|
|
HEERENVEEN
|
|
|
|
|
Afkorting: |
Hr |
Maatschappij: |
Nederlandse
Spoorwegen (NS) |
Architect: |
J.A. van Belkum |
Bouwjaar:
|
1984 |
Gedeeltelijke sloop: |
2024 |
|
|
|
|
Dit station was ooit een mooi voorbeeld van een plek waar trein en bus bijna letterlijk onder één dak samenkwamen, het trein- en busstation waren dan ook als één geheel ontworpen. Die samenwerking is na veertig jaar definitief voorbij, onlangs (september 2024) werd het busstation gesloopt en wordt het terrein volledig heringericht. Er zal voor dat nieuwe busstation een nieuwe overkapping worden gebouwd, die ongetwijfeld “in de stijl van het station” zal worden gebouwd. Maar de eenheid van weleer zal hoe dan ook nooit meer terugkeren.
Dit neemt niet weg dat het Heerenveense station nog altijd een bijzondere plaats inneemt. Toen dit vernieuwde station in 1984 werd geopend, was er definitief een nieuw tijdperk in de Nederlandse stationsarchitectuur aangebroken. Deze kondigde zich enkele jaren eerder al aan; er was een nieuwe generatie architecten bij de NS gekomen, die hun eigen, soms revolutionaire ideeën hadden. Eén van die architecten was J.A. van Belkum, die in 1978 voor het toenmalige Articon (destijds een dochterbedrijf van NS) ging werken. Station Heerenveen was het eerste stationsproject voor deze architect, die vooral in de jaren negentig furore zou maken. Maar net dit station zorgde Van Belkum er al voor dat zijn naam was gevestigd. Heerenveen werd zelfs een prijswinnend station. Het won in 1985 als eerste Nederlandse station de destijds prestigieuze Brunel-award, een prijs die slechts enkele NS-stations ten deel viel.
Het Friese Heerenveen is -na Leeuwarden, Drachten en Sneek- de vierde plaats van Friesland. Het is in binnen- en buitenland bekend vanwege het ijsstadion Thialf (dat trouwens een eigen treinhalte heeft). Schaatsen en fietsen zijn onlosmakelijk met Heerenveen verbonden. Letterlijk en figuurlijk, want de schaatstempel Thialf en de fietsenfabriek Batavus liggen op steenworp afstand van elkaar. Sport speelt sowieso een belangrijke rol in Heereneen, de plaatselijke voetbalclub is al sinds jaar en dag een vaste waarde in de eredivisie én is Heerenveen één van de slechts vijf plaatsen in ons land waar de opleiding tot spoorleraar (CIOS) wordt gegeven. Van oorsprong is Heerenveen een veendorp, waarbij het afgegraven veen via de diverse waterwegen werd afgevoerd. In 1868 werden die waterwegen aangevuld met de spoorweg Zwolle-Leeuwarden, waarbij ook Heerenveen een station kreeg. Maar dat station kwam in het snelgroeiende Heerenveen steeds excentrischer te liggen. Daarom moest er een nieuw stationsgebouw komen, dat enkele honderden meters zuidelijker kwam te staan. Het perron bleef trouwens wel op dezelfde plek liggen, het werd wat verlengd en kreeg een nieuwe overkapping. De bouw van het nieuwe station werd gecombineerd met een paar aanvullende (bouw)werkzaamheden op en bij het spoor. Zo werd een fiets/voetgangerstunnel bij het station aangelegd, waar vandaan ook het perron rechtstreeks is te bereiken. Ook werd de beveiliging gemoderniseerd, Heerenveen was op dat moment één van de allerlaatste intercitystations waar nog klassieke beveiliging was. Tot slot verdween de legendarische spoorbrug over de Veenscheiding, even ten zuiden van het station. Deze handbediende (!) ophaalbrug werd vervangen door een vaste oeververbinding.
Het huidige station Heerenveen bestaat inmiddels alweer veertig jaar. Maar helaas in anno 2024 de glans er wel een beetje van af. Het station -en dan met name de perronoverkapping- kan wel een schilderbeurtje gebruiken en ook de fiets- en voetgangerstunnel maakt een wat aftandse indruk. Loketten heeft het station al sinds 2011 niet meer, maar het heeft verder alles wat men van een modern intercitystation mag verwachten.
|
Boven en onder: Het huidige stationsgebouw van Heerenveen kwam eind 1983 gereed en werd begin 1984 feestelijk in gebruik genomen. De foto’s tonen het gebouw zoals het er op 18 augustus 2024 bijstond, dus nog met het busstation (foto onder) en de luifel die de beide bouwdelen verbond. Inmiddels is de situatie behoorlijk veranderd, zo’n vijf weken na het maken van deze foto’s ging het busstation tegen de vlakte...
