Home ] [ Terug naar periode 1965-1985 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ]
  

 

WORMERVEER

     
   
Afkorting: Wm
Maatschappij: Nederlandse Spoorwegen (NS)
Architect: C. Douma (?)
Bouwjaar: 1978
Verbouwd: 2013
Baanvak: Zaandam-Uitgeest
   
   
Dit station heeft in het jaar 2013 een grote uitbreiding gehad. Er kwamen twee zijperrons bij en de aftandse overkapping op het centrale eilandperron werd volledig vernieuwd. Zonder dat daarbij de oorspronkelijke vorm verloren ging, overigens. De tunnel naar de perrons werd eveneens vernieuwd en er kwamen liften. Tot slot kreeg station Wormerveer weer een volwaardige entree, zodat de Stationsstraat weer een echte afsluiting kreeg. Die Stationsstraat is trouwens bijzonder kort, namelijk amper zeventig meter. De meeste NS-treinstellen zijn aanzienlijk langer…
Wormerveer ligt aan de westelijke en zuidelijke oever van de Zaan, in het noorden van de gemeente Zaanstad. Het dorp heeft een betrekkelijk korte geschiedenis, ze ontstond zo’n 500 jaar geleden bij een toen al bestaande veerverbinding over de Zaan naar Wormer. Net als de meeste andere plaatsen aan deze waterloop werd Wormerveer al vroeg geïndustrialiseerd. Aanvankelijk waren dit molens, en dan vooral oliemolens. Deze vormden de basis van wat later de voedingsmiddelenindustrie zou worden. Wormerveer werd de bakermat van enkele grote bedrijven, zoals de multinational Wessanen en het papierbedrijf Van Gelder. Ook profiteerde Wormerveer van de industrie in Wormer, aan de overzijde van de Zaan.
Uiteraard profiteerde Wormerveer uiteraard ook van de komst van het spoor. In 1869 was de spoorlijn Amsterdam-Den Helder vanuit Uitgeest gevorderd tot Zaandam, waardoor ook Wormerveer een eigen station kreeg. De spoorverbinding werd in opdracht van de Nederlandse Staat aangelegd, derhalve wordt de lijn ook wel Staatslijn K genoemd. Omdat het een Staatslijn was werden de stations aan deze lijn volgens een standaardontwerp gebouwd. Het stationsgebouw in Wormerveer was een modernere versie van het standaardstationsgebouw derde klasse, dus met de afgeschuinde hoeken in de voorzijde van het middendeel. Hetzelfde type werd ook gebouwd bij de andere stations in de Zaanstreek, zij het dat het stationsgebouw van Zaandam wat groter was en wat rijker gedecoreerd. De gebouwen weken wat af ten opzichte van de overige gebouwen van dit type, zoals onder andere gebouwd in Heerenveen, Hoogeveen en Assen. Vermoedelijk was dit omdat ze niet door K.H. van Brederode, maar -zeer waarschijnlijk- door A.L. van Gendt zijn ontworpen. Wormerveer werd dus ook van een dergelijk stationsgebouw voorzien, een opvallend groot gebouw voor de grootte van het dorp destijds. Toch bleek het gedurende lange tijd zeker niet te ruim bemeten te zijn geweest.
Er was nog iets opmerkelijks aan het Wormerveerse station; in tegenstelling tot de nabijgelegen stations Krommenie-Assendelft en Koog.Zaandijk, die beiden in 1930 een ander stationsgebouw kregen, behield dit station gedurende lange tijd haar oorspronkelijke stationsgebouw. Maar in 1978 viel dan toch het doek. Net als de twee andere stations staat ook dit exemplaar aan een drukke provinciale weg. Toen deze aan het begin van de jaren dertig van de vorige eeuw werd gebouwd stond het Wormerveerse stationsgebouw aanvankelijk niet in de weg. Dit werd echter een ander verhaal toen die weg moest worden verbreedt. Ook was het stationsgebouw naar de toen geldende maatstaven veel te groot en ondoelmatig geworden. Bovendien had een eerdere verbouwing het gebouw geen goed gedaan. Op het al bestaande eilandperron werd een nieuw station gebouwd, een zeer eenvoudig perrongebouw onder een brede overkapping. Een onderdoorgang vormde de entree naar het perron. Die tunnel was overigens al rond 1967 aangelegd. Overigens is het officieel niet bekend wie de architect van dit station is, maar het kan eigenlijk niet anders dan dat dit C. Douma geweest moet zijn.
Station Wormerveer ging na 1978 vrijwel ongewijzigd de éénentwintigste eeuw in. maar doorat het treinverkeer sterk groeide werd het station een flessenhals. Weliswaar had het ook toen al vier sporen, maar die waren absoluut niet geschikt om een intercity te laten passeren. Maar door die sporen wat te verlengen en ze ieder een eigen perron te geven kunnen daar wel de Sprinters halteren, zodat het hoofdspoor vrij blijft voor het doorgaande treinverkeer. In 2012 begon de al eerder genoemde verbouwing, die een jaar later werd afgerond.

