|
|
Een
monumentaal station -2-
Het eilandperron wordt via een -destijds-
vrij smalle tunnel bereikt. Oorspronkelijk waren hier twee aparte
tunnels, één voor reizigers en één voor
goederen. Deze lagen tegen elkaar. Een toegang aan de achterzijde
heeft het station nooit gehad, daarvoor was het hoogteverschil te
groot. De opgangen vanuit zowel de beide tunnels naar het eilandperron
bestonden oorspronkelijk uit hellingbanen. Pas vele jaren later
werd het noordelijke exemplaar vervangen door een trap.
Het eilandperron is het oudste onderdeel van het station en werd
al rond 1890 aangelegd. Het is al van meet af aan een dubbel eilandperron.
Op dat perron stonden diverse gebouwtjes. Deze waren direct naast
de tunnels geplaatst, waarbij de hellingbanen onder de perrongebouwen
lagen. Dit is aan de zuidzijde nog altijd te zien.
Hier is nog altijd de perronbebouwing aanwezig. Het waren oorspronkelijk
twee losstaande gebouwtjes, die pas veel later aan elkaar zijn gekoppeld.
Oorspronkelijk waren hier wachtruimten, één voor reizigers
die eerste of tweede klasse reisden en een wachtkamer derde klasse.
Boven de vroegere noordelijke hellingbaan stonden ook twee perrongebouwtjes.
Eén daarvan bestond uit dienstruimten, in het andere waren
toiletten. Het perron wordt grotendeels overdekt door een lange
overkapping. Met een (geschatte) lengte van meer dan 325 meter was
dit ooit de langste perronoverkapping van ons land, een titel die
het al enkele jaren later weer kwijt zou raken. De overkapping is
een iets smallere versie van die over het perronplein. Ook hier
wordt de basis gevormd door massief ogende kolommen, met daarboven
een gebogen vakwerkconstructie. Daartussen zijn zijlichten en aan
weerszijden zijn luifels, rustend op markante geklonken dwarsverbindingen
en korbelen.
De overkapping boven het eerste perron heeft ook een boogvorm, maar
deze is aanzienlijk flauwer dan bij de twee andere kappen. De liggers
bestaan niet uit vakwerk en er zijn geen zijlichten. Daardoor lijkt
ze er op het eerste gezicht niet echt bij te horen. In werkelijkheid
is de bovenkant van later datum, ze werd in 1959 gebouwd. Dat is
vooral aan de al genoemde liggers te zien. De kolommen en de luifels
aan de zijkanten zijn overigens nog wel origineel en zijlichten
heeft deze overkapping nooit gehad. De perronoverkapping is zeer
waarschijnlijk een ontwerp van W. Lorentz, een bouwkundige van Staatsspoor.
Lorentz, die ook verantwoordelijk was voor de bouw van de perrons
en de perrontunnel, had tijdens de aanleg van de diverse Staatslijnen
vooral bruggen ontworpen, waaronder ook de spoorbrug over de Waal
in Nijmegen.
Aan het begin van de twintigste eeuw was Nijmegen een belangrijk
spoorwegknooppunt geworden, zowel voor binnenlandse als het internationale
treinverkeer. Het was een grensstation in de rechtstreekse verbinding
tussen Amsterdam en Keulen. Een andere internationale verbinding,
die tussen Hoek van Holland en Duitsland, had eveneens een stop
in Nijmegen. Het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog maakte hieraan
voorlopig een einde. Het zou tot in de jaren twintig duren totdat
Nijmegen haar status van internationaal station weer terug had,
en toen al was duidelijk dat de situatie zoals die vóór
de zomer van 1914 was nooit meer terug zou keren
|
|
Boven:
Op de zuidelijke helft van het eilandperron, dus op het "B-gedeelte",
staan de twee laatst overgebleven perrongebouwtjes. In een (veel)
later stadium werd er een gedeelte bijgebouwd, waardoor de twee
aparte gebouwtjes tot één werd samengevoegd. Oorspronkelijk
waren hier wachtruimten, in het achterste gebouwtje was vroeger
het wachtvertrek voor reizigers die eerste of tweede klasse reisden
en op de voorgrond was de wachtkamer derde klasse. Dat de ruimte
voor de hogere klassen verder naar achteren stond had puur te
maken met het feit dat deze wat dichter bij de opgang naar de
perrontunnel lag. De hellingbaan ligt immers onder de gebouwtjes.
De gebouwtjes hebben de Tweede Wereldoorlog overleefd, net als
de perronoverkapping. Wachtkamers zijn er allang niet meer, tegenwoordig
zijn hier dienstruimten...
