|  
         
     | 
     | 
    
     
       Deventer 
        krijgt een tweede spoorlijn.., én twee extra stations! 
      
         
          |   | 
            | 
           
            
           | 
         
         
          | STATION | 
            | 
         
         
          | HIJSM | 
            | 
         
         
          |   | 
            | 
         
         
          | Maatschappij: | 
          Kon. 
            Nederlandsche Locaalspoorweg-Maatschappij (KNLS) | 
         
         
          | Architect: | 
          onbekend | 
         
         
          | Bouwjaar: 
             | 
          1888 
            (?)  | 
         
         
          | Uitgebreid: | 
          1889 | 
         
         
          | Gesloopt: | 
           
            1920 | 
         
         
          |   | 
            | 
         
         
          |   | 
            | 
         
       
      
         
          |  
             In de tweede helft van de jaren tachtig van 
              de negentiende eeuw werd een tweede spoorlijn door Deventer aangelegd. 
              In 1887 kwam de spoorlijn Apeldoorn-Deventer gereed. Een jaar later 
              werd deze doorgetrokken naar Wierden en Almelo. De spoorlijn Apeldoorn-Deventer-Almelo 
              was oorspronkelijk als lokaalspoorlijn aangelegd door de Koninklijke 
              Locaal Spoorweg-Maatschappij Willem III (KNLS), maar werd geëxploiteerd 
              door HIJSM. De felle concurrentiestrijd tussen de grootmachten HIJSM 
              en Staatsspoor was nu op z'n hevigst. Konden zij het eerder nog 
              wel eens worden over een gezamenlijk station of medegebruik van 
              elkaars spoor, daar was hier absoluut geen sprake meer van. Integendeel 
              zelfs! Het enige waar ze het over eens konden worden was een gelijkvloerse 
              kruising van de twee spoorlijnen, even ten westen van het Staatsspoor-station. 
              Niet alleen moest KNLS in Deventer een eigen station bouwen, ook 
              de spoorlijn werd -afgezien van de eerder genoemde kruising- strikt 
              gescheiden van het bestaande spoor. Dit werd nog eens extra benadrukt 
              door een hek, dat letterlijk tussen de sporen van de twee maatschappijen 
              was geplaatst. Hetzelfde verhaal deed zich min of meer ook voor 
              bij Wierden, waar de KNLS-lijn niet op de -reeds bestaande- spoorlijn 
              Zwolle-Almelo aan mocht sluiten. De KNLS diende voor het gedeelte 
              tussen Wierden en Almelo eveneens eigen spoor aan te leggen, parallel 
              naast het al bestaande spoor! 
              In Deventer moest de lokaalspoorwegmaatschappij dus een eigen station 
              bouwen. Deze kwam iets ten oosten van de Brinkgreverweg, vlakbij 
              de toenmalige overweg, en op zo'n 400 meter afstand van het al bestaande 
              station. Dit betekende voor doorgaande reizigers richting het oosten 
              en westen dus een behoorlijke wandeling. Om deze reizigers toch 
              wat tegemoet te komen werd bij de overweg een (hoge) voetgangersbrug 
              gebouwd. 
              Zoals bij lokaalspoorwegmaatschappijen gebruikelijk was kende ook 
              de KNLS een standaardisering en een klassensysteem bij haar stationsgebouwen, 
              maar het station van Deventer vormde hierop een opmerkelijke uitzondering. 
              Hier werd volstaan met een heel eenvoudig houten gebouw, dat overigens 
              al heel snel na de ingebruikname moest worden uitgebreid. Het was 
              dan ook een wat rommelig geheel, en dat terwijl de KNLS zelfs voor 
              haar kleinste stations nog heel representatieve gebouwtjes had laten 
              bouwen! (zie bijvoorbeeld het nog bestaande stationsgebouw van Eerbeek) 
              Waarom de KNLS voor deze povere accommodatie koos is niet bekend. 
              Feit is in ieder geval dat Staatsspoor niet erg consequent was in 
              het weigeren van medewerking. Zo moest KNLS tussen Wierden en Almelo 
              wél een eigen spoorlijn aanleggen, maar mocht wel weer van 
              het bestaande station gebruik worden gemaakt. In Dieren daarentegen 
              moest KNLS wel een eigen station bouwen, hetgeen ook gebeurde. Hier 
              verrees eenzelfde type stationsgebouw als in Eerbeek. Maar een jaar 
              later veranderde Staatsspoor van mening en mocht KNLS (HIJSM) ineens 
              weer wél gebruik maken van het Staatsspoor-station aldaar! 
              Het zou dus zomaar kunnen dat KNLS dit geen tweede keer zou laten 
              gebeuren en aldus volstond in Deventer een "tijdelijk" 
              station. Dit verklaart wellicht ook waarom het station in Deventer 
              in een wat later stadium werd gebouwd. Het werd hoogstwaarschijnlijk 
              in 1888 in gebruik genomen, gelijktijdig met het spoor naar Almelo. 
              Tot die tijd maakte KNLS overigens gebruik van een tijdelijke(!) 
              halte bij de IJsselbrug. Aan de beperkingen van de Vestingwet had 
              het in ieder geval zeker niet gelegen; deze wet was inmiddels al 
              enige jaren niet meer van toepassing. De ontmanteling van het verdedigingsstelsel 
              en de herinrichting van dit vrijgekomen gebied waren zelfs al volop 
              aan de gang! 
           | 
           
