DOETINCHEM
 | ||
| Afkorting: | Dtc | |
| Maatschappij: | Nederlandse Spoorwegen (NS) | |
| Architect: | P.A.M. Kilsdonk | |
| Decoratie: | D de Wit | |
| Bouwjaar: | 1983 | |
| Baanvak: | Winterswijk-Zevenaar | |
| Dit stationsgebouw
verving een bijna honderd jaar oud GOLS-gebouw. Daar was in de loop van de tijd
zoveel aan verbouwd, dat het een rommelig allegaartje van bouwstijlen was geworden.
Er voor in de plaats kwam een nogal "kubistisch" ogend bouwwerk, waarvan
de vormgeving zeker niet door iedereen wordt gewaardeerd. Toch markeert dit stationsgebouw
de overgang naar een nieuw tijdperk in de stationsarchitectuur, waarbij ook de
wat kleinere stations niet meer per definitie een gestandaardiseerd ontvangstgebouwtje
kregen… De Gelderse stad Doetinchem ligt aan het riviertje Oude IJssel en wordt door sommigen beschouwd als de "hoofdstad van de Achterhoek", al is lang niet iedereen die mening toegedaan. Feit is dat de stad zich het centrum van deze streek mag noemen, qua inwonertal is het de grootste plaats van de Achterhoek en veruit de grootste gemeente. Dat juist Doetinchem een belangrijke centrumfunctie ging vervullen was te danken aan een combinatie van goede verbindingen, die er al van oudsher waren, en dankzij de gunstige ligging aan de Oude IJssel. De stad, die in het jaar 1236 stadsrechten kreeg, kent een zeer lange geschiedenis. In het huidige stadsbeeld is daar helaas weinig van terug te vinden, meerdere keren werd de stad verwoest en even zo vaak weer opgebouwd. Het laatst gebeurde dit tijdens de nadagen van de Tweede Wereldoorlog. Tussen 19 en 23 maart 1945 werd Doetinchem drie maal door een geallieerd bombardement getroffen, waarbij de markante eivormige binnenstad nagenoeg volledig werd vernietigd. Slechts enkele historische gebouwen, waaronder de Catharinakerk en de markante Walmolen, werden herbouwd. Doetinchem heeft gedurende lange tijd bekend gestaan als industriestad. De omgeving geldt als de bakermat van de Nederlandse ijzergieterijen. Nog altijd staat in het naburige gehucht Langerak een grote gieterij die nog altijd in bedrijf is (Vulcanus). Een andere bekende fabriek was de fietsbandenfabriek Vredestein, die trouwens nog niet eens zo heel lang geleden werd gesloten. En dan is er nog een grote papierfabriek, schuin tegenover het station, die nog steeds actief is. Die twee laatstgenoemde bedrijven stonden en staan -niet geheel toevallig- nabij zowel het spoor als bij de Oude IJssel. Naast de land- en waterwegen werd Doetinchem vanaf het einde van de negentiende eeuw ook een spoorknooppunt, en dan met name voor de tram. Aan het begin van de twintigste eeuw waren er vanuit Doetinchem tramverbindingen met Zutphen, Velp, Gendringen en zelfs naar het Duitse Emmerich. Bovendien was in Doetinchem de centrale werkplaats van de Geldersche Tramwegen. Maar ook voor de trein werd het een bescheiden knooppunt. In 1885 werden zowel de spoorlijnen Zevenaar - Doetinchem - Winterswijk als Doetinchem - Ruurlo in gebruik genomen. Beide spoorlijnen waren lokaalspoorlijnen en werden aangelegd door de Geldersch-Overijsschelsche Locaalspoorweg Maatschappij (GOLS). Het eerste stationsgebouw van Doetinchem werd dan ook het grotere standaardgebouw van deze maatschappij, waarbij tevens een loods werd aangebouwd. Van deze versie zijn er trouwens maar drie gebouwd, waarvan alleen het exemplaar in Terborg nog bestaat. In Doetinchem werd het station opvallend ver van de toenmalige stad gebouwd, de afstand naar het centrum bedraagt bijna 700 meter. De reden hiervoor is mij niet bekend, maar ongetwijfeld zal de overbrugging van de Oude IJssel een rol hebben gespeeld. Feit is echter wel dat het station gedurende lange tijd een beetje "in-the-middle-of-nowhere" stond, het gebied tussen station en binnenstad zou pas veel later worden volgebouwd. Overigens bleek het Doetinchemse stationsgebouw aan het begin van de twintigste eeuw te klein, rond 1908 werd het voor het eerst verbouwd. Aan de linkerkant kwam een zijvleugel, waarbij het dak haaks was geplaatst. In 1916 volgde een tweede, veel ingrijpender verbouwing. Op de nieuwe