.
|
|
|
|
|
Onder:
De huidige perrontunnel ziet er erg modern uit, maar in de basis
is dit dezelfde zoals die aan het einde van de negentiende eeuw
werd aangelegd. Oorspronkelijk waren dit twee onderdoorgangen,
één voor personen en één voor bagage.
Aan het begin van de huidige eeuw werden de twee vrij smalle tunnels
samengevoegd tot één aanzienlijk breder exemplaar...
.
|
Onder:
De perronoverkapping over het middenperron. Het is het oudste,
nog bestaande deel van het station en kwam vermoedelijk al in
1892 gereed. De overkappingen, het perron en de perrontunnels
werden ontworpen en gebouwd onder leiding van W. Lorentz. Deze
bouwkundige van Staatsspoor was tijdens de aanleg van de Staatslijnen
vooral belast met het ontwerpen van spoorbruggen, waaronder die
over de Waal bij Nijmegen. Dit station was het laatste project
van Lorentz, die in september 1894 overleed. Of hij de opening
van het station, een paar maanden eerder, nog had meegemaakt is
mij niet bekend...
.
|
|
|
|
|
Onder
(beide foto's): De overkapping over het eerste perron wijkt
behoorlijk af van dat over het eilandperron. Ook hier rust
de overkapping op massief ogende kolommen en zijn er luifels
aan de zijkanten. De boogvorm is echter veel flauwer. Ook
bestaan de liggers niet uit gebogen vakwerkconstructies. De
bovenkant is dan ook van veel later datum en werd in 1959
gebouwd. De foto rechtsonder toont de vele details van deze
overkapping, zoals de wijze waarop zowel de luifel als de
overkapping op de kolommen rusten. Ook het grote verschil
in de constructiewijze tussen de modernere overkapping en
de oorspronkelijke luifel is opvallend. Die laatste is nog
ouderwets geklonken, terwijl het modernere deel is gelast.
Let ook op de fraaie wijze waarop de uiteinden van de dwarsverbindingen
van de luifel zijn uitgesneden. Of de witte lambrekijnen aan
de uiteinden van de overkapping nog de originele zijn durf
ik niet te zeggen...
.
|
|
|
|
|
|
|
Onder:
De Van Schaeck Mathonsingel. Oorspronkelijk werd deze opvallend
brede straat als Stationsweg aangelegd, als onderdeel van de laat
negentiende eeuwse stadsuitbreiding. In 1923 veranderde de naam
in Burgemeester Van Schaeck Mathonsingel, naar de toenmalige burgemeester
van Nijmegen die in dat jaar 25 jaar burgemeester van de stad
was. Sinds 1929 draagt de laan haar huidige naam. Net als de andere
singels uit die tijd werd de Stationsweg aangelegd als een brede
laan, met aan weerszijden villa's. De middenstrook is van oudsher
al een wandelpromenade, met aan het einde het station. Oorspronkelijk
was ze dan ook aangelegd als representatieve verbinding tussen
station en binnenstad, maar na de Tweede Wereldoorlog was daar
weinig meer van over. Veel villa's waren verwoest of zwaar beschadigd
en maakten plaats voor grote kantoorblokken. Had het huidige station
niet die grote toren gehad dan viel het nauwelijks op. Daar komt
nog eens bij dat de singel niet rechtstreeks naar de binnenstad
leidt, maar onderdeel is van een route die er omheen gaat. De
meerderheid van de treinreizigers die naar het centrum van Nijmegen
gaan laten deze singel dan ook links liggen en verkiezen de Spoorstraat.
Enige jaren geleden werd de Van Schaeck Mathonsingel heringericht,
waarbij onder de brede middenstrook een parkeergarage werd aangelegd...
.

|
Onder:
Aan de Kannenmarkt, direct achter de Waag en op een steenworp
afstand van de Stevenskerk, staat dit voormalige HIJSM-pand. Het
werd gebouwd in 1903, op de fundamenten van een ouder gebouw en
naar een ontwerp van de Nijmeegse architect J.S. Grandjean. In
dit pand was een reisbureau van de "Hollandsche" gevestigd,
alsmede een bestelgoederenkantoor. Die beide functies staan nog
altijd aangegeven in de kozijnen boven de deuren, links het goederenkantoor
en rechts het reisbureau. De grote blikvanger is het grote tegeltableau
met daarop "HOLLANDSCHE SPOORWEG" Dat tableau werd vervaardigd
door de Delftse firma Joost Thooft & Labouchere (De Porceleyne
Fles), en is in Art Nouveau stijl. Ook in de kozijnen en deuren
is de Art Nouveau duidelijk te herkennen. In het pand is nu een
horecagelegenheid.
.
|
|
|
|
|
versie: 28-11-2016 |