[ Home ] [ Terug naar periode 1945-1965 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ]
   
 
HILVERSUM SPORTPARK

 

(HILVERSUM SOESTDIJKERSTRAATWEG)

Afkorting: Hvsp
Maatschappij: Nederlandsche Spoorwegen (NS)
Architect: K. van der Gaast
Bouwjaar: 1952
Gesloopt: 1981 (stationsgebouw)
Baanvak: Hilversum-Utrecht Centraal
   
   
Alhoewel het woord "voorstadhalte" vooral in de laatste decennia wordt gebezigd, bestaat het fenomeen zelf natuurlijk al veel langer. In het zuiden van Hilversum, aan de Soestdijkerstraatweg, staat wellicht één van de oudste nog bestaande voorbeelden van zo'n voorstadhalte. Mede dankzij de komst van het spoor in 1874 ontwikkelde Hilversum zich razendsnel van eenvoudig agrarisch dorp tot een grote (forenzen)stad. Omdat het aanvankelijk vooral de rijken waren die zich hier vestigden, bestonden de eerste grote uitbreidingen vooral uit villawijken. Eén van die wijken ontstond ten zuiden van het huidige centrum van Hilversum, rondom de Soestdijkerstraatweg. Het duurde dan ook niet lang voordat er behoefte bestond aan een extra halte in deze nieuwe buurt. Die kwam in 1886, nabij de spoorwegovergang in diezelfde Soestdijkerstraatweg. Merkwaardig genoeg kwam deze aanvankelijk onder de naam Amersfoortsche Straatweg in het spoorboekje te staan. In 1919 werd deze gewijzigd in de veel logischer klinkende naam Soestdijkerstraatweg, aangezien de halte aan deze straat is gelegen. Maar ook deze naam bleek in de praktijk voor misverstanden te zorgen. Het werd nogal eens verward met station Soestdijk, en dat terwijl laatstgenoemde station niet eens aan dezelfde spoorlijn ligt! In 1965 werd de stationsnaam wederom veranderd, nu in de huidige naam Hilversum Sportpark.
De halte ligt aan de spoorlijn Hilversum-Utrecht Centraal, de bekende zijtak van de Oosterspoorweg. Deze spoorverbinding tussen Amsterdam en Zutphen werd in de jaren zeventig van de negentiende eeuw aangelegd en in de periode 1874-1876 in gebruik genomen. Vanaf Hilversum werd deze zijtak naar Utrecht aangelegd, aangezien de HIJSM -eigenaar en exploitant van deze lijn- nog geen eigen verbinding met de Domstad had. In Utrecht had de "Hollandsche" haar eigen station (Utrecht Maliebaan, het huidige Spoorwegmuseum). Dat monumentale station is -zoals wellicht bekend- geen groot succes gebleken, maar dat gold bepaald niet voor de spoorlijn Utrecht-Hilversum.
In 1952 kreeg de halte, die dus toen nog "Hilversum Soestdijkerstraatweg" heette, een nieuw stationsgebouw en een nieuwe fietsenstalling. De gebouwen werden aan weerszijden van de Soestdijkerstraatweg geplaatst. Het stationsgebouwtje stond op het begin van het eerste perron, die voor de richting Utrecht, en daar recht tegenover de fietsenstalling. Het is een ontwerp van K. van der Gaast, zijn allereerste stationsontwerp. Het eigenlijke stationsgebouwtje was eigenlijk heel simpel van opzet, maar was toch al onmiskenbaar een Van der Gaast-ontwerp. Het was in feite een wat groot uitgevallen bedieningspost voor de overweg met daarin een loketje. Het meest kenmerkende aan het gebouwtje was het dak, dat aan één kant een flink stuk uitstak. Feitelijk was dit meteen al zo'n typische luifel waarmee Van der Gaast in de jaren die volgden naam zou maken. Het dakje is plat, maar is aan de onderzijde wat ingeknikt. Hierdoor lijkt het een V-vorm te hebben. Het stationsgebouwtje had, ondanks de geringe afmetingen, een nogal groot nadeel; de toegang naar het perron was nogal krap. Dat is dan ook de voornaamste reden waarom het bouwwerkje het -helaas- niet zo heel lang heeft uitgehouden. In 1981 werd het gesloopt, de kaartverkoop werd vervolgens ondergebracht in het kantoorgedeelte van de rijwielstalling. Dat gebouw is veel groter dan het vroegere stationsgebouwtje en is erg eenvoudig vormgegeven. Het is in feite een grote gesloten doos, met aan de kopse kant een glazen pui en de toegang naar de eigenlijke stalling. De kaartverkoop aan het loket werd in 2003 opgeheven, in dit gedeelte zit al enige jaren een snackbar. De fietsenstalling is overigens nog altijd in gebruik.
Tegenwoordig is station Sportpark een eenvoudige onbemande halte, met twee perrons in een bajonetligging en gelegen aan een drukke straat. Toch is wel degelijk nog wat interessants te zien, namelijk de voor deze spoorlijn zo kenmerkende betonnen bovenleidingportalen. Deze unieke portalen hebben als bijnaam "gotische bogen" gekregen, vanwege de wat spitse boogvorm ervan. Al is dat laatste vanaf station Sportpark niet zo goed te zien, aangezien de portalen hier wat breder zijn en dus een wat rondere vorm hebben. De unieke portalen zijn in 1938 bedacht door ingenieur J.L.A. Cuperus. Toen aan het einde van de jaren dertig tot elektrificatie van de spoorlijn Hilversum-Utrecht werd besloten was er op dat moment al een groot tekort aan staal, het materiaal waarvan de portalen doorgaans worden gemaakt. De werkzaamheden vonden tijdens de Tweede Wereldoorlog plaats, in mei 1942 kwam het gereed. Toch duurde het nog tot 1946 voordat het geëlektrificeerde spoor definitief in gebruik kon worden genomen. Aan het einde van de jaren veertig kwam de elektrificatie van het spoor weer goed op gang. Aanvankelijk werd ook toen weer gebruik gemaakt van betonnen portalen, staal was immers nog steeds erg schaars. De naoorlogse portalen missen echter de monumentaliteit van de Gooische Bogen. Ze blijken trouwens ook veel minder duurzaam te zijn, want van die naoorlogse betonnen portalen is inmiddels een groot deel reeds vervangen. De gotische bogen zijn inmiddels rijksmonument.
 
