[ Home ] [ Terug naar periode 1945-1965 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ]
   

 

ROTTERDAM NOORD

   
Afkorting: Rtn
Maatschappij: Nederlandsche Spoorwegen (NS)
Architect: S. van Ravesteyn
Bouwjaar: 1953
Baanvak: Rotterdam Centraal-Gouda
Status: Gemeentelijk monument
   
   
De Bergweg is een vrij drukke straat in het Oude Noorden in Rotterdam. De naam verwijst naar de oude weg naar Bergschenhoek, dat hier ooit gelegen heeft. Tegenwoordig begint de straat bij de Gordelweg, nabij het spoorviaduct van de spoorlijn Rotterdam-Utrecht en eindigt bij de kruising met de Schiekade/Schieweg, waar de straat verder gaat als Walenburgerweg. Ook hier is niet ver vandaan een spoorwegviaduct over de straat, in dit geval die van de voormalige Hofpleinlijn. Wat de Bergweg bijzonder maakte was het feit dat aan deze straat twee stations waren, en wel aan twee totaal verschillende spoorlijnen. Bij het viaduct van de Hofpleinlijn was dit de in 2006 gesloten halte Bergweg. Het station bij het andere viaduct is nog wel in gebruik en is het onderwerp van deze pagina. Nóg een opmerkelijk detail: beide stations werden door dezelfde architect ontworpen! In het na-oorlogse Rotterdam moest in een tijdsbestek van circa zeven jaar zes nieuwe stations worden gebouwd. In drie gevallen ging het om stations die zware oorlogschade hadden geleden, Beurs (Blaak), Hofplein en het Centraal Station. Ook het station Zuid en de halte Bergweg waren reeds bestaande stations die van een nieuw stationsgebouw voorzien. En hoewel station Noord als enige van de zes wel volledig nieuw werd ontworpen, had ook dit station op dezelfde plek een voorganger…
De geschiedenis van station Rotterdam Noord gaat zelfs terug tot 1899, als in dat jaar een verbindingsspoor tussen de stations Delftsche Poort en Maas in gebruik wordt genomen. Deze "Ceintuurbaan", zoals het verbindingsspoor al snel werd genoemd, lag als een soort ringspoor in een ruime bocht om de stad. In het noorden lag die nieuwe spoorlijn letterlijk op de gemeentegrens met Hillegersberg, dat toen nog een zelfstandige gemeente was. Bij de kruising met de Bergweg werd een halte gebouwd, dat de naam Hillegersberg kreeg. Wanneer deze halte in gebruik werd genomen is niet helemaal duidelijk, vermoedelijk was dit rond het jaar 1900. De halte Hillegersberg was een eenvoudig stationnetje met een simpel haltegebouwtje. Maar een heel groot succes was de halte Hillegersberg niet, al in 1914 werd deze alweer opgeheven. Oorzaak hiervan was wellicht het feit dat het station, anders dan nu, in een wat open gebied aan de rand Rotterdam en op afstand van het dorp Hillegersberg lag. Wellicht dat ook de goede tramverbinding een rol heeft gespeeld. Hoe het ook zij: de halte werd wegens "gebrek aan belangstelling" geschrapt.
In die tijd reed een trein van Rotterdam naar Utrecht een omslachtige route via station Rotterdam Maas, waar kopgemaakt moest worden. Al ver vóór het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werden plannen gemaakt om dit te vereenvoudigen, maar -mede als gevolg van de economische crisis in de jaren dertig- kwam daar aanvankelijk nog weinig van terecht. Dit veranderde echter door het bombardement op Rotterdam op 14 mei 1940, waarbij ook het Maasstation volledig werd verwoest. Dit was feitelijk ook het begin van het einde voor dit station, want het plan voor een rechtstreekse verbinding tussen station Delftsche Poort (het latere Centraal Station) en Nieuwerkerk werd nu wel her hand werd genomen. In 1942 werd met de werkzaamheden begonnen, maar al een jaar later moesten deze op last van de Duitse bezetter weer worden gestaakt. Kort na de oorlog werden de werkzaamheden weer hervat, maar het zou nog tot 1953 duren voordat alles klaar was. Bij de plek waar het nieuwe spoor op het bestaande van de Ceintuurbaan aansloot werd een nieuw goederenemplacement aangelegd, compleet met rangeerheuvel.
