|
|
Het derde stationsgebouw?
STATION
III |
|
|
|
|
Architect: |
S. van Ravesteyn |
Decoraties: |
J. Uiterwaal |
Bouwjaar:
|
1948 |
Verbouwd: |
1976-1977 |
Gesloopt:
|
1983 |
|
|
|
|
In de tweede helft van de jaren dertig van de vorige eeuw ging station Gouda opnieuw flink op de schop. Toen in 1934 de spoorlijn naar Alphen aan den Rijn in gebruik werd genomen leek dit nog niet nodig te zijn, maar toen enkele jaren later het spoor werd geëlektrificeerd bleek dat er met name op het perron het nodige moest worden aangepast. Zo moest de oude overkapping worden gesloopt en vervangen door een nieuw exemplaar. Datzelfde gold ook voor de perrongebouwen. Ook werd het perron wat breder gemaakt en verdween het oostelijke zakspoor. De werkzaamheden werden begin 1938 afgerond. Blijkens krantenartikelen uit die tijd was men zeer content met die verbouwing; het station kon weer jaren vooruit… Helaas bleek de vreugde maar van korte duur. De dreiging van een oorlog hing op dat moment al in de lucht, twee jaar later werd deze ook voor ons land werkelijkheid. De strategische ligging van Gouda, met haar kruispunten van land-, water- en spoorwegen, betekende dat ook deze stad doelwit zou worden van beschietingen en bombardementen. Vooral in de laatste maanden van de oorlog kreeg Gouda het zwaar te verduren. Op maandag 6 november 1944 werd het stationsgebied door Britse gevechtsvliegtuigen onder vuur genomen. Hierbij raakte het station zwaar beschadigd. Het was de eerste in een serie van minimaal elf bombardementen en/of beschietingen die Gouda in de daaropvolgende vijf maanden zou treffen, vrijwel allemaal uitgevoerd door de Britse Royal Air Force. Na de bevrijding bleek het stationsgebouw zo zwaar beschadigd dat de bovenverdieping en de zijvleugels moesten worden gesloopt. Ook de perrongebouwen en de overkapping liepen forse schade op, waarbij de overkapping in ieder geval kon worden hersteld. De beschadigingen in de stalen spanten bleven nog decennialang zichtbaar. Toch werd al snel besloten dat een deel van het stationsgebouw kon worden hergebruikt. Architect S. van Ravesteyn nam de vier buitenmuren van het oude middendeel dan ook als basis, en ontwierp er vervolgens een compleet nieuw stationsgebouw omheen. Voor velen geldt deze herbouw dan ook als zijnde het derde stationsgebouw, al bleef het middendeel van het oude gebouw duidelijk herkenbaar. Aan beide zijden werd deze uitgebreid, maar doordat dezelfde bouwstijl werd gebruikt -inclusief de “gekartelde” cordonlijst- viel dit nauwelijks op. Wel heel anders was de brede daklijst en het platte dak, waarop een aantal chamottebeelden stonden. Deze zijn gemaakt door J. Uiterwaal, een beeldhouwer die al jaren met Van Ravesteyn samenwerkte. Ook nieuw waren de zijvleugels. Deze werden zo gegroepeerd dat ze het stationsplein min of meer afbakenden. Dit was trouwens een wens van het toenmalige gemeentebestuur. Ook deze bouwdelen kregen een brede daklijst en chamottebeelden. Op de plek waar zo’n beeld kwam te staan versprong de daklijst een stuk naar voren, waar ze vervolgens ondersteund werd door klassiek aandoende kolommen. Zeer opvallend ”. Zeer opvallend -en destijds fel bekritiseerd- was de forse muur, die het achterliggende goederenemplacement afschermde. Boven de toegangspoort naar dat emplacement was een forse beeldengroep geplaatst. Ondanks die kritiek was Van Ravesteyn er wel degelijk in geslaagd een gebouw te creëren dat ondanks de verschillende bouwstijlen toch een soort eenheid was. Het hernieuwde stationsgebouw kwam eind 1948 gereed, het was het eerste naoorlogse stationsgebouw van ons land dat in gebruik werd genomen...
|
.