Boven: Station Hilversum Sportpark, gezien in de richting Utrecht en met op de voorgrond de Soestdijkerstraatweg. Het stationsgebouwtje was niet erg groot, feitelijk was het niet veel meer dan de bedieningspost voor de overweg, met aan de achterkant een loket. De reiziger kocht het treinkaartje dus in de buitenlucht, staand onder het uitkragende dak. Ondanks de geringe afmetingen had het gebouwtje een groot nadeel; de toegang naar het perron was erg krap. Ongetwijfeld was dit de voornaamste reden om het gebouwtje te slopen. Toch blijft het erg jammer dat het bouwwerkje, het allereerste stationsgebouwtje dat door architect Van der Gaast werd ontworpen, niet behouden kon blijven.
.
 
Onder: Van de stationsbebouwing van Van der Gaast is alleen de fietsenstalling over gebleven. Dit gebouw is veel groter dan het vroegere stationsgebouwtje, dat was qua formaat vergelijkbaar met een wachthokje. Het is echter veel minder interessant vormgegeven en bovendien gaat het tegenwoordig grotendeels schuil achter een dikke verflaag (hier overigens niet te zien). Het grootste deel van dit gebouw (de fietsenstalling) is ook daadwerkelijk bestemd voor het parkeren van rijwielen. Aan de voorzijde was oorspronkelijk het kantoor van de beheerder, na de sloop van het stationsgebouwtje is hier nog enige tijd het loket voor de kaartverkoop geweest. Het gebouw is dus feitelijk ook stationsgebouw geweest. Inmiddels is dit verleden tijd, kaartjes worden tegenwoordig aan de automaat gekocht. Het vroegere kantoor is al sinds enige jaren een Turkse snackbar. De fietsenstalling, waarvan de ingang aan de rechterkant te zien is, is nog altijd in gebruik.
.
   