Nog even terug in de tijd. Tijdens de Tweede Wereldoorlog werden een aantal aangrenzende gemeenten door Rotterdam geannexeerd, waaronder Hillegersberg. Al aan het einde van de negentiende eeuw waren er Rotterdammers die zich hier vestigden. Dit waren er aanvankelijk nog niet zoveel, voornamelijk "beter gesitueerden", maar in de jaren twintig en dertig begon Hillegersberg serieus te groeien. Toen deze gemeente in 1941 bij Rotterdam werd gevoegd woonden er al ruim 25000 mensen en dat aantal zou in de jaren die volgden alleen maar toenemen. Dit was dan ook de aanleiding om de vroegere halte weer nieuw leven in te blazen. De naam "Hillegersberg" keerde als stationsnaam niet meer terug, dit werd nu "Rotterdam Noord".
Het nieuwe station kreeg nu een volwaardig stationsgebouw, dat ditmaal op straatniveau kwam te staan. Het is een ontwerp van S, van Ravesteyn, één van de eersten uit een serie van zes die hij voor de havenstad zou tekenen. Van Ravesteyn was toen al bepaald geen onbekende in Rotterdam. In de jaren dertig kreeg hij de opdracht om de stations Delftsche Poort en Beurs (het huidige Blaak) te verbouwen en vlak voor het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog ontwierp hij de nieuwe Diergaarde Blijdorp. Vanaf die tijd kregen de ontwerpen van Van Ravesteyn steeds meer rondingen en beeldhouwwerken. Maar bij het ontwerpen van de zes nieuwe Rotterdamse stations schakelde hij op het oog weer moeiteloos terug naar een strakke en heldere bouwstijl. Had het nieuwe stationsgebouw van station Blaak nog rondingen in de gevel en een brede daklijst, het nieuwe stationsgebouw van station Noord is puur functioneel en zakelijk. Het heeft, op wat ronde vensters na, geen enkele ronding en de enige versiering is een rond (!) siermetselmotief. Toch is het gebouw best wel opvallend vormgegeven, al zal lang niet iedereen hier direct oog voor hebben. Maar wie dit wel heeft zal er ongetwijfeld en profil een locomotief in herkennen, vooral schuin van voren is dit goed te zien. Het gebouw heeft twee bouwlagen. Helemaal vooraan is de bagage-afdeling, met direct daarachter de hoge liftschacht van de goederenlift. Rechts daarvan is de ingang van het stationsgebouw met daar weer achter het plaatskaartenkantoor. Helemaal achterin het gebouw was de trap naar de bovenverdieping. Daar was een wachtruimte. Een tweede wachtruimte bevond zich aan het einde van het "Goudse" perron, hetzelfde perron waaran het stationsgebouw is gelegen. Een derde wachtlokaal stond aan het tegenoverliggende perron, recht tegenover het stationsgeboiuw. Vooeal die laatste was een markant bouwwerkje, met haar breed uitkragende dak. In het midden plat en aan de zijkanten schuin omhoog. De beide wachtruimten op de perrons zijn -helaas- inmiddels verdwenen en vervangen door moderne abri's. Het stationsgebouw staat er gelukkig nog wel, al heeft het haar oorspronkelijke functie allang verloren. Het loket sloot in 2003, waarna het gebouw tot kunstatelier werd ingericht. Het voormalige stationsgebouw is inmiddels een gemeentelijk monument, helaas kwam dit voor de twee karakteristieke wachtgebouwtjes te laat…
Boven: Met een beetje fantasie is in het stationsgebouw een locomotief te herkennen. De "schoorsteen" is in dit geval de hoge liftschacht van de goederenlift. Daarachter vormt de vroegere wachtkamer de "motorhuif" en achteraan is de "cabine", oftewel: het trappenhuis. Dit station was het eerste van Van Ravesteyn dat na het fel bekritiseerde stationsgebouw van 's-Hertogenbosch gereed was gekomen. Met het ontwerpen van dit gebouw leek hij weer een radicale wending ten aanzien van zijn ontwerpstijl te hebben gemaakt. Maar dat betekende niet dat Van Ravesteyn zijn "facade-stijl" definitief overboord had gezet, aangezien hij gelijktijdig met dit station ook aan het nieuwe stationsgebouw van Nijmegen werkte. Dit stationsgebouw, dat inmiddels een gemeentelijk monument is, verloor in 2003 haar functie. Tegenwoordig is het in gebruik als kunstatelier.
 
