|
|
GRAMSBERGEN
en ROLDE
Afkorting: |
Gbg, Rol |
|
Maatschappij: |
Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij
(NOLS)
|
Type: |
NOLS-3e
klasse |
Architect: |
E.G.H.H. Cuypers |
Bouwjaar:
|
1905
(beiden) |
Status: |
Rijksmonument
(Rolde) |
Baanvak: |
Zwolle-Emmem (Gramsbergen)
|
|
Assen-Gasselternijveen
(Rolde) |
|
|
|
|
De Noordoosterlocaalspoorweg-Maatschappij
(NOLS) hanteerde zoals zoveel maatschappijen- een soort klassensysteem
voor haar stationsgebouwen. Om te beginnen maakte de maatschappij
een onderscheid tussen stations- en haltegebouwen. De stationsgebouwen
werden op haar beurt weer onderverdeeld in drie klassen.
De nog bestaande stationsgebouwen van Gramsbergen, Rolde en Vroomshoop
behoren tot de 3e klasse. Deze 3e klasse NOLS-stationsgebouwen, die
net als alle andere stations van deze maatschappij door E. Cuypers
werden ontworpen, verschillen aanzienlijk met hun 2e klasse soortgenoten.
Om te beginnen ontbreekt het smallere hoge geveldeel. Hierdoor is
het gebouw meteen een stuk kleiner. Een ander groot verschil is dat
het bredere geveldeel niet meer naar voren verspringt, het wijkt aan
de voorkant zelfs iets naar achteren, maar praktisch één
geheel met de rest van het gebouw vormt. De gevelindeling is hierdoor
ook anders en is wat eenvoudiger uitgevoerd.
Wat ook flink vereenvoudigd werd, was het aantal variaties binnen
dit stationsontwerp. Bestonden er voor de 2e klasse NOLS-stations
niet minder dan zeven verschillende uitvoeringen, van de 3e klasse
stationsgebouwen zijn er slechts twee variaties bedacht.
De stations van Gramsbergen en Rolde hebben inmiddels een bijzonderheid
(voor zover je daar trots op moet zijn
): Samen met de voormalige
haltegebouwen Valthe en Weerdinge zijn dit de enige NOLS- stationsgebouwen
waarvan er meerdere identieke exemplaren bewaard zijn gebleven. Dat
is een bijzonderheid, want van de 2e klasse gebouwen zijn er weliswaar
meer overeind blijven staan, maar dankzij de vele variaties binnen
dit type betreft het van vier daarvan steeds slechts één
exemplaar
Deze stationsgebouwen zijn overgebleven uit een serie
van vier. Naast "Gramsbergen"en "Rolde" bestonden
ook de -inmiddels allang gesloopte- stationsgebouwen van Dalen en
Gietem tot deze serie.
Station Rolde heeft al lang geen functie meer. Het reizigersvervoer
op de spoorlijn Assen-Stadskanaal werd aanvankelijk al in 1939 gestaakt,
maar door het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog werd de spoorlijn
weer in gebruik genomen. In september 1944 werd het spoorvervoer opnieuw
gestaakt. Enkele maanden na de bevrijding werd het spoorvervoer op
de lijn Assen-Stadskanaal wederom hervat, maar drie jaar later werd
het reizigervervoer definitief gestaakt. Het goederenvervoer bleef
nog wel bestaan, maar ook dat was in 1972 voorgoed verleden tijd.
Zes jaar later werd het spoor tussen Assen en Stadskanaal opgebroken.
Sinds 1978 is het stationsgebouw dus spoorloos. Het was toen al in
gebruik als woonhuis, een functie die het historische gebouw heden
ten dage nog steeds vervult. Het voormalige stationsgebouw van Rolde
is een rijksmonument.
Het stationsgebouw van Gramsbergen staat nog wel aan het spoor. Het
station is dan ook nog gewoon "in functie", ook al heeft
het stationsgebouw inmiddels een andere bestemming gekregen. Nadat
het stationsgebouw in 1996 haar functie verloor kreeg het een tweede
leven als café.
Aan de perronzijde van het stationsgebouw vallen meteen de grote neon-letters
onder de dakrand op. Zoals bij zoveel stations langs de lijn Zwolle-Emmen
is ook dit een kunstwerk dat hoort bij het project kunstwegen. Ditmaal
een kunstwerk van de, van oorsprong uit Bosnië-Herzegovina afkomstige,
kunstenaar Braco Dimitrijevic. Het is getiteld "De toevallige
voorbijganger ", waarbij de naam van de grote kunstenaar Leonardo
da Vinci werd gekoppeld aan een willekeurige voorbijganger die Dimitrijevic
die dag toevallig ontmoette. Dit bleek Gerrit Toon (Gert) Bolte te
zijn, de huidige eigenaar van een café tegenover het station,
waar hij destijds ook al werkzaam was. Oorspronkelijk knipperden de
neon-letters als er een trein in aantocht was, maar dit schijnen ze
al jaren niet meer te doen.
|
|
Boven:
Het stationsgebouw van Gramsbergen is al jaren in gebruik als
café. Het stationsgebouw heeft nog de originele houden
goederenloods. De meeste goederenloodsen van de NOLS-stations
zijn óf verlengd, óf vervangen door een stenen exemplaar
en anders wel gesloopt. De houten schuifdeuren zitten er helaas
niet meer in.
|
|
|
Onder:
Aan de perrongevel vallen direct de grote witte neonletters op.
Het is een kunstwerk van Braco Dimitrijevic, die de naam van een
willekeurige voorbijganger Gerrit Toon (Bolte) koppelde aan Leonardo
(da Vinci). Het kunstwerk dateert alweer uit 1989 en maakt deel
uit van het project "Kunstwegen".
|
|
|
|
|
|
|
Onder:
Het (voormalige) stationsgebouw van Rolde. Het heeft een witgepleisterde
voorgevel, dit geldt ook voor één van de zijgevels.
Het balkonnetje is niet origineel, maar werd aan het begin van
de jaren twintig aangebracht. Het is op deze foto niet goed te
zien, maar het stationsgebouw heeft nog de originele vensters.
(fotograaf
onbekend)
|
Onder:
De perronzijde van het station oogt een beetje rommelig. De grote
grijze schakelkast is hier mede debet aan. De uitbouw werd ergens
in de jaren zestig gebouwd. Vanuit deze uitbouw werden de seinen
en wissels bediend, maar heeft na de modernisering van de beveiliging
(tweede helft jaren tachtig) haar functie verloren. Toch is de
uitbouw, als een van de zeer weinige, overeind blijven staan.
|
|
|
versie: 21-04-2009 |