|
|
KLIMMEN-RANSDAAL
Afkorting: |
Kmr |
|
Maatschappij: |
Maatschappij
tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (Staatsspoor)
|
Architect: |
G.W.
van Heukelom |
Bouwjaar:
|
1913
(station in 1914 in gebruik genomen) |
Baanvak: |
Heerlen-Maastricht |
Status: |
Rijksmonument |
|
|
|
|
De
naam van dit fraaie Zuid-Limburgse station is eigenlijk een beetje
misleidend. Het station staat aan de rand van Ransdaal, maar heeft
Klimmen -een dorp dat enige kilometers ten noordwesten van Ransdaal
kigt- als eerste naam. Om die reden staat het stationsgebouw aan de
andere kant van het spoor; aan de Klimmense kant, bij het gehucht
Termaar. Dit lijkt onlogisch, maar Klimmen was (en is nog steeds)
groter dan Ransdaal en daarom werd het station naar eerstgenoemde
plaats gericht. Dat het spoor en het station bij Ransdaal liggen heeft
puur te maken met het heuvellandschap in Zuid-Limburg. Ransdaal had
voor de aanleg van het spoor een wat gunstiger ligging dan het hoger
gelegen (de naam van het dorp zegt het al
) Klimmen. Desondanks
ligt het station op bijna 110 meter hoogte en is daarmee één
van de hoogst gelegen stations van Nederland. Alleen de stations langs
de lijn Heerlen-Kerkrade en het voormalige station Simpelveld liggen
nog hoger.
Het stationsgebouw lijkt heel veel op dat van het naburige Voerendaal.
De beide gebouwen zijn gelijktijdig en in één bestek
ontworpen. Toch is het niet direct een kleinere versie van "Voerendaal"
te noemen, al lijkt dit op het eerste gezicht wel het geval te zijn.
Wie echter verder kijkt ziet ook de grote verschillen. Dit stationsgebouw
heeft dan ook een duidelijke eigen identiteit. De grootste verschillen
zijn (uiteraard) het formaat en het feit dat dit gebouw maar één
zijvleugel heeft. Daarnaast telt het gebouw slechts drie topgevels
en evenzoveel schoorstenen, terwijl het stationsgebouw in Voerendaal
er vier heeft.
De voorzijde van het stationsgebouw doet nog het meest denken aan
een kleinere variant van station Voerendaal. Ook hier is een middendeel
van twee bouwlagen met aan de uiteinden topgevels. De bovenverdieping
is eveneens witgepleisterd en in de topgevels is vakwerk aangebracht.
Het gebouw is niet alleen beduidend kleiner, het is ook meer asymmetrisch
van vorm. Ook zijn de twee topgevels nu duidelijk verschillend. De
linker topgevel is iets breder, het rechter exemplaar is wat lager
en heeft een wolfsdakje. Het heeft wel wat weg van een NOLS-station,
zoals bijvoorbeeld Ommen of Dalfsen.
De perrongevel heeft slechts één topgevel. Deze is in
het midden van het middendeel te vinden. Hier vormt de topgevel een
soort bekroning van een gedeelte dat begint met een vierkante uitbouw
in de begane grond. Het dak van deze erker vormt ook hier een balkon.
Ook op de bovenverdieping steekt de gevel een aanzienlijk stuk uit
en eindigd vervolgens in de topgevel.
Het stationsgebouw heeft eenzelfde opvallende combinatie van schild-
en zadeldaken, ditmaal wat anders uitgevoerd dan in Voerendaal en
aangevuld met het eerder genoemde wolfsdakje. Op het dak staan drie
schoorstenen, twee in de nok van het dak van het middendeel en één
tussen het middendeel en de zijvleugel. Deze laatste schoorsteen had
in het verleden dezelfde vorm als de andere twee en reikte ook tot
dezelfde hoogte. Helaas werd ze in de jaren zestig een flink stuk
ingekort, waarbij het markantste deel verdween. Sinds enkele jaren
telt het gebouw een vierde schoorsteen. Het is weliswaar een modern
exemplaar van metaal maar men heeft wel duidelijk gekeken naar de
vorm van het gebouw en naar de overige drie schoorstenen. Alleen jammer
dat het geen witte kleur heeft, maar misschien was dit niet mogelijk
geweest
In het stationsgebouw bevonden zich oorspronkelijk twee wachtkamers.
Eén wachtkamer was bedoeld voor zowel de tweede als de derde
klasse reizigers, en er was een aparte wachtruimte voor de weekkaarhouders
(mijnwerkers). Deze laatstgenoemde wachtkamer bevond zich in de zijvleugel.
Ook dit station kende geen wachtkamer voor de eerste klas reizigers.
De bagage- en goederenafdeling bevond zich links achterin het gebouw.
Hiertoe waren zowel de zij- als de perrongevel voorzien van grote
houten (schuif)deuren met daarboven een afdakje. De schuifdeuren in
de zijgevel, met de luifel erboven, zijn overigens allang verdwenen.