Onder: Op dezelfde plaats waar nu station Noord staat is in een heel verleden als eens een halte geweest, Hillegersberg. Deze werd vermoedelijk rond het jaar 1900 geopend, in ieder geval kort na de ingebruikname van de Ceintuurbaan. Zoals duidelijk op deze ansichtkaart te zien is stond hier het haltegebouw op gelijke hoogte met het perron. Die halte Hillegersberg was overigens maar een kort leven beschoren, al in 1914 werd ze weer opgeheven. het huidige station Noord is aanzienlijk succesvoller gebleken, al is het momentheel wel één van de rustigste stations van Rotterdam...
.
 
Onder: Schuin tegenover het station aan de Ceintuurbaan, in dit geval: de gelijknamige straat, staat deze voormalige goederenloods van Van Gend en Loos. Hoe oud deze loods is weet ik niet. Mogelijk dateert het zelfs nog uit de tijd van de halte Hillegersberg, maar dan heb ik nergens kunnen achterhalen. De loods staat op straatniveau. Dat lijkt vreemd, maar datzelfde gold ook voor de goederensporen die voor en achter de loods lagen. Die sporen zijn allang verdwenen, maar kennelijk is de houten loods nog lang als zodanig in gebruik gebleven. Want eigenlijk is het een klein wonder dat het er nog altijd staat. Sinds 1998 is er in de voormalige loods het Rotterdams Radio Museum gevestigd.
.
 
 
Onder: Het stationsgebouw is in al die jaren aan de buitenkant eigenlijk nauwelijks gewijzigd, het verkeert eigenlijk zelfs nog bijna helemaal in authentieke staat. Zelfs de oorspronkelijke deuren zitten er nog in, waarbij de deur van de ingang zelfs nog de originele deurdranger heeft. Dat mag je een unicum te noemen. De allergrootste wijziging is feitelijk de omgeving waarin het station staat, letterlijk ingeklemd tussen de hoge spoordijk en de eveneens hoggelegen- snelweg A20, waarvan het viaduct nog net aan de rechterkant is te zien. De grote ronde klok op de liftschacht (hier niet te zien) lijkt origineel, maar is dat absoluut niet. Sterker, ze werd pas aan het begin van de huidige eeuw aangebracht…
.
Onder: Dit siermetselwerk, gevat in een ronde gemetselde omlijsting is zo'n beetje de enige versiering op het gebouw. Vroeger was -in een typische jaren 50-stijl- de naam van het station op het gebouw te bewonderen (zie het kleine plaatje helemaal bovenaan de pagina), zowel op het dak als boven de ingang. Helaas zijn ze al heel lang geleden verwijderd, vermoedelijk al ergens in de jaren zeventig. Er voor in de plaats kwam de huidige belettering. Ook de onvermijdelijke lichtbak met logo werd toen op het gebouw gemonteerd...
.
   
