werden eveneens door een toen nog vrij onbekende architect ontworpen: G.W. van Heukelom. Het was zijn eerste grotere bijgrage als architect van Staatsspoor, waar hij sinds enkele jaren werkzaam was. De overkappingen van dit station waren -qua constructie- nogal behoudend, zeker voor die tijd. De basis bestond namelijk nog uit "ouderwetse"gietijzeren kolommen, met daar bovenop geklonken boogspanten. Die boogspanten doen wel wat denken aan die van station 's-Hertogenbosch, dat diezelfde architect enkele jaren later zou ontwerpen. Misschien waren de overkappingen van station Vlissingen wel een soort voorstudie voor die in de Brabantse Hoofdstad…
Dit station weerspiegelde een nieuwe bloeitijd in Vlissingen. De "Zeeland" groeide, samen met scheepswerf de Schelde uit tot de twee belangrijkste werkgevers van de havenstad. Ongeveer gelijktijdig met de bouw van het station deed hier een nieuwe bedrijfstak haar intrede: het toerisme. Aanvankelijk begon deze wat aarzelend, maar dit veranderde aan het begin van de twintigste eeuw. Het was een tijdperk vol bedrijvigheid in Vlissingen, een tijdperk waar met het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog abrupt een einde kwam…
Boven: Een kaart met daarop een bijzonder fraaie luchtfoto van het vooroorlogse station en de directe omgeving. Het is een ansichtkaart, waarschijnlijk uitgegeven door de Stoomvaart Maatschappij Zeeland. Volgens de beschrijving van de kaart (hier overigens weggelaten) is hier namelijk het emplacement van de SMZ te zien, over het spoorwegstation wordt met geen woord gerept. Toch vormt het station wel degelijk het middelpunt van de afbeelding. Het gebouw dat direct tegenover het stationsgebouw staat is een hotel. Aan de linkerkant is de tram naar Middelburg en Koudekerke te zien. Dankzij die tram werd de afstand tussen station en stad overbrugbaar. Het lichte gebouw, dat rechts tegen het stationsgebouw is aangebouwd is vermoedelijk het terminalgebouw van SMZ. Daarachter staat een langwerpige goederenloods. Aan de kade ligt één van de mailboten van de SMZ aangemeerd, een schip dat mogelijk (dat weet ik niet helemaal zeker) werd gebouwd op "de Schelde". Deze scheepswerf en de SMZ waren destijds de twee grootste werkgevers van Vlissingen...
.
Onder: De voorzijde van het stationsgebouw. De ingang is in het hoge gedeelte aan de linkerkant. Dat lijkt op het eerste gezicht een wat onlogische plek, zeker bij een kopstation, maar zo stond het wel zo dicht mogelijk bij de (uitvals)weg. De werkelijke reden moet waarschijnlijk worden gezocht bij de indeling van het gebouw. Bijna alle stationsfaciliteiten waren in de linkerhelft, plus in het lage gedeelte rechts daarvan. In het hogere eindgebouw aan de rechterkant waren de afdelingen van marechaussee en douane, waaronder de visitatiezaal. Niet te zien op de tekening is de smalle vleugel achter het eindgebouw, waarin vooral dienstruimten -en dan met name voor de post- waren te vinden.
 
 
Onder: Het stationsrestaurant was destijds ongeveer in het midden van het stationsgebouw, in de huidige situatie: ongeveer op de plek waar het hoofddeel van het huidige stationsgebouw ophoud en de tuin begint. Het vroegere stationsgebouw had een nogal ongebruikelijke indeling, zo was de wachtkamer 3e klasse direct achter de stationshal. Die voor de 1e en 2e klasse bevond zich aan de andere kant, nabij de visitatiezaal. Ook hiervoor is een logische verklaring; bijna alle internationale passagiers reisden destijds eerste klas..!
.
Onder: De Koninklijke wachtkamer van station Vlissingen. Wat direct opvalt is het rijk gedecoreerde plafond, dat uit een soort kruisgewelven lijkt te bestaan. Hierdoor lijkt de ruimte wat lager te zijn dan deze in werkelijkheid is. Vergeleken met andere Koninklijke vertrekken in stations lijkt deze er vrij eenvoudig uit te zien, deze ruimte was dan ook niet exclusief voor alleen ons staatshoofd gereserveerd. Maar geen misverstand; uiteraard was deze ruimte van alle gemakken en luxe voorzien...
.
 
 
Onder: Op deze foto lijkt het station uit 1894 er nog altijd in volle glorie te staan, maar helaas… Van het stationsgebouw bleef alleen een deel van de perrongevel overeind. De perronoverkappingen raakten zwaar beschadigd, maar werden wel grotendeels hersteld. Alleen die boven het derde perron werd gesloopt, dat perron kwam toch te vervallen. De overkapping boven het tweede perron werd in de jaren negentig vervangen door een modern exemplaar. De overkappingen boven het eerste perron en het dwarsperron bleven uiteindelijk wel bewaard, al zijn ze beiden een flink stuk ingekort.
.
 
 
Onder: Het trieste restant van het stationsgebouw, nadat het op 15 september 1944 werd getroffen door een Brits bombardement op het station en de Buitenhaven. In de maanden hierna zou het gebouw nogmaals worden getroffen, ditmaal door raketinslagen. Maar niet alleen raakte het stationsgebouw zwaar beschadigd, geen enkele andere stad werd tijdens de Tweede Wereldoorlog zo vaak gebombardeerd als Vlissingen. Hoe vervelend het verlies van het stationsgebouw ook mag wezen, het is maar een bijzaak vergeleken met het leed dat de oorlog heeft toegebracht...
.
(Ansichtkaart)
Onder: Van het vroegere stationsgebouw is nog een klein restantje bewaard gebleven. Deze vier natuurstenen elementen zijn waarschijnlijk afkomstig van de deuromlijstingen van de hoofdingang en vormen nu een soort monumentje in de "tuin" voor het huidige gebouw. Oorspronkelijk was hierop een betonnen bloembak bevestigd, maar deze is al jaren geleden verdwenen. Die tuin volgt trouwens in grote lijnen de plek waar het oude stationsgebouw heeft gestaan. De huidige zijvleugel staat dan ook feitelijk op het dwarsperron.
.
 

 

 

  Free counter and web stats versie: 15-01-2015