Grou-Jirnsum

[ Home ] [ Terug naar periode 1965-1985 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ]

GROU-JIRNSUM


Afkorting:	Gw
Maatschappij:	Nederlandse Spoorwegen (NS)
Type:	vereenvoudigd Standaardtype Douma (klein)
Architect:	C. Douma
Bouwjaar:	1976
Verbouwd:	2000
Baanvak:	Heerenveen - Leeuwarden

In het midden van de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd een groot aantal nieuwe stationsgebouwen opgeleverd, alleen al in de periode 1974-1976 waren dit er een stuk of twintig. Op een enkeling na betrof dit uitsluitend stationsgebouwen die een eerder exemplaar vervingen. Eén van die stations was het Friese Grou-Jirnsum, waar een negentiende eeuws stationsgebouw het veld moest ruimen voor nieuwbouw.
Dit station was één van de allereerste stations waarvan de naam werd "verfriesd" en -tot nu toe- het enige station waarbij dit gebeurde. Opmerkelijk hierbij is dat de afkorting van het station (Gw) nooit op de naamswijziging is aangepast, zoals dit wel werd gedaan bij de stations Feanwâlden en De Westereen. Station Grou-Jirnsum ligt aan de spoorlijn Zwolle-Leeuwarden, zo'n 13 kilometer ten zuiden van de Friese hoofdstad. Het staat aan de rand van het bijna 5800 inwoners tellende dorp Grou, terwijl het veel kleinere Jirnsum (amper 1400 zielen) zo'n 2,5 kilometer van het station is gelegen. Maar ondanks die ligging nabij Grou lijkt het station een beetje "in-de-middle-of-nowhere" te staan. Dit wordt vooral veroorzaakt door de autosnelweg A32, die pal naast het station ligt en het daardoor wat van de buitenwereld lijkt af te snijden. Daar staat echter tegenover dat het station over een eigen afrit beschikt. Men kan letterlijk met de auto naar het station komen, om vervolgens de trein naar Leeuwarden te nemen.
De plaatsen Grou en Jirnsum worden, mede dankzij de stationsnaam, vaak in één adem genoemd. Toch lagen de plaatsen tot 1984 in twee aparte gemeenten. Jistrum lag ooit in de toenmalige gemeente Rauweradeel en Grou was vroeger de hoofdplaats van de voormalige gemeente Idaarderadeel. Nadat beide dorpen onderdeel waren geweest van de gemeente Boarnsterhim, vallen ze sinds enige jaren onder de gemeente Leeuwarden. Zoals al aangegeven is Grou veruit de grootste van de twee plaatsen, vooral in de tweede helft van de twintigste eeuw breidde de plaats zich flink in zuidelijke en westelijke richting uit. Tegenwoordig staat Grou vooral bekend als watersportdorp, dankzij haar ligging aan het Pikmeer. De trots van het dorp is het skûtsje "Doarp Grou", dat elk jaar steevast de hoogste plaatsen van het SKS-kampioenschap. Daarnaast is Grou de geboorteplaats van de legendarische schaatsster Atje Keulen Deelstra, die overigens een groot deel van haar leven in Jirnsum woonde. Net als Grou was ook Jirnsum ooit als terpdorp ontstaan, maar het werd gaandeweg meer een lintdorp. Ook Jirnsum groeide vooral in de twintigste eeuw, al bleef die groei wel vrij beperkt. Toch profiteerde het wel degelijk van het spoor, zij het in mindere mate dan Grou.
Het station opende al in 1868 haar deuren, het werd gelijktijdig met het spoor tussen Heerenveen en Leeuwarden in gebruik genomen. Net als het circa vijf kilometer zuidelijker gelegen station Akkrum kreeg ook Grouw-Irnsum, zoals het station oorspronkelijk heette, een standaard Staatsspoor-stationsgebouw van het type 5e klasse. Het was een wat grotere versie van dit type gebouw, één van de in totaal negen die er zijn neergezet. Erg lang heeft dat gebouw niet gefunctioneerd, al in 1879 werd het zodanig verbouwd dat men eerder kan spreken van een nieuw stationsgebouw. Opmerkelijk genoeg leek men terug te grijpen naar een ander type standaardontwerp. Want hoewel er in die tijd officieel geen standaard gebouwen meer werden gebouwd, leekt deze wel erg sterk op het -nog altijd bestaande- stationsgebouw van Arnemuiden, dat in 1872 werd gebouwd. Waarom het stationsgebouw vervangen moest worden is mij niet bekend, wellicht voldeed het oorspronkelijke gebouw niet.
Dat deed het nieuwe gebouw gedurende lange tijd wel, het zou ruim 95 jaar dienstdoen. Maar in de jaren zeventig van de twintigste eeuw werd duidelijk dat dit gebouw zou worden gesloopt en worden vervangen door "efficiënte nieuwbouw", zoals bij zoveel kleinere stations gebeurde. Maar blijkbaar was niet iedereen op de hoogte van de plannen; enkele weken voordat het gebouw werd afgebroken kreeg het nog een uitgebreide schilderbeurt…
In 1976 werd het nieuwe stationsgebouw in gebruik genomen. Het derde stationsgebouw was wederom een standaard stationsgebouw, ditmaal een vereenvoudigd Standaardtype Douma. Het is de kleinere versie van dit type gebouw, een kopie van het gebouw dat drie jaar eerder in Akkrum gereedkwam. Het was één van de vijf standaardgebouwen die dat jaar in gebruik werden genomen. Zo werd in het Groningse Grijpskerk een identiek gebouw als dat van Grou-Jirnsum neergezet, in het Limburgse Venray werd de grotere variant gebouwd. Station Geleen-Lutterade kreeg een "Sextant" en in Deurne verrees de allerlaatste "plint-versie" van het Standaardtype Douma.
Het huidige stationsgebouw van Grou-Jirnsum bleef maar betrekkelijk kort als zodanig in gebruik. Halverwege de jaren negentig kreeg het gebouw een horecafunctie, al werden er nog enige tijd ook treinkaartjes verkocht. Omstreeks het jaar 2000 werd het gebouw rigoureus verbouwd, waarbij -naar mijn mening- het oorspronkelijke karakter volledig verloren is gegaan. Het gebouw heeft anno 2022 nog altijd een horecafunctie, al zijn er in de loop van de tijd verschillende typen restaurants in geweest…

