| |
HEILOO
| | |
Afkorting: | Hlo |
Maatschappij: | Nederlandse
Spoorwegen (NS)
| Architect: | C.
Douma | Bouwjaar:
| 1978 |
Baanvak: | Uitgeest-Alkmaar | | |
| |
Het Noord
Hollandse dorp Heiloo ligt enkele kilometers ten zuidwesten van Alkmaar en is
bij gelovigen én spoorliefhebbers vooral bekend van haar bedevaartsoord
Onze-Lieve-Vrouwe ter Nood, dat tot en met 2013 een eigen spoorhalte had. Heiloo
is een echte forenzenplaats. Dit dankt het aan haar gunstige ligging, niet ver
van zee en vlakbij Alkmaar en -bovenal- dankzij haar uitstekende verbindingen,
zowel over de weg als over het spoor. Ook wonen er opvallend veel welgestelden,
niet voor niets wordt Heiloo het "Wassenaar van Amsterdam" genoemd.
Maar ondanks die wat chique uitstraling moest Heiloo het heel lang met een beschamend
eenvoudig stationnetje doen. Als in het voorjaar van 1867 de spoorverbinding
tussen Alkmaar en Uitgeest in gebruik wordt genomen krijgt ook Heiloo haar eerste
station, al was van een echt station de eerste jaren nauwelijks sprake. Het was
toen niet veel meer dan een onbemande stopplaats. Pas rond 1879 kreeg het een
haltegebouwtje, toen een bij het perron staande dienstwoning werd uitgebouwd en
geschikt gemaakt voor kaartverkoop. Ook kwam er een wachtruimte. Aan het begin
van de jaren dertig van de twintigste eeuw ondergaat het station haar tot nu toe
grootste transformatie. De elektrificatie van het spoor tussen Amsterdam en Alkmaar
was aanleiding om de meeste tussenliggende stations (ook die van Heiloo) van een
eilandperron te voorzien. Ook werden diverse stationsgebouwen vervangen door nieuwbouw.
Ook Heiloo kreeg een nieuw stationsgebouw en opnieuw kwam het er maar bekaaid
van af. Het gebouw bestond uit een simpel onderkomen voor de kaartverkoop en een
forse bagage/goederenafdeling. De laatste besloeg zo'n tweederde van het gebouw,
dat daardoor meer weg had van een loods met een aangebouwd kantoortje. Het vernieuwde
station werd in 1931 in gebruik genomen. Mede dankzij het spoor werd Heiloo
een forenzenplaats. Vooral aan het begin van de twintigste eeuw groeide de plaats
sterk, en ook in de jaren na de Tweede Wereldoorlog bleef het inwonertal gestaag
toenemen. Datzelfde gold uiteraard ook voor het aantal treinreizigers, die dagelijks
van het station gebruik maakten. Het station had echter nog altijd een povere
uitstraling en door de economische situatie in ons land leek hier lange tijd weinig
verandering in te komen. Toch kreeg Heiloo in 1978 een nieuw station en het werd
niet eens een gestandaardiseerd ontwerp. Integendeel, zelfs! Het nieuwe station
werd gebouwd naar een ontwerp van architect C. Douma, die het bestaande eilandperron
als uitgangspunt nam. Hierop werd een eenvoudig ogend stationsgebouw geplaatst,
met daarin loketten, wat dienstruimten en een wachtgelegenheid. Desondanks beschikte
het over aanzielijk meer comfort voor de reiziger. Dat comfort kwam vooral dankzij
de toevoeging van een 85 meter lange perronoverkapping, die over de gehele breedte
van het perron uitstrekte. Het was toen nog vrij bijzonder dat een station als
dat van Heiloo over zo'n riante perronbeschutting mocht beschikken, tegelijk werd
hiermee aangetoond dat ook kleinere stations een fatsoenlijke accommodatie verdienden
en dat het ook zonder "standaard-oplossing" kon. Het nieuwe station
werd in het najaar van 1978 in gebruik genomen. Het station is in de afgelopen
decennia nauwelijks veranderd, al lijkt dit op het eerste gezicht niet zo. Dat
beeld wordt vooral bepaald door de sterk veranderde omgeving, en dan met name
het gebied direct ten oosten van het station. Vanaf de Stationsweg is het station
nauwelijks meer te zien. De toegang naar het station oogt erg rommelig, en dat
wordt niet alleen veroorzaakt door de ov-poortjes. Het loket werd in de jaren
negentig omgebouwd tot Wizzl, later werd het een Kiosk. Ook kwam er een bloemenzaak.