   
Onder: De karakteristieke hoefijzervormige portalen zijn alleen op de spoorlijn Hilversum-Utrecht aan te treffen, vanaf even voor het station Sportpark tot vlakbij het punt waar het hoofdspoor aftakt naar Utrecht Centraal (bij Blauwkapel). Het meest bijzondere is dat ze er bijna allemaal nog staan Alleen bij Maartensdijk ontbreken een aantal, namelijk bij de dubbele viaduct van de provinciale weg N224. Het had trouwens niet veel gescheeld of de portalen op deze foto hadden er ook niet meer gestaan. Eind december 1994 trok een vrachtwagen de bovenleiding boven de Soestdijkerstraatweg kapot, waarbij ook een aantal portalen tegen de vlakte ging. Aanvankelijk werden ze door gewone stalen exemplaren vervangen, het treinverkeer moest immers zo snel mogelijk weer opgestart worden. Maar enkele jaren later werden toch weer betonnen exemplaren geplaatst. De bovenleidingportalen zijn inmiddels Rijksmonument.
.
Onder: Deze foto is ongeveer vanaf dezelfde plek genomen als die bovenaan de pagina, maar dan anno 2014 en -helaas- vol tegen de zon in. Het stationsgebouwtje is al meer dan drie decennia verleden tijd, toch is de plek waar het gestaan heeft nog redelijk eenvoudig te herkennen. De twee perrons liggen in een zogenoemde bajonetligging, oftewel schuin tegenover elkaar aan weerszijden van de weg. Dit heeft als grote voordeel dat de trein de overweg al is gepasseerd als deze bij het perron stopt.
.
   
   
Onder: Een fraaie ansichtkaart met daarop de overweg in de Soestdijkerstraatweg, zo'n honderd jaar geleden. Links is de opgang naar het perron te zien, van de halte die toen nog Amersfoortse Straatweg heette. Waarom de halte destijds deze naam kreeg is mij -eerlijk gezegd- een raadsel. De naam werd in 1919 gewijzigd in de meer logischer naam Soestdijkerstraatweg, naar de straat waaraan de halte is gelegen. Maar ook deze naam bleek in de praktijk voor misverstanden te zorgen. Het werd nogal eens verward met station Soestdijk, en dat terwijl dat station niet eens aan deze spoorlijn ligt! In 1965 kreeg het station wederom een nieuwe naam: Sportpark, naar het vlakbij het station gelegen Gemeentelijk Sportpark. Het lijkt wel een beetje bij Hilversum te horen, ook het andere nevenstation van de Mediastad is inmiddels al twee keer van naam veranderd...
.
Onder: De wachtruimte op het eerste perron, die voor de richting Utrecht. Van oudsher is dit het belangrijkste perron. Toen in 1952 het stationsgebouwtje en de fietsenstalling in gebruik werden genomen stond er al een houten wachtlokaal, dat aanvankelijk ook nog bleef staan. Aan het begin van de jaren zestig werd het echter vervangen door dit exemplaar. Qua stijl paste het veel beter bij het station, maar op de één of andere manier oogde het veel minder frivool dan het stationsgebouwtje. Overigens is ook deze wachtruimte allang verleden tijd. Tegenwoordig staat op deze plek zo'n moderne glazen abri…
.
 
 
Onder: Wie aan Hilversum denkt, denkt -naast uiteraard aan radio en tv- aan Dudok. De architect die zo bepalend is geweest voor het uiterlijk van Hilversum. Het beroemdst is natuurlijk het raadhuis, maar ook dit is een bekend bouwwerk van Dudok. Het is de hoofdtribune van de atletiekbaan op het Gemeentelijk Sportpark, vlakbij het station. Het is één van de oudste nog bestaande houten tribunes van ons land. Het sportpark werd aan het begin van de jaren twintig aangelegd, maar is inmiddels grotendeels verdwenen. Alleen de atletiekbaan bestaat nog. De bijzondere tribune werd enkele jaren geleden gerenoveerd, dat was trouwens de tweede renovatie in amper veertien jaar tijd…
.
 

 

  Free counter and web stats versie: 8-05-2015