vleugel werd een extra verdieping gebouwd, ook nu bleef het dak "dwarsgeplaatst". Aan de rechterzijde werd de goederenloods enorm uitgebreid, deze werd ruim 2,5 keer groter. Het station had toen zo'n beetje haar grootste omvang. Er waren twee perrons en men kon vanuit Doetinchem rechtstreeks met de trein naar Arnhem, Winterswijk, Ruurlo en zelfs naar Hengelo, Enschede en Oldenzaal. Lang duurde dit echter niet, al in 1937 kwam er een einde aan het reizigersvervoer naar Ruurlo (en verder richting Twenthe). Het spoortje bleef tot Zelhem nog tot begin jaren zeventig als goederenspoor in gebruik. De grote goederenloods verloor in de jaren zeventig haar functie, evenals een groot deel van het stationsgebouw. Toch werd in de jaren zeventig besloten om het nog één keer flink te verbouwen. De hal werd ingrijpend gemoderniseerd en er kwam een vernieuwde ingangspartij. In een eerder stadium was aan de linkerzijde een extra aanbouw geplaatst. Het gebouw werd er bepaald niet fraaier op. Toch blijft het opmerkelijk dat amper tien jaar na deze verbouwing het stationsgebouw werd vervangen door nieuwbouw. Het was in die tijd gebruikelijk dat kleinere stations een standaard stationsgebouw kregen, en ook stations met een iets uitgebreider voorzieningenniveau kregen een behuizing dat vooral goedkoop, eenvoudig en doelmatig moest zijn. Maar in de jaren tachtig veranderde dit denken werden ook voor de kleinere stations "op maat gemaakte" gebouwen gerealiseerd. Zo mocht architect P.A.M. Kilsdonk het nieuwe stationsgebouw van Doetinchem ontwerpen en werd daarbij geflankeerd door stedenbouwkundige K. Peters en landschapsarchitect R. Hoogenboom. Net als bij het station van Oss, die dezelfde architect kort tevoren ontwierp, stond Kilsdonk ook hier voor de nodige uitdagingen. Al was de situatie in de Achterhoekse stad duidelijk anders; in plaats van een smalle straat was er nu een overdaad aan ruimte in een nogal rommelige omgeving. Het nieuwe stationsgebouw werd pal naast het oude exemplaar gebouwd, waardoor het station iets naar het oosten verschoof. Na het gereedkomen van het nieuwe onderkomen werd het oude stationsgebouw gesloopt. Op deze plek kwamen fietsenstallingen, een taxistandplaats en een kunstwerk, gemaakt door D. de Wit. Het gebouw bestaat uit meerdere bouwdelen, die onderling verschillend van hoogte zijn. Drie van deze delen kregen een breed uitkragend dak, het vierde, kleinere deel is een stuk hoger dan de rest van het gebouw en is geheel gesloten. De hoge betonnen daken lijken massief, maar zijn slechts dikke randen. Vooral van onderen is dit goed te zien. De vier bouwdelen De vier bouwdelen zijn verbonden door lichtstraten, gevat in blauwe frames. Ook de glazen puien kregen een blauw raamwerk. De gesloten betonwanden werden bekleed met tegeltjes van Portugees graniet. Overigens was het de bedoeling dat in één van de dakdelen een soort daktuin zou worden aangelegd, naar verluid was dit een idee van landschapsarchitect Hogenboom. Die tuin is nooit een succes geworden en werd uiteindelijk verwijderd. Het station en de directe omgeving zijn in de afgelopen jaren meerdere keren flink op de schop gegaan. Zo kende Doetinchem vele jaren een onhandige situatie, waarbij het busstation aan de andere kant van het centrum was gelegen. In 2004 kwam hieraan een einde, het busstation werd toen verplaatst naar haar huidige locatie, direct ten zuiden van het station. Tussen 2014 en 2016 werd het stationsemplacement vereenvoudigd, waarbij (helaas) het allerlaatste stukje van het spoor naar Zelhem werd opgebroken. Het smalle eilandperron werd verbreed en de perronsporen werden hernummerd. Ook kwam er een extra opstelspoor, welke door "Breng" in gebruik werd genomen. Tegelijkertijd werd het busstation, dat toen nog maar een jaar of tien bestond, volledig heringericht. Momentheel zijn er in Doetinchem twee vervoerders actief; Arriva, dat de treindiensten op het gehele trajet Arnhem-Winterswijk verzorgt en Breng, dat sinds 2011 aanvullende treinen tussen Arnhem en Doetinchem rijdt. | 
 Bron:
Wikipedia
Commons
|
| |
 |  |
 |
 |
 | |
|
|
versie: 9-02-2023