Beiden zijn inmiddels verdwenen, maar in het vroegere halletje zijn nog altijd
versnaperingen te koop. De wachtruimte oogt anno 2023 afgesloten. Tot slot
mag de vroegere halte OLV ter Nood niet onvermeld blijven. Dit was een facultatieve
halve, gelegen op zo'n 3,5 kilometer ten zuidwesten van station Heiloo. De halte
stond nabij het gelijknamige bedevaartsoord en werd gemiddeld zo´n vijftien
keer per jaar gebruikt. Aanvankelijk waren er twee perrons, maar vanaf de jaren
negentig was dit er nog maar één. Reizigers moesten vanaf dat moment
na afloop altijd via Heiloo reizen. Eind 2013 werd de halte definitief opgeheven,
na bijna honderd jaar te hebben bestaan. Het restant van het perron ligt er nog
altijd, maar is niet meer toegankelijk. Overigens was dat nu precies waarom die
roemruchte halte moest worden geschrapt
| . Boven
en onder: Het huidige station is alweer het derde exemplaar en werd begin november
1978 in gebruik genomen. Het is een eilandstation, waarbij het stationsgebouw
op het perron staat. Dat gebouw oogt betrekkelijk eenvoudig, maar had toch alles
wat van een dergelijk formaat station mag worden verwacht. Het heeft zelfs een
riante perronoverkapping van circa 85 meter lang. Een loket is er allang niet
meer. Deze werd halverwege de jaren negentig omgebouwd tot gemaksshop Wizzl, later
werd deze op haar beurt weer omgebouwd tot Kiosk. De Kiosk is inmiddels ook verleden
tijd, maar in het voormalige plaatskaartenkantoortje zijn nog altijd koffie en
andere versnaperingen te verkrijgen. .
| |
| | | | Onder:
Al sinds de ingebruikname van de spoorlijn Alkmaar - Uitgeest is er een station
in Heiloo. De eerste twaalf jaar was dit niet veel meer dan een veredelde stopplaats,
een haltegebouw was er nog niet. Dit veranderde in 1879, toen een dienstwoning
werd uitgebouwd stationsgebouw. Deze leek qua uiterlijk op een latere versie van
het standaard stationsgebouw 5e klasse, maar dan een stuk kleiner. Let ook op
de schrijfwijze van de stationsnaam: "Heilo", met slechts één
O. in 1900 werd dit gewijzigd in "Heiloo". .
| Onder:
In 1931 werd het station rigoureus verbouwd. Daarbij kreeg het haar eilandperron,
zoals die -in grote lijnen- ook nu nog bestaat. Op dat perron werd een wat merkwaardig
ogend gebouw neergezet. Het leek nog het meest op een soort goederenloods, waar
op het laatste moment nog een extra aanbouwtje tegenaan was geplakt. Directe aanleiding
voor deze ombouw was de electrificatie van het spoor tussen Amsterdam en Alkmaar,
waarbij ook de stations aan de Zaanlijn van een nieuw eilandperron en (veelal)
van een nieuw stationsgebouw werden voorzien. .
| | | | | Onder
(beide foto's): Het huidige station is qua uiterlijk nauwelijks veranderd, al
vallen er wel enkele zaken op. Veruit de belangrijkste is de entree, en dan vooral
de uitstraling ervan. Op de foto linksonder de oorspronkelijke situatie; het was
er overzichtelijk en er was volop ruimte, zelfs voor enkele plantenbakken. De
foto rechts werd in januari 2023 gemaakt, de toegang oogt nu vooral erg rommelig.
Dat wordt deels veroorzaakt door de kaartautomaten, maar ook de (noodzakelijke)
ov-poortjes doen helaas afbreuk. Ook de directe omgeving ten oosten van het station
is volledig volgebouwd. Een foto maken van het station met hetzelfde standpunt
als de foto links is tegenwoordig onmogelijk... .
| | | | | | | Onder
(beide foto's): De halte Onze-Lieve-Vrouw ter Nood lag enkele kilometers ten zuidwesten
van station Heiloo, vlakbij de gelijknamige kapel. Bijna honderd jaar lang werd
de halte gebruikt wanneer er diensten waren. Dit gebeurde iedere eerste zaterdag
van de maand, aangevuld met enkele speciale diensten. Aanvankelijk telde de halte
twee perrons, waardoor er zowel richting Castricum als Heiloo gereisd kon worden.
Via een met lichten beveiligd overpad kon men de sporen oversteken. In de jaren
negentig verdwenen zowel het overpad als het perron aan het Castricumse spoor,
waardoor de bedevaartgangers na afloop altijd eerst naar Heiloo moesten. Merkwaardig
genoeg werd kort nadat het tweede perron was verwijderd een tunneltje onder het
spoor gebouwd. In 2013 kwam op een nogal knullige wijze een einde aan de halte;
ProRail had om veiligheidsredenen hekken langs het spoor geplaatst, waarbij men
kennelijk was vergeten dat het overwoekerde perronnetje nog echt maandelijks werd
gebruikt. De treinstop werd toen vervangen door een busdienst. Het inmiddels vervallen
perronnetje ligt er trouwens nog altijd... .
| | | | | | | Onder:
De overweg in de Zevenhuizerlaan, even ten zuidwesten van het station, was ooit
de allereerste in ons land waar halve bomen zijn toegepast. Dat is tegenwoordig
gemeengoed, maar in 1953 (het jaar waarin deze foto werd gemaakt) waren deze "Amerikaanse
Afsluitbomen" nog iets bijzonders. De overweg was trouwens toen al ruim twee
jaar in bedrijf. De overweg was nog geen AHOB, de bomen werden nog handmatig vanuit
het stationsgebouw bediend. Inmiddels is deze overweg al lang geleden omgebouwd
tot AHOB, maar de omgeving is -zeker gezien in oostelijke richting- niet eens
zo heel veel veranderd. Zo staan de huizen met die karakteristieke hoge daken
er nog altijd
.
| | | | |
versie: 5-04-2023 |