Boven: In 1938 werden de spoorlijnen Utrecht-Rotterdam en Gouda-Den Haag geëlektrificeerd. in Gouda moest hiervoor het perron worden verbouwd. Zo stonden de oude perrongebouwen in de weg bij het plaatsen van de bovenleidingmasten. Ook zou de bouwkundige staat ervan te wensen overlaten. Daarnaast moest het perron wat breder worden gemaakt en verdween het oostelijke zakspoor. Op de krantenfoto hierboven is de afbraak van de oude overkapping reeds volop gaande. Er werden vervolgens nieuwe perrongebouwtjes neergezet en er werd een gloednieuwe overkapping gebouwd. Deze -nog altijd bestaande overkapping- doet qua vorm wel wat denken aan dat van het Amsterdamse station Muiderpoort, al ontbraken hier de kenmerkende zijpanelen. Overigens was het Muiderpoortstation ongeveer op datzelfde moment in aanbouw.
|
|
|
|
|
|
|
Onder (beide foto’s): Tussen september 1944 en maart 1945 werd Gouda veelvuldig onder vuur genomen door (veelal) Britse jachtbommenwerpers. Meestal was hierbij het spooremplacement het doelwit, maar ook de Gouwespoorbrug moest het ontgelden. Het grootste “slachtoffer” was echter het stationsgebouw (foto linkssonder), dat grotendeels werd verwoest. Ook op het perron werd grote schade aangericht, zo raakte de nog geen zeven jaar oude overkapping beschadigd (foto rechtsonder) en werden de perrongebouwen tot ruïnes gereduceerd. Toch kon een groot deel van het station weer in de vooroorlogse staat worden hersteld, al bleven de littekens nog heel lang zichtbaar...
|
|
|
|
|
|
|
Onder (beide foto’s): Op het eerste perron zijn informatieborden geplaatst (foto linksonder), waarop wordt stilgestaan bij het bombardement van 6 november 1944. Ook wordt verwezen naar de beschadigingen die ook nu nog in de overkapping te zien zijn. Het bord vermeldt echter niet dat die inmiddels grotendeels zijn verdwenen. Die laatste regel in het blauw moet men dan ook letterlijk opvatten, al zijn er wel degelijk nog wat kleine beschadigingen te ontdekken... (foto rechtsonder)
|
|
|
|
|
|
|
Onder (beide foto’s): Eind 1948 kwam het vernieuwde station Gouda gereed, het was het eerste naoorlogse station van ons land. Architect Van Ravesteyn gebruikte het nog bruikbare deel van het oude stationsgebouw als basis, maar gaf het vervolgens een geheel eigen gezicht. Ook werd het gebouw aanzienlijk uitgebreid en kreeg het een brede kroonlijst, waarop diverse chamottebeelden zijn geplaatst. Van Ravesteyn voegde er bovendien nieuwe delen aan toe, waaronder een overdekt busstation en aan de andere zijde een blinde muur. Die moest het goederenemplacement afschermen, hetgeen Van Ravesteyn op de nodige kritiek kwam te staan. Op de toegangspoort naar dit terrein staat de beeldengroep die thans boven de ingang van het huidige stationsgebouw staat. Het door Van Ravesteyn ontworpen busstation zou het stationsgebouw ruimschoots overleven...
|
|
|
|
|
|
|
Onder: De hal van het hernieuwde station oogde vrij eenvoudig. De neobarok-stijl van de buitenkant keerde bepaald niet terug in het interieur. Overigens is deze foto gemaakt in 1982, kort voordat het stationsgebouw tegen de vlakte zou gaan. De foto oogt echter alsof ze in 1952 is gemaakt, al bestonden de bekende gele vertrekstaten (rechts op de foto) toen nog niet...
|
|
|
|
|
|
|
versie:
12-03-2025
|