| SStation
Heerhugowaard staat aan de vooravond van één van de grootste en
ingrijpendste verbouwingen in haar bijna 160 jarige bestaan. Ze zal hierbij één
van haar drie perronsporen kwijtraken en een drukke overweg - direct ten zuidwesten
van het station- zal door een onderdoorgang worden vervangen. Voor de twee (!)
stationsgebouwen lijken de aanstaande werkzaamheden geen gevolgen te hebben. Inderdaad,
dit stationsgebouw telt twee stationsgebouwen! De oudste van de twee dateert uit
1967 en verving destijds een vijfde klasse Waterstaatgebouw. Maar het stond eigenlijk
aan de verkeerde kant van het spoor. Dit werd pijnlijk duidelijk toen Heerhugowaard
een snelgroeiende forenzengemeente werd. In 1989 kreeg het station daarom een
tweede stationsgebouw.
Heerhugowaard is nog een betrekkelijk jonge plaats,
die ontstond in de gelijknamige zeventiende eeuwse droogmakerij. Het was gedurende
lange tijd een klein, agrarisch lintdorp. Desondanks kreeg de plaats al in 1865
een station, aan de -in datzelfde jaar gereedgekomen- spoorlijn Den Helder - Alkmaar.
Dat de spoorlijn destijds door de Heerhogowaard werd gelegd had vooral te maken
met de grote verschillen in bodemgesteldheid in dit deel van Noord Holland. De
grond was hier veel steviger dan in het omliggende gebied, daardoor kon het spoor
tussen Alkmaar en Schagen niet in een rechte lijn worden gebouwd. Het Heerhugowaardse
station werd in een soort niemandsland gebouwd, nabij de weg tussen de dorpskern
en Broek op Langedijk. Blijkbaar verwachtte men dat de reizigers en goederen vooral
uit de laatstgenoemde plaats moesten komen, het toenmalige stationsgebouw werd
namelijk aan de "Broeker" kant van het spoor gebouwd. Omdat deze spoorlijn
door de Nederlandse Staat werd gebouwd kreeg het station een standaard stationsgebouw,
en wel één van het type vijfde klasse. Dit was het kleinste type
en werd naast Heerhugowaard ook in plaatsen als Schagen, Anna Paulowna en Noord
Scharwoude gebouwd. Opvallend: in alle genoemde plaatsen werd het gebouw al na
een jaar of zeven fors uitgebreid. In 1898 werd de lokaalspoorlijn Alkmaar - Hoorn
in gebruik genomen, die in Heerhugowaard op het bestaande spoor vanuit Schagen
aansloot. Het emplacement van het station Heerhugowaard moest hiervoor worden
uitgebreid. Het station werd trouwens toen nog "Heer Hogowaard" (of
simpelweg: "Hugo-Waard") genoemd, een naam die het tot het begin van
de twintigste eeuw zou behouden. Sinds 1912 draagt het station haar huidige naam,
waarbij tussen 1948 en 1976 de plaatsnaam Broek op Langedijk aan de stationsnaam
was toegevoegd. Met een totaal van 32 tekens (de spaties meegerekend) was dit
de langste naam die een Nederlands station ooit heeft gehad. Ter vergelijking:
het station dat nu de langste stationsnaam heeft, Leeuwarden Camminghaburen, telt
er "slechts" 26…
Vanaf het midden van de jaren zestig van de
twintigste eeuw werd Heerhugowaard een snelgroeiende forenzenplaats, waarbij ook
het aantal dagelijkse treinreizigers omhoog schoot. Voor de spoorwegen was dit
aanleiding om het oude stationsgebouw te vervangen door een nieuw exemplaar. Het
was de eerste van de drie stations aan het spoor tussen Alkmaar en Den Helder
die een nieuw stationsgebouw kregen, alle drie een zogenoemd Standaardtype Douma
"Plint". De gebouwen in Heerhugowaard en Schagen kwamen enkele maanden
na elkaar gereed, in respectievelijk het najaar van 1967 en de zomer van 1968.
Het derde stationsgebouw, dat van Anna Paulowna, volgde in 1971. De nieuwe stationsgebouwen
van Heerhugowaard en Schagen leken sterk op elkaar, maar er was (letterlijk!)
