[ Home ] [ Terug naar periode 1945-1965 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ]
   

 

KOUDUM-MOLKWERUM

Afkorting: Kmw
Maatschappij: Nederlandsche Spoorwegen (NS)
Type: Standaardtype Velsen Zeeweg
Architect: W.B. Kloos
Bouwjaar: 1958
Gesloopt 1973
Baanvak: Leeuwarden-Stavoren
   
   
Van alle stationsgebouwen die na de Tweede Wereldoorlog zijn gebouwd heeft dat van Koudum-Molkwerum het kortst bestaan. Nog geen 15 jaar nadat het in gebruik werd genomen was het alweer verleden tijd. Het kleine stationsgebouw bleek voor dit station te ruim bemeten. Erg druk is het er dan ook zelden. Met gemiddeld tussen de 100 en 200 reizigers per dag behoort het tot de tien rustigste stations van ons land.
Station Koudum-Molkwerum ligt letterlijk in het Friese platteland, op bijna een kilometer van Molwerum en ruim drie kilometer van Kudum. Het is de één na laatste halte op weg naar Stavoren, gelegen aan een enkelsporig lijntje en met slechts één, kort perron. Het station werd in 1885 voor het eerst in gebruik genomen, gelijktijdig met de spoorlijn Sneek-Stavoren. Het gedeelte tussen Leeuwarden en Sneek was al twee jaar eerder gereedgekomen. Zoals wellicht bekend werd de spoorlijn Leeuwarden-Stavoren in opdracht van de overheid aangelegd als onderdeel van een verbinding tussen de Friese hoofdstad en Amsterdam, waarbij in Stavoren een boorverbinding met Enkhuizen was. Vanaf Enkhuizen kon dan weer verder met de trein worden gereisd. Alhoewel het station strikt genomen in Molkwerum staat, een plaatsje met slechts een paar honderd inwoners, begint de naam met Koudum. Dat dorp was (en is) niet alleen veel groter dan Molkwerum, het was indertijd ook de hoofdplaats van de toenmalige gemeente Hemelumer Oldeferd. Aanvankelijk had het stationnetje een eenvoudig stenen gebouwtje met een zadeldak. In feite was het een kleinere en vereenvoudigde versie van het type stationsgebouw zoals nu nog in het Groningse Loppersum is te vinden, maar dan zonder de haaks geplaatste eindgebouwtjes. Hoewel de spoor-veer-spoorverbinding in de eerste jaren een problematische start kende werd het een succes. Zelfs station Koudum-Molkwerum werd aan het begin van de twintigste eeuw uitgebreid met een losplaats. Dit veranderde echter door de aanleg van de Afsluitdijk. De doorgaande verbinding tussen Amsterdam en Leeuwarden, via Enkhuizen en Stavoren werd opgeheven en het spoor tussen Leeuwarden en Stavoren degradeerde tot een zijlijntje. In 1938 zelfs elf van de achttien stations en haltes langs deze lijn gesloten, waaronder station Koudum-Molkwerum. Twee jaar later werd "Koudum-Molkwerum" echter weer heropend en bleef sindsdien in de dienstregeling staan. Tot op de dag van vandaag…
Blijkbaar voldeed het gebouw uit 1885 niet helemaal, want in 1958 werd het vervangen door een nieuw gebouwtje. Het was van hetzelfde type als het gebouwtje dat eerder dat jaar bij station Velsen Zeeweg werd neergezet (zie ook de vorige pagina voor meer achtergrondinformatie over het type stationsgebouw). Ten opzichte van Velsen Zeeweg waren enkele kleine, maar wel nuttige, wijzigingen doorgevoerd. De belangrijkste waren de twee grote vensters in de straatgevel, waardoor het interieur een stuk lichter werd. De schoorsteen stak ditmaal niet uit de achtergevel en was wat meer rechthoekig van vorm. De bovenkant van het gemetselde rookkanaal was wat smaller. Tot slot werd voor het gebouw een ander type baksteen werd gebruikt.
Het nieuwe stationsgebouwtje was, ten opzichte van het eerdere exemplaar, aanzienlijk kleiner. Toch bleek ook dat nieuwe gebouw veel te ruim bemeten voor een station als Koudum-Molkwerum. Aan het begin van de jaren zeventig besloot de NS een groot aantal -veelal negentiende eeuwse- stationsgebouwen te slopen en (eventueel) te vervangen door nieuwbouw. In 1973 was de spoorlijn Leeuwarden-Stavoren aan de beurt; op Leeuwarden en Sneek na werden alle nog overgebleven stationsgebouwen gesloopt, waaronder dus net nog geen 15 jaar oude stationsgebouwtje van Koudum-Molkwerum. Ervoor in de plaats kwam een eenvoudig glazen wachthok, beter bekend als de "Leidse abri". Ergens aan het begin van de jaren negentig werden de laatste restanten van het vroegere losspoortje -dat zelf overigens al veel eerder was verdwenen- definitief opgeruimd. De historische brug over de Gronzen, pal naast het station, bleef gelukkig wel bewaard…
Boven en onder: Het huidige "stationsgebouw" van station Koudum-Molkwerum is een zogenoemde Leidse abri. Die staat trouwens niet op dezelfde plek als het vroegere stationsgebouw, op die plek zijn nu de fietsenstallingen. Het stationnetje ligt aan een enkelsporige lijn en heeft ook maar één perron. In een heel ver verleden heeft het een nog een apart losspoortje gehad, maar die is al heel lang verleden tijd. Het perron is met een lengte van amper 100 meter één van de kortste van ons land. Dat is overigens geen enkel probleem want Koudum-Molkwerum is ook één van de rustigste stations. Niet van de lijn Leeuwarden-Stavoren, trouwens. Op het nabijgelegen station Hindeloopen is het doorgaans nóg stiller. Let ook op de ronde stationsklok, dit inmiddels klassieke model wordt steeds zeldzamer...
.
 
