Home ]Terug naar de eerste pagina ]Vorige pagina ] [ Volgende pagina ]
   
 
EINDHOVEN

 

Expansie, crisis, verwoesting...

     
   
   

Tijdens de eerste decennia van de twintigste eeuw maakte Eindhoven een enorme groei door. Dit kwam uiteraard door de vele industrie in de stad. Philips had hierin veruit het grootste aandeel. Het begon in 1891 als klein gloeilampenfabriekje, maar groeide al snel uit tot de grootste werkgever van de stad. Die vele nieuwe werknemers vonden aanvankelijk vooral woonruimte in één van de vijf toenmalige buurgemeenten (Woensel, Tongelre, Gestel Stratum en Strijp), dit omdat Eindhoven zelf niet meer kon uitbreiden. Daar kwam in 1920 verandering in, toen in dat jaar de vijf genoemde gemeenten door Eindhoven werden geannexeerd. Die annexatie betekende dat Eindhoven (en óók Philips) flink konden uitbreiden. In de jaren die volgden werden diverse nieuwe woonwijken uit de grond gestampt. Eén van die nieuwe wijken was het Drents Dorp, zo genoemd vanwege het feit dat veel bewoners oorspronkelijk uit Drenthe kwamen. En er was nog een voordeel; het station stond nu eindelijk op Eindhovens grondgebied.
Die snelle groei had ook een keerzijde, de stad kreeg te maken met verkeersproblematiek. Eén van de maatregelen die werd genomen was het dempen van de nog aanwezige stadsgrachten. Hierop werd vervolgens een kleine ringweg rondom het centrum aangelegd. Een veel groter obstakel vormde de spoorwegovergang direct ten westen van het station, die bekend stond als de Woenselse Overweg. Deze was berucht omdat ze vaak en lang gesloten was. Voor de voetgangers was al aan het begin van de jaren twintig een viaduct over het spoor gebouwd, maar daar had het wegverkeer natuurlijk niets aan. Er werd in die tijd trouwens al gesproken over het omhoog brengen van het spoor, maar daar zou het voorlopig bij blijven. Want in de jaren dertig brak een wereldwijde economische crisis uit, waardoor aan die onstuimige groei voorlopig een einde kwam. En na die crisis volgde een nog grotere dreiging; de Tweede Wereldoorlog stond op het punt van uitbreken…
Die oorlog heeft ook in Eindhoven voor de nodige schade gezorgd. Meerdere keren werd de stad aangevallen, zowel door de geallieerden als door Duitsers. Zo werd op 6 december 1942 de binnenstad getroffen door een door Britten uitgevoerd bombardement, die -vanwege de datum- bekend zou staan als het "Sinterklaas-bombardement". Het eigenlijke doelwit waren de Philipsfabrieken, omdat werd vermoed dat hier voor de Duitsers werd gewerkt. Een deel van het fabriekscomplex aan de Emmalaan raakte inderdaad beschadigd, maar het grootste deel van de bommen kwam in de nabijgelegen straat Demer terecht. Ook ten noorden van het spoor, in Fellenoord, was veel schade. De Philipsfabriek kwam er nog relatief gunstig vanaf en om die reden werd deze in het voorjaar van 1943 wederom het belangrijkste doelwil van een Brits bombardement. Ook nu was er veel "nevenschade".
Op 18 september 1944, op de tweede dag van operatie Market Gatden, werd Eindhoven bevrijd. Maar de uitzinnige feestvreugde kwam de volgende dag abrupt ten einde toen de stad wederom werd gebombardeerd, ditmaal door de Duitsers. Het bombardement trok een spoor van vernieling door de binnenstad. Waarschijnlijk was het een poging om de geallieerde opmars te stoppen of te vertragen. Maar er werden ook veel moedwillige vernielingen aangericht door terugtrekkende Duitsers. Vooral het station moest het hierbij ontgelden, een groot deel van de perronoverkapping werd opgeblazen en op het emplacement raakten diverse gebouwen onherstelbaar beschadigd. Het stationsgebouw ontsnapte op miraculeuze wijze aan de vernielzucht, al was er zeer waarschijnlijk geen enkele ruit meer heel…

Boven: Een bijzondere luchtfoto van het Philips-complex aan de Emmasingel. Aan de bovenkant is de bekende "Lichttoren" duidelijk te herkennen, daaronder staat de "Witte Dame". Beide fabrieksgebouwen zijn ontworpen door de bekende architect Roosenburg, vooral bekend van het gebouw van de Sociale Verzekeringsbank (thans het Apollohouse) te Amsterdam. Langs het fabriekscomplex loopt de spoorlijn naar Valkenswaard en België, ook het spoor naar Boxtel is goed te zien. Pal naast de lichttoren is de beruchte Woenselse Overweg, die toevallig eens niet gesloten lijkt te zijn. Deze foto is waarschijnlijk halverwege de jaren dertig gemaakt. In elk geval vóór 1938, in dat jaar kwam het spoor tussen Eindhoven en Utrecht onder de draad. Een groot deel van de bebouwing, met name boven het spoor, zou tijdens de Tweede Wereldoorlog worden weggevaagd. De Demer, één van de zwaarst getroffen gebieden, staat net niet op de foto…
 
 
 
 
 
Onder: Een enorme ravage aan de westzijde van het perron. Op 19 september 1944, een dag na de bevrijding van Eindhoven, werd de stad getroffen door een Duits bombardement. Die trof vooral het zuiden en westen van het centrum. Maar ook het station raakte op diezelfde dag beschadigd, maar dat lijkt het "werk" te zijn van terugtrekkende Duitse militairen. Vooral op het emplacement is veel schade toegebracht, het stationsgebouw kwam er daarentegen relatief ongeschonden vanaf…
.
Onder: Een nogal donkere foto van een bijzonder feestelijk versierd stationsgebouw, dat alleen dankzij de vorm van de feestverlichting nog enigszins is het herkennen. Het is een feestelijke herdenking van de bevrijding van Eindhoven, drie jaar eerder. Op 18 september 1944 werd de stad bevrijd tijdens de operatie Market Garden. Ook toen werd uitbundig feestgevierd, maar een dag later volgde de grote kater (zie ook hiernaast). Bij de herdenking in 1947 werd, blijkens het voor die tijd moderne treinstel, ook vooruitgekeken…
.
   
   
Onder: De Woenselse Overweg. Deze spoorwegovergang lag pal naast het station in de drukke weg tussen Eindhoven en Woensel. De overweg was dan ook berucht, naar verluid was deze gemiddeld zo'n 25 minuten per uur gesloten. Voor de voetgangers was rond 1923 al een viaduct gebouwd, die hier ook duidelijk te zien. Deze foto is kort voor het opheffen van de overweg gemaakt, direct achter de bus is één van de nieuwe onderdoorgangen te zien, waarmee aan het lange wachten voor gesloten spoorbomen een definitief einde kwam. De omgeving is inmiddels onherkenbaar veranderd. Op de plek van de spoorwegovergang staat nu de Bijenkorf…
.
 

 

 

  Free counter and web stats versie: 15-08-2017