één groot verschil: dat van Heerhugowaard was meer dan de helft
kleiner. Met een gevellengte van zo'n 18 meter was dit het op één
na kleinste gebouw van dit type, alleen dat van het voormalige station Rotterdam
Wilgenplas is nóg kleiner. Bij het stationsgebouw van Heerhugowaard deden
de gladde, donkerbruin geglazuurde stenen haar intrede, die vanaf dat moment kenmerkend
zou worden voor de stationsgebouwen van dit type. zeer opvallend bij dit gebouw
zijn de olijfgroene wanden aan de rechterkant. Vermoedelijk zijn dit steenstrips
en zijn ze in een later stadium aangebracht.
Al vrij snel na de ingebruikname
van het vernieuwde station werd duidelijk dat het stationsgebouw op een nogal
ongunstige plek stond. De nieuwbouwwijken werden voornamelijk ten zuiden van het
spoor gebouwd, het stationsgebouw stond dus eigenlijk aan de verkeerde kant van
het spoor. Daarom werd in 1989 aan de zuidkant van het spoor een nieuw stationsgebouw
gerealiseerd, naar een ontwerp van architect R.M.J.A. Steenhuis. Het werd een
wat merkwaardig vormgegeven gebouw, waarbij ronde vormen de boventoon voeren.
In dat nieuwe gebouw kwamen het plaatskaartenkantoor en een bloemenzaak. Naast
het station kwam een bijbehorende fietsenstalling, ook werden de perrons van perronoverkappingen
voorzien. Het "oude" stationsgebouw verloor haar functie en werd een
wachtruimte. Dat was in die tijd trouwens geen overbodige luxe, want het spoor
in en om Heerhugowaard was lange tijd berucht om haar vertragingen. Oorzaak hiervan
was dat het spoor naar Den Helder al vanaf hier enkelsporig was en ook toen al
druk bereden werd. In 1996 kwam hieraan (grotendeels) een einde, dankzij de ingebruikname
van een tweede spoor tussen Heerhugowaard en Schagen. Ongeveer in diezelfde tijd
werd het voormalige stationsgebouw een snackbar. Het stationsgebouw uit 1989 heeft
haar plaatskaartenkantoor allang verloren, waarna de ruimte eerst een Wizzl en
daarna een Kiosk werd. Tegenwoordig is hier een Huiskamer. Ook is er nog altijd
een bloemenwinkel.
Onder:
Het sporenschema van het station, zoals het er begin 2023 nog uitzag. Inmiddels
is spoor 3 voorgoed buiten gebruik gesteld en zal worden opgebroken. Ook zullen
een aantal wissels verdwijnen.
.
.
|
. .Boven
en onder: Het Heerhugowaardse station heeft als bijzonderheid dat het twee stationsgebouwen
heeft. Dit is het oudste gebouw van de twee en werd in oktober 1967 in gebruik
genomen. Na 22 jaar werd haar rol overgenomen door een nieuw stationsgebouw, dat
aan de andere kant van het spoor werd gebouwd. Dit gebouw "degradeerde"
vervolgens tot wachtruimte. Tegenwoordig is in het gebouw een cafetaria gevestigd.
Let ook op de opvallende olijfgroene wanden. Dit is zeer waarschijnlijk niet de
originele gevelbekleding, maar het misstaat absoluut niet. De foto hieronder toont
het gebouw zoals het er kort na de opening uitzag, met haar grote, gemetselde
plantenbak. Let op de grote, gemetselde plantenbak, die aan de uitbouw was toegevoegd.
Deze was aan de bekende uitbouw geplaatst, waardoor deze nog wat meer werd benadrukt.
Aan de rechterkant is een seinpaal te zien, waarop een zogenoemde richtingaanwijzer
is te zien. Deze V-vormige borden zijn niet zozeer kenmerkend voor dit station,
maar zijn wel erg prominent aanwezig. Ze zijn van lampen voorzien die aangeven
of de trein richting Schagen (linksaf) of richting Hoorn zal vertrekken...
.
 Onder:
In 1989 kreeg het station niet alleen een tweede stationsgebouw, ook kregen de
twee perrons elk een overkapping. Met een geschatte lengte van circa 40 meter
zijn ze bescheiden van formaat, toch ogen ze aanzienlijk langer…
.
|
versie: 13-03-2023