.
|
|
|
|
|
|
Onder: Het station heeft slechts één eilandperron. Deze is al beduidend ouder dan het huidige stationsgebouw, waarschijnlijk ligt ze er al een eeuw. Het oorspronkelijke stationsgebouw stond ooit ter hoogte van het noordelijke uiteinde van het perron, het huidige exemplaar staat juist bij de zuidelijke rand. Het perron bleef dus “gewoon” op dezelfde plek liggen. Wel werd ze wat verlengd en kreeg ze een nieuwe overkapping. Op deze foto , gemaakt in augustus 2024, is goed te zien dat de schilder weer eens langs mag komen…
.
|
|
|
|
|
Onder: In 1952 werd het spoor tussen Zwolle en Leeuwarden geëlektrificeerd. Ook in Heerenveen werd dit gevierd, waarbij het station werd versierd met een herinneringsplaquette. Te zien zijn een stoomlocomotief en een -destijds- modern treinstel, vermoedelijk een “Mat ‘40”. Bovenaan is het gemeentewapen van Heerenveen te zien, met daarachter twee linten met opdruk. Het lint aan de linkerkant bevat de volgende tekst: “15 JANUARI 1868, 1 SEPTEMBER 1868, MEPPEL-HEERENVEEN-LEEUWARDEN”, de data waarop respectievelijk de spoortrajecten Meppel-Heerenveen en Heerenveen- Leeuwarden in gebruik werden genomen. Aan de rechterkant staat: “17 MEI 1952, ZWOLLE-HEERENVEEN-LEEUWARDEN”, de dag waarop het geëlektrificeerde spoor in bedrijf werd gesteld...
.
|
Onder: Heerenveen is vooral bekend van schaatsen (Thialf) en fietsen (Batavus). Pal voor het stationsgebouw staat sinds 2004 dit opvallende, abstracte kunstwerk, getiteld: “Batavus”. Het werd bedacht door de Brabantse beeldend kunstenares K, Coolen. Het bestaat uit een rond zitelement, met daarlangs en omheen de grillige sporen die fietsbanden achter kunnen laten. Op die sporen staan fragmenten van gedichten. Ook zijn er talloze synoniemen voor het woord “fiets”. Het kunstwerk werd geschonken vanwege het honderd jarig bestaan van het bedrijf Batavus. Waarom het kunstwerk pal voor het station werd geplaatst is mij niet bekend. Mogelijk is het een soort verwijzing naar de oorspronkelijke locatie van de fabriek, die stond namelijk schuin tegenover het oude station…
.
|
|
|
|
|
Onder: Eén van de belangrijkste onderdelen van het station is de fiets/voetgangerstunnel, die het centrum verbindt met de wijken ten westen van het spoor. Het perron is eveneens rechtstreeks vanuit die onderdoorgang te bereiken, wat vooral handig is voor de forenzen. Ook kan men makkelijk bij het westelijke P&R-terrein komen. De onderdoorgang was één van de eerste onderdelen van het huidige station dat werd opgeleverd, ze kwam al in 1982 gereed. Wat niet te zien is op deze foto is de algehele staat van de tunnel anno 2024. Ze kan best wel een opknapbeurtje gebruiken...
.
|
Onder: Het baanvak Leeuwarden-Heerenveen was ooit het allerlaatste stuk hoofdspoor waar nog klassieke beveiliging was, pas eind 1984 zou deze verdwijnen. Omdat in datzelfde jaar het nieuwe Heerenveense stationsgebouw gereed was gekomen leek het wel aardig om een klassiek bordessein als monumentje bij het vernieuwde station op te stellen. Helaas bleken de seinen in Heerenveen in zo’n slechte staat te zijn, dat elders naar een geschikt exemplaar moest worden gezocht. Dit bordessein is dan ook afkomstig uit Steenwijk, waar al eerder de beveiliging was gemoderniseerd...
.
|
|
|
|
|
versie:
15-10-2024
|