Boven en onder: Het huidige stationsgebouw van station Grou-Jirnsum kwam in het voorjaar van 1976 gereed. Het was de laatste van de vier gebouwen van het "vereenvoudigde Standaardtype Douma" die in Friesland werden gebouwd. Aanvankelijk was het gebouw identiek aan het -ruim 2,5 jaar oudere stationsgebouw van Akkrum, maar dat is allang niet meer het geval. Het enige dat de twee stationsgebouwen nog gemeen hebben is dat ze allebei een horecafunctie vervullen. Ruim twintig jaar geleden werd dit gebouw dusdanig verbouwd dat het oorspronkelijke gebouw nauwelijks meer herkenbaar is. Vooral aan de voorzijde (foto onder) is dit het geval, waarbij vooral de grote, bakstenen "puist" nogal lomp oogt. Ook werd er een nieuwe gevel om een groot deel van het gebouw geplaatst, direct herkenbaar aan de schuine dakdelen. In de noordoostelijke hoek kwam een nieuwe ingang, die als een soort portaal in een afgeschuinde hoek werd geplaatst. De forse uitbouw aan de perrongevel (foto boven, aan de rechterkant van de gevel) is trouwens wel origineel...
.



Onder: Dit was het tweede stationsgebouw, welke in 1879 werd gebouwd en bijna een eeuw heeft dienstgedaan. Het deed sterk denken aan het stationsgebouw van Arnemuiden, dat nog wel bestaat. Welke functie het opvallende bijgebouw direct naast het stationsgebouw had weet ik niet zeker, maar vermoedelijk gaat het om een retiradegebouwtje. Helemaal aan de linkerkant is nog net een deel van de goederenloods te zien. De afbeelding toont het station, zoals het er ongeveer een eeuw geleden uitzag. . (Ansichtkaart)	Onder: De perrons van het station. In tegenstelling tot station Akkrum, waar een eilandperron ligt, zijn er hier twee zijperrons. Ze zijn gelijktijdig met het station gebouwd, de perrons van het oude station lagen aan de andere kant van de overweg. In feite is het hele station in 1976 wat in zuidelijke richting verschoven. Op de achtergrond is de oprit naar de draaibrug over het Prinses Margrietkanaal te zien. Deze brug, die rond de laatste eeuwwisseling gereedkwam, is momentheel de grootste spoordraaibrug van ons land. .

versie: 26-09-2022