Dit gedeelte werd vervolgens dichtgemetseld waardoor de rechter zijgevel
-op een kleine rechthoekige venster na- een nagenoeg blinde gevel
werd. De houten deuren in de perrongevel zijn -opmerkelijk genoeg-
geen schuifdeuren. Deze zijn er nog altijd en ook de luifel boven
deze deuren is nog onaangetast.
Sinds 2006 stoppen er treinen van Veolia op het station. Voor de reizigers
uit Ransdaal en Klimmen betekende dit een enorme verbetering, want
sindsdien stopt er (weer) tweemaal per uur en per richting een trein.
In de jaren hiervoor moesten de reizigers het met één
trein per uur per richting doen. Even heeft het er zelfs naar uit
gezien dat dit station zou worden opgeheven. Aan het begin van de
jaren negentig wenste de NS niet minder dan negen stations in Limburg
te willen sluiten, waaronder Klimmen-Ransdaal. Uiteindelijk ging dat
niet door, maar werd in plaats daarvan de dienstregeling op het traject
Heerlen-Maastricht gehalveerd. (zie ook deze pagina)
Het stationsgebouw heeft ondertussen -hoe kan het ook anders- haar
oorspronkelijke functie allang verloren, maar staat inmiddels wel
veilig op de Rijksmonumentenlijst. Sinds 2005 is in het gebouw een
café-restaurant gevestigd.
|
|
Boven:
Het stationsgebouw lijkt veel op een kleinere variant van het
stationsgebouw van het naburige Voerendaal, zo heeft het ook die
opvallende kopgevels met vakwerk. Aan de perronzijde is echter
maar één kopgevel. Een ander veschil: dit gebouw
heeft maar één zijvleugel en "slechts"
drie schoorstenen. Het vierde exemplaar, hier duidelijk te zien
op het dak van de zijvleugel, is pas recent aangebracht. Deze
is van de keuken van het restaurant, dat sinds 2005 in dit gebouw
is gehuisvest. Men heeft hierbij bewust rekening gehouden (of
rekening moeten houden
) met de vormgeving van de drie overige
schoorstenen.
|
|
|
|
Onder:
Station Klimmen-Ransdaal in het jaar 1970. Naast het stationsgebouw
staat een opvallend bijgebouwtje (links op de voorgrond). Welke
functie dit gebouwtje had heb ik niet kunnen achterhalen, maar
ik vermoed dat het een retiradegebouwtje was. Opvallend is dat
het vakwerk in de gevels van het stationsgebouw bij dit bijgebouwtje
weer terugkwam in de zijgevels. Het gebouwtje is overigens (helaas)
allang verdwenen.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Onder: De perrongevel telt slechts één topgevel.
Opvallend is de nagenoeg blinde zijgevel. Ooit zaten er schuifdeuren
in -de contouren zijn nog altijd linksonder in de gevel terug
te vinden- maar deze zijn al een jaar of veertig geleden verdwenen.
De opengevallen plek werd vervolgens dichtgemetseld. Let ook op
de subtiele gevelversieringen, rechtsboven tussen de vensters
en het luifeltje.
(zie ook de detailfoto hiernaast)
|
Onder:
Dezelfde foto als hiernaast, maar dan wat verder ingezoomd. Onder
het afdakje de houten deuren van de vroegere goederenafdeling.
De deuren in de zijgevel zijn allang verdwenen, waarbij dit gedeelte
werd dichtgemetseld. Hierbij is men veel minder zorgvuldig te
werk gegaan dan in Voerendaal. Het dichtgemetselde gedeelte steekt
iets uit en in plaats van een zelfde natuurstenen plint volstond
nu een dikke betonnen strook, dat ook nog eens te hoog is! Kennelijk
was er geen geld meer om dit netjes af te werken, zoals dit bij
het naburige stationsgebouw wel gebeurde...
|
|
|
|
|
|
Onder:
De stationsgebouwen van Voerendaal (links) en Klimmen-Ransdaal
(rechts). Duidelijk is te zien dat de gebouwen heel veel
met elkaar gemeen hebben, maar ook heel verschillend zijn.
Beide tekeningen zijn overigens van de perronzijde van het
gebouw.
|
|
|
|
|
|
|
Onder:
Even ten noordoosten van het station staat dit bijzonder sierlijke
betonnen viaduct. Alhoewel het ongeveer tegelijkertijd met het
station werd gebouwd, het hoorde ook bij de uit te voeren werken
ten behoeve van de aanleg van de spoorlijn Heerlen-Schin op Geul,
is het geen ontwerp van Van Heukelom. Aangenomen wordt dat het
een ontwerp van Ch.H.J. Driessen is, de opvolger van Van Heukelom.
Bron:
ANWB Monumentenboek Nederland
|
|
|
versie: 8-9-2010 |