HEEMSKERK
| Afkorting: | Hk | |
| Maatschappij: | Nederlandse Spoorwegen (NS) | |
| Architect: | D. J. Waagmeester | |
| Bouwjaar: | 1969 | |
| Baanvak: | Haarlem-Uitgeest | |
| De zomer
van 1969 zal voor menigeen onlosmakelijk verbonden blijven met de eerste maanlanding,
die op 21 juli van dat jaar plaatsvond. Wat bijna niemand weet is dat zes weken
eerder in ons land een nieuw type stationsgebouw haar intrede deed. Op 3 juni
werd in het Noord Hollandse Heemskerk het allereerste combistation van Nederland
geopend. Met zo'n combistation wordt een stationsgebouw bedoeld dat meerdere functies
kan vervullen, bij dit station is dat een supermarkt. Of is het een supermarkt
waar in een NS-loket te vinden was..? Het was voor Heemskerk trouwens pas haar eerste station. De plaats kent weliswaar een rijke -en vooral zeer bewogen- geschiedenis, maar een station was nooit aan de orde geweest. Daarvoor was Heemskerk gedurende lange tijd veel te gering van omvang. Maar in de jaren zestig van de twintigste eeuw veranderde dit en werd het een snelgroeiende forenzenplaats, aanvankelijk vooral voor werknemers van de Hoogovens. De eerste nieuwbouwwijken werden dan ook vlakbij de gemeentegrens met Beverwijk gebouwd, relatief ver van de eigen dorpskern. Desondanks waren deze ontwikkelingen voor de NS aanleiding om in Heemskerk een station te bouwen. Aanvankelijk was het de bedoeling dat het een voorstadhalte zou worden met een zeskantig haltegebouwtje (ook wel "Sextant" genoemd) als stationsgebouw. Maar een supermarktketen, Simon de Wit genaamd, wilde graag bij het station een zelfbedieningswinkel bouwen (iets wat toen nog een relatief nieuw fenomeen was) en bood de NS aan om ruimte te reserveren voor de kaartverkoop. Het mes leek aan twee kanten te snijden: Simon de Wit had een supermarkt op een toplocatie en bij het station kon een gebouw van behoorlijke omvang worden neergezet. Deze constructie betekende echter wel dat het nieuwe stationsgebouw niet door een architect in dienst van de NS werd ontworpen maar door een "buitenstaander": D.J. Waagmeester. Deze architect is vooral in de Zaaanstreek actief geweest, waarbij hij vooral bedrijfsgebouwen ontwierp. Maar ook diverse kerkgebouwen en scholen behoorden tot het omvangrijke oeuvre van deze wat minder bekende architect. Het combi-gebouw in Heemskerk was zijn enige station. Het gebouw meet ongeveer 40 bij 25 meter, waarbij het overgrote deel door de supermarkt wordt ingenomen. Oorspronkelijk was aan de rechterkant de ingang, die toegang gaf tot een lange, doorlopende gang. Helemaal aan het einde van de gang, bijna bij de deur naar de perrons, was aan de rechterkant een kleine loketruimte verstopt. Ook waren er nog enkele andere winkeltjes te vinden. Overigens werden zowel de gang als de genoemde winkeltjes bij een latere verbouwing door de supermarkt ingelijfd. Het NS-loket was vanaf dat moment uitsluitend via de perronzijde te bereiken. Het loket bleef nog tot 2003 bestaan, waarna de ruimte enige jaren leeg kwam te staan. Inmiddels is hier een kapperszaak. De supermarktketen Simon de Wit bestaat allang niet meer. Tegenwoordig is het een Lidl. Was deze eerste versie van het combi-station een heel groot succes? Daar kan men op verschillende manieren naar kijken, vooral als men bedenkt wat het alternatief voor Heemskerk zou zijn geweest. Nu staat er tenminste een gebouw, al moet wel worden benadrukt dat dit in de eerste plaats een supermarkt is dat tegen één van de perrons is aangebouwd. Alles wat ook maar enigszins naar de NS verwijst (denk aan logo's, pictogrammen of vertrekstaten) zijn nergens meer op of aan het gebouw te zien, ook niet aan de perronzijde. Nu moet ook worden opgemerkt dat Heemskerk en haar station op de één of andere manier nooit echt een gelukkig huwelijk is gebleken. Vooral de ligging aan de buitenrand van de gemeente, de situering aan een veel te groot en onoverzichtelijk plein, gecombineerd met de huidige rommelige toegang maakt het station ronduit desolaat. Er werden in de jaren zeventig, tachtig en negentig nog een aantal van dergelijke combi-gebouwen gerealiseerd, slechts in een enkel geval leidde dit tot een geslaagde combinatie. Binnen (en ook buiten) de NS werd in ieder geval dit stationsexperiment als mislukt beschouwd... |
 .
 |
| |
 | |
| |
 |  |
 |
 |
|
|
versie: 23-03-2023