   
Onder: Station Noord beschikte over opvallend grote wachtruimten en dan met name langs het "Goudse" perron, het voornaamste perron. Op dit station stopten in het verleden namelijk ook sneltreinen, het begrip intercitystation bestond toen nog niet. Rotterdam Noord is zelfs een tijdje internationaal station geweest. De D-trein tussen Hoek van Holland en Duitsland maakt ooit hier een tussenstop, omdat de trein op het Centraal Station had moeten kopmaken, hetgeen nogal wat tijd vergt. Later werd deze stop verplaatst naar station Schiedam (dat vanaf toen Schiedam-Rotterdam-West ging heten). Vanaf 1983 stoppen er ook geen sneltreinen en intercity's meer, dat werd toen door het vernieuwde station Rotterdam Alexander overgenomen. Dit vrij grote wachtlokaal langs het eerste perron was wellicht toen al verdwenen (en anders gebeurde dit vermoedelijk kort hierop alsnog…). Tegenwoordig wordt dit station alleen nog aangedaan door de sprinter Rotterdam Centraal - Woerden - Amsterdam Centraal.
.
Onder: Het elegante perrongebouwtje, met haar markante dak, op de kop van het tweede perron. Zoals hier te zien is was de trap naar het perron vroeger achter het gebouwtje, en moest men door datzelfde gebouw naar het perron. Omdat dit perron voor de richting Centraal Station als "secundair" perron werd gezien, was de wachtruimte hier veel kleiner dan dat op het eerste perron. Wel heeft dit bouwwerkje het veel langer uitgehouden, zelfs tot aan het begin van de 21ste eeuw. Maar in 2003 werd het dan toch gesloopt. Het moest plaatsmaken voor een nieuwe trap, welke nu bij de onderdoorgang uitkwam. Op de plek waar de oude trap was kwam een hellingbaan. Ook het andere perron kreeg een nieuwe trap, omdat de trap in het stationsgebouw niet meer zou worden gebruikt. En ook hier werd een hellingbaan geplaatst.
.
 
   
Onder: Een blik op de vrij smalle perrons, die daardoor langer lijken dan ze in werkelijkheid zijn. In het verleden (wanneer weet ik niet) zijn de perrons verlengd, maar dit werd op een nogal goedkope manier gedaan. De oorspronkelijke perrons hebben betonnen wanden, zoals hier is te zien, maar de verlengde delen zijn zogenoemde jukkenperrons…
.
Onder: Het fundament van het vroegere perrongebouwtje langs spoor 2 is nog altijd in de spoordijk terug te vinden. Vooral vanaf de trap naar dit perron is dit goed te zien. Die trap was trouwens de reden waarom het perrongebouw moest wijken, maar het blijkt dus bij nadere beschouwing niet helemaal verdwenen te zijn.
.
   
   
Onder: Het "Muizengaatje" is de bijnaam van het spoorviaduct over de Bergweg, pal naast station Noord. Sinds jaar en dag is dit de grens tussen de stadsdelen Noord en Hillegersberg-Schiebroek. Die bijnaam dankt het aan de behoorlijk krappe doorgang; twee smalle rijstroken met daartussen twee tramsporen. Aan weerszijden daarvan zijn twee fiets/voetgangers onderdoorgangen, die al helemaal niet ruim bemeten zijn. Die krapte wordt aan deze kant van het viaduct nog eens extra benadrukt doordat het viaduct van de snelweg A20 hier pal achter staat én het feit dat de twee toegangen naar deze onderdoorgangen beiden in een bocht liggen. Zo'n anderhalf jaar geleden werd het spoorviaduct aan beide zijden beschilderd. Dit is de noordkant van het Muizengaatje, dus gezien in de richting van het Oude Noorden. Het is een eerbetoon aan Feyenoord-legende Coen Moulijn, die uit dat stadsdeel kwam. De tekst liegt er dan ook niet om: "Uiteindelijk kom ik uit het Oude Noorden. Dat moet je nooit vergeten!"
.
 

 

 

 

  Free counter and web stats versie: 20-04-2015