Boven en onder: Het huidige station Wormerveer werd in 1978 in gebruik genomen. Ze leek ooit sterk op dat van Heiloo, (zie vorige pagina) beide stations werden vrijwel gelijktijdig gebouwd. Ze bestonden uit een eenvoudig perrongebouw, onder een riante overkapping. Het enige grote verschil was dat dit station uitsluitend via een tunnel kon worden bereikt. Ook opmerkelijk; beide overkappingen waren zo goed als even groot, namelijk ongeveer 85 meter lang en maximaal 9 meter breed. De overkapping op dit station is niet meer de originele. In 2013 werd dit station verbouwd en uitgebreid, waarbij ook de kap werd vernieuwd. Ze behield daarbij wel haar oorspronkelijke vorm. De overkapping in Heiloo wordt op het moment van schrijven (juni 2025) eveneens vernieuwd, die kap zal echter een heel andere vorm gaan krijgen. Overigens werd in het najaar van 2024 een poging ondernomen om station Wormerveer nog eens flink te “verbouwen”, de schade bedroeg tienduizenden euro’s. Inmiddels is het station weer hersteld...

.
 
 
 
 

Boven (links en rechts) en onder: Het eerste stationsgebouw van Wormerveer was een modernere versie een modernere versie van het Standaard stationsgebouw derde klasse van Staatsspoor. De stations aan de Zaanlijn weken iets af ten opzichte van de exemplaren elders in het land, ze hadden een andere entree en waren wat rijker gedecoreerd. Er waren drie identieke gebouwen gerealiseerd, naast Wormerveer waren ze ook te vinden bij de stations Koog-Zaandijk en Krommenie-Assendelft. Van de drie hield dit gebouw het langst stand, de anderen waren al rond 1930 gesloopt. In de jaren zestig kreeg het station een perrontunnel, vermoedelijk werd deze in 1967 opgeleverd. De toegang naar deze onderdoorgang werd op een nogal onbeholpen manier in de linkervleugel van het stationsgebouw “verwerkt”, hetgeen op de foto rechtsboven is te zien. De schuine wand in de perrongevel (foto onder) hoort eveneens bij die onderdoorgang. Deze is van glas, zodat de tunnel in ieder geval over voldoende daglicht beschikte. Opmerkelijk detail, dat hier overigens niet is te zien: die tunnel kreeg ook aan de zuidzijde een eigen toegang, een gebied dat destijds (en ook nu nog) zo goed als onbebouwd is. Het was ooit de bedoeling dat ook dit gebied volgebouwd zou worden. Dit is echter nooit gebeurt, het veenmoerasgebied is zelfs een beschermd natuurgebied. Die extra toegang zou overigens later nog goed van pas komen...

 
 

Onder: (beide foto’s): In 2013 werd het station rigoureus verbouwd. Er kwam voor het eerst sinds 1978 weer een volwaardige entree, al bestaat het bouwwerk voor het grootste deel uit overdekte fietsenstallingen. Ook kwamen er twee extra perrons, waardoor er ruimte ontstond om meer treinen te laten rijden op de drukke Zaanlijn. Die perrons konden trouwens redelijk makkelijk worden geplaatst, de sporen lagen er namelijk nog. Zelfs de trap naar het zuidelijke perron was er al, hier was immers nog een -tamelijk nutteloze- uitgang. (zie ook de foto’s hierboven) De tunnel zelf werd ook opgeknapt, ook kreeg het station liften.

 
 

Onder: Een bijzonder markant monument in Wormerveer is de voormalige zeepziederij “Adelaar”. Dit fabriekscomplex werd in 1908 gebouwd naar een ontwerp van de architecten J.P.F. van Rossem en W.J. Vuijk. Diezelfde architecten ontwierpen ook de pakhuizencomplex “Hollandia”, aan de overzijde van de Zaan. Het bekendste gebouw van dit duo is het beroemde Amsterdamse theater Carré. “De Adelaar” valt vooral op door haar forse watertoren, waarop een reusachtige adelaar staat te pronken. De vleugelspanwijdte van de betonnen vogel bedraagt zo’n zes meter. Het voormalige fabriekscomplex kwam in de jaren tachtig leeg te staan, waardoor het in verval raakte. Inmiddels is het een gerestaureerd rijksmonument. Tot voor kort deed het dienst als hoofdkantoor voor het onlangs failliet gegane damesmodemerk “Vanilia”.

Onder: De Zaanstreek is het oudste industriegebied van Europa, met een geschiedenis die meer dan vierhonderd jaar teruggaat. Veel van de industrie is ook nu nog aanwezig, zo wordt in Wormer nog altijd rijst geproduceerd. Aan de rechterkant is het zeer herkenbare silogebouw van “LASSIE” te zien. Links daarvan is het pakhuizencomplex “Hollandia” te zien, dat ook voor de rijstproductie werd gebruikt. Dit complex werd door dezelfde architecten ontworpen die ook voor “De Adelaar” (zie de foto hiernaast) tekenden. Helemaal aan de rechterkant is nog net een moderne ophaalbrug te zien, op deze plek lag ooit de veerverbinding naar Wormer, waaruit het dorp Wormerveer is ontstaan. Op het brede pad langs de kade waren vroeger goederensporen, die hebben er tot het begin van de jaren zeventig gelegen. De fraaie sleepboot op de voorgrond heet “Sabre”, werd gebouwd in 1949 en is tegenwoordig een woonschip.

 
 

  Free counter and web stats versie: 12-06-2015