|
|
VISVLIET
Afkorting: |
Vv |
|
Maatschappij: |
Maatschappij
tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (Staatsspoor)
|
Architect: |
(onbekend) |
Bouwjaar: |
1892 |
Gesloopt:
|
1983 |
Baanvak: |
Leeuwarden-Groningen |
|
|
|
|
Het
is alweer meer dan twintig jaar geleden dat station Visvliet werd
opgeheven. Een bijzonder station, misschien zelfs wel legendarisch.
Vooral het lange voortbestaan van het stationnetje was opmerkelijk.
In de bijna honderd jaar dat het heeft bestaan bleef het altijd een
eenzame halte, met een opvallend groot stationsgebouw, midden in het
weidse Groningse landschap. De treinen stopten er, maar weinig mensen
stapten in of uit. Het gemiddelde aantal reizigers bleef rond de 40
per dag steken. Ter vergelijking: het huidige "stilste station"
op de spoorlijn Leeuwarden-Groningen, Zwaagwesteinde, verwerkt ruim
twaalf keer zoveel dagelijkse reizigers. Ook de ligging van het station
was bijzonder, bijna op de grens met Friesland, en op bijna anderhalve
kilometer afstand van het gelijknamige dorp. Het dorpje Visvliet,
amper 350 inwonders groot, ligt in de gemeente Zuidhorn, het station
stond echter in de naburige gemeente Grootegast.
Voordat dit station in 1892 gereedkwam was hier al enige tijd een
halte. Al in 1881 was hier namelijk een "proefhalte" geopend,
waarbij een baanwachterswoning tot haltegebouw was omgebouwd. Men
was kennelijk nog niet overtuigd over de noodzaak van een volwaardig
station. Maar al na enkele jaren bleek de proefhalte te krap. Toch
zou het nog zo'n zeven jaar duren voordat de bouw van het definitieve
station begon.
Het -voor de grootte van het dorp- opmerkelijk grote stationsgebouw
was de eerste uit een serie van zes vrijwel identieke stationsgebouwen
die Staatsspoor gedurende een periode van zo'n twaalf jaar liet bouwen.
Het zou trouwens de laatste keer zijn dat deze maatschappij een serie
identieke stations ontwierp. Het nog bestaande stationsgebouw van
Wolfheze (1900) was het één na laatste, de overige stationsgebouwen
hoorden bij de stations Oudeschoot (1892, bij Heerenveen), Borgercompaniesweg
(1894, nu: Sappemeer-Oost) en Windesheim (tussen Zwolle en Wijhe,
1896) en Oler-Kelpen (1903, Weert-Roermond). Het stationsgebouw van
Wolfheze is nog als enige van de vijf overgebleven, van de stations
bestaan alleen Wolfheze en Sappemeer Oost nog. Vlakbij de plaats van
het vroegere station Oudeschoot ligt nu de halte Heerenveen IJsstadion.
Station Visvliet kwam in 1979 landelijk in het nieuws toen op 14 februari
van dat jaar een passagierstrein tijdens hevige sneeuwbuien hier strandde.
De trein raakte volledig ingesneeuwd. Het leger moest er zelfs aan
te pas komen om de trein weer uit te graven. Dit lukte pas de volgende
ochtend. De reizigers hebben noodgedwongen de nacht in Visvliet moeten
doorbrengen. De militairen waren de dag tevoren hier ook al actief
geweest. Toen waren het spoor en het perron ook al onder een enorm
pak sneeuw verdwenen, ook dit werd met hulp van het leger weggeschept.
Het was de winter waarin, met name in het noorden van het land, extreem
veel sneeuw viel. Daarbij stak ook nog eens een storm op, met als
gevolg: metershoge sneeuwduinen.
Tijdens die barre winter van 1979 stond het stationsgebouw er nog,
maar vier jaar later ging het tegen de vlakte. Die sloop kwam kennelijk
als een totale verassing, pas naderhand ontstond erover nog de nodige
beroering. Het gerucht ging namelijk dat het stationsgebouw op de
monumentenlijst stond, en men daarom wel dacht dat het voortbestaan
ervan wel gewaarborgd was. Achteraf bleek het stationsgebouw nooit
op een monumentenlijst te hebben gestaan. En zelfs dát bleek
trouwens geen enkele garantie, een jaar eerder ging immers het stationsgebouw
van Appingedam (een rijksmonument) tegen de vlakte. Station visvliet
was gedegradeerd tot een eenzaam perronnetje. De trein Leeuwarden-Groningen,
en vice versa, stopte nog maar één keer in de twee uur.
Het was het enige station in Nederland waar minder dan eenmaal per
uur werd gestopt! Desondanks bleef de halte Visvliet (van een echt
station was eigenlijk allang geen sprake meer) nog gewoon in de spoorboekjes
staan. De opening van station Leeuwarden Camminghaburen, op 2 juni
1991, betekende het definitieve einde van station Visvliet. Iets dergelijks
was vier jaar tevoren ook al op de spoorlijn Amersfoort-Zwolle gebeurt,
waar de opening van station Amersfoort Schothorst het einde betekende
van station Hulshorst. Het grote verschil hierbij is het feit dat
van dat laatstgenoemde het voormalige stationsgebouwtje er nog altijd
staat. In Visvliet bleef het perron weliswaar nog enige tijd liggen,
maar tijdens de spoorverdubbeling tussen Groningen en Grijpskerk,
in de periode 1996-1998, werd ook meteen het perron verwijderd. Er
is op dit moment bijna niets meer dat nog aan het station herinnert,
alleen het laantje naar het stationsgebouw ligt er nog. Op de plaats
van het vroegere stationsgebouw staat nu een hoge antenne-installatie.