 
 
Onder: Het eerste stationsgebouw werd gelijktijdig met het station met het station, in 1885 in gebruik genomen. Het was een eenvoudig gebouwtje en leek op dat van Loppersum, maar dan zonder de eindgebouwtjes. Dat is niet zo verwonderlijk,, in IJlst en Hindeloopen kregen destijds hetzelfde type gebouw als de genoemde Groningse plaats. Op de afbeelding zijn duidelijk de twee sporen te zien. Het rechter spoor ligt nog op -min of meer- dezelfde plek als het huidige spoor, het linker exemplaar was sinds de jaren vijftig doodlopend en is inmiddels allang verdwenen...
.
Onder: Het tweede, en laatste stationsgebouwtje was van hetzelfde type als dat van het vroegere station Velsen Zeeweg. Ten opzichte van dat gebouwtje waren er echter enkele duidelijke verschillen. De straatgevel had bij dit gebouw twee grote vensters en de vrij forse schoorsteen was bij dit gebouw niet meer uitgebouwd. Al met al was het aangezicht wat minder sierlijk dan bij Velsen Zeeweg…
.
 
 
Onder: De perronzijde van het stationsgebouw, met aan de linkerkant de lange, half overdekte fietsenstalling. Vanuit dit standpunt lijkt deze een deel van het stationsgebouw te zijn, maar de stalling was toch echt een vrijstaand bouwwerk. Op deze foto is goed te zien dat het spoor dat vóór het stationsgebouw lag inmiddels opgebroken is. Het stationsgebouw stond daardoor opvallend ver van het perron. Inmiddels is de omgeving bijna onherkenbaar veranderd. Het huidige perron is wat breder en vooral een stuk hoger geworden. Op de plek van de (lantaarn)paal met het stationsbord is nu de overdekte wachtruimte…
.
 
 
Onder (beide foto's): Pal naast het station ligt deze kleine spoorbrug over de Grûnzen. Wanneer deze geklonken brug werd gebouwd heb ik niet kunnen achterhalen, vermoedelijk ergens in de jaren dertig. Ze lag er in ieder geval al toen het laatste stationsgebouw werd gebouwd. Oorspronkelijk waren er twee identieke bruggen, de pal naast elkaar lagen. Die tweede brug is al heel lang verleden tijd, het nog overgebleven exemplaar ziet er nog degelijk uit...
.

 

 

 

  Free counter and web stats versie: 13-08-2018