Toch is station Visvliet nog lang niet vergeten. Er gaan zelfs stemmen
op om het station weer terug te laten keren. Maar of dit een haalbare
zaak is..?
|
|
|
|
Boven:
Het stationsgebouw in de laatste maanden van haar bestaan. Aan
onderhoud werd nauwelijks meer aandacht geschonken, zoals hier
goed is te zien Let ook op het typische uitbouwtje aan de rechterkant,
waarin zich de toiletten bevonden. Dit is niet later aangebouwd,
maar hoorde oorspronkelijk al bij het ontwerp van het gebouw.
Ook het stationsgebouw van Wolfheze, het jongere zusje van dit
stationsgebouw, had zo'n uitbouw. Maar dan aan de andere zijgevel,
want dat stationsgebouw werd namelijk in spiegelbeeld gebouwd.
|
|
Onder:
...Een eenzaam stationnetje, midden in het weidse landschap. Het
station lag letterlijk in the middle of nowhere, en het opvallend
grote stationsgebouw -dat hier trouwens grotendeels schuil gaat
achter bomen- zorgde juist daardoor nogal eens voor verbaasde
blikken. Die tijd is helaas voorgoed voorbij. Het stationsgebouw
verdween in 1983, het restant van het station volgde zo'n vijftien
jaar later. De boerderij links op de foto staat er nog wel, dit
is dan ook het enige echte herkenningspunt.
|
|
|
|
|
|
Onder:
Siberische toestanden in Noord-Nederland. Op 13 februari 1979
zijn militairen druk in de weer met het uitgraven van het spoor
het perron. Door de afgelegen ligging van het station hadden sneeuw
en wind hier vrij spel, met alle gevolgen van dien. Hoe hoog de
sneeuwduinen waren is te zien bij het stationsgebouw, waar de
sneeuw tot bijna de bovenste etage reikte. Ik heb beelden gezien
van de stationsnaambord dat maar net boven de sneeuw uitstak,
en zo'n bak aan een lantaarnpaal hangt doorgaans op zo'n 2,5 à
3 meter hoogte. De militairen moesten een dag later weer aan de
bak, ditmaal om een trein uit te graven dat hier in de sneeuw
was vastgelopen.
|
Onder:
In de eerste helft van de jaren tachtig veranderde er veel op
station Visvliet. In 1983 werd het stationsgebouw gesloopt en
vervangen door een bushokje. Ongeveer tegelijkertijd werd ook
het tweede perron opgeruimd, evenals het tweede spoor. Ook werd
er toen volop gewerkt aan de modernisering van de beveiliging
langs de spoorlijn Leeuwarden-Groningen, dat in 1984 werd voltooid.
Ik heb dan ook het sterke vermoeden dat de sloop van het stationsgebouw
direct verband houdt met deze modernisering. Immers: het stationsgebouw
zou daarna geen enkele functie meer hebben. Wat bleef was een
eenzaam perronnetje met daarop dus een bushokje. Dat het tweede
spoor werd opgebroken was -achteraf bezien- best wel een wat vreemde
actie geweest, zo'n vijftien jaar later werd het spoor tussen
Grijpskerk en Zwaagwesteinde verdubbeld en keerde hier het tweede
spoor weer terug...
|
|
|
|
|
|
|
Onder:
Er is tegenwoordig nog maar weinig dat aan het vroegere station
herinnerd. Alleen de plek van het vroegere stationsgebouw is nog
te herkennen en ook het laantje er naar toe ligt er nog altijd.
Op de plaats van het stationsgebouw staat nu een grote antenne-installatie
voor het mobiele telefoonverkeer. Alle sporen van het vroegere
perron zijn daarentegen helemaal uitgewist. De boerderij die pal
naast of tegenover het station stond (zie de tweede foto van boven)
staat er nog altijd, maar is niet op deze foto te zien.
|
Onder:
Ondanks het feit dat het voormalige station Visvliet al ruim twintig
jaar niet meer in de spoorboekjes staat, blijkt dit bij één
van de CTA's (Centrale Trein Aanwijzer) van station Leeuwarden
nooit te zijn aangepast. Wel was de bak zo afgesteld dat de naam
Visvliet normaal gesproken niet tevoorschijn kwam. Maar incidenteel,
bijvoorbeeld bij vertragingen, kwam de naam van het voormalige
station wel eens tevoorschijn. Als het goed is zou dit inmiddels
verholpen moeten zijn, in 2012 worden ook in Leeuwarden de klassieke
CTA-bakken vervangen door digitale displays. Station Visvliet
is dan, na 21 jaar, definitief verleden tijd...
|
|
|
versie: 27-09-2012 |