            
           | 
         
         
          |  
            
           | 
         
         
          |   | 
         
         
           
            
              Boven: 
                Het KNLS-station -dat overigens in de volksmond het HIJSM-station 
                werd genoemd- kon eigenlijk nauwelijks representatief worden genoemd, 
                zoals deze foto wel laat zien
 En dat terwijl de KNLS juist 
                bekend stond om het feit dat zelfs haar kleinste stations van 
                een behoorlijk representatief stationsgebouw werden voorzien. 
             
           | 
         
        
          |   | 
         
        
          |   | 
         
         
           
            
              Onder: 
                De Hoge Brug was een voetgangersbrug over het spoor pal naast 
                de toenmalige overweg in de Brinkgreverweg. Alhoewel de brug bedoeld 
                was "ten gerieve voor de overstappende reizigers" betekende 
                dit echter wel het nodige klimwerk, terwijl de afstand tussen 
                de twee stations er niet kleiner op werd. Wel scheelde het natuurlijk 
                dat er niet meer voor een gesloten overweg hoefde worden gewacht. 
                Met de bouw van het nieuwe station verdween de brug en er is dan 
                ook niets meer dat er nog aan herinnert. Op de plek waar de fotograaf 
                stond, staat nu het kantorencomplex "Leeuwenbrug". 
             
           | 
         
         
          |  
            
           | 
         
         
          |  
             (ansichtkaart) 
           | 
         
       
      
         
           | 
            | 
         
         
          |  
            
            
           | 
           
            
            
           | 
         
         
           
             
              Onder: 
                Een plattegrondje van Deventer van omstreeks 1900. Daarop de locaties 
                van de diverse stations, alsmede -voor de beeldvorming- de locatie 
                van het huidige station. Bij punt 3 in de legenda is overigens 
                een klein foutje geslopen.Hier had moeten staan: Brinkgreverweg 
                / Hoge Brug. 
             
            
            
           | 
           
             
              Onder: 
                Op deze plek stond het HIJSM-station. Later veranderde het terrein 
                in een goederenemlacement, waarbij dit straatje een oprit naar 
                de laad/losplaats werd. Aan de rechterkant is nog net het spoorviaduct 
                over de Brinkgreverweg te zien. In de tijd van het HIJSM-station 
                was dit een bewaakte overweg. Ook de Hoge Brug stond ongeveer 
                hier, maar die plek is niet op de foto te zien. Als deze brug 
                er nog had gestaan, zou de foto van de onderste traptrede zijn 
                genomen
 (vergelijk deze situatie met de afbeelding hierboven!) 
             
            
           | 
         
         
          |   | 
         
         
           | 
            | 
         
         
           
             
              Onder: 
                De eerste (spoor)brug over de IJssel. Alhoewel dit in de eerste 
                plaats een spoorbrug was kon deze ook voor het overige verkeer 
                worden gebruikt. Een unieke situatie, zo'n brug is -voor zover 
                men weet- de enige in haar soort geweest. Aan het begin van de 
                brug -aan de Deventerse kant, dus rechts van de twee torentjes- 
                is ook nog enige tijd een halte geweest. (zie ook de foto hiernaast) 
                De spoorbrug raakte tijdens de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd, 
                maar werd na de oorlog provisorisch opgelapt. Pas in 1982 werd 
                de enkelsporige, en nog altijd gehavende brug, vervangen door 
                een nieuw en dubbelsporig exemplaar. 
             
            
            (ansichtkaart) 
           | 
           
             
              Onder: 
                Op deze plek lag ooit nóg een halte, namelijk de halte 
                IJsselbrug. Deze halte lag - de naam zegt het natuurlijk al- direct 
                voor de spoorbrug. Aanvankelijk was deze -in 1886 geopende- halte 
                bedoelt als tijdelijk station, in afwachting van het definitieve 
                KNLS-station. Maar toen dat station twee jaar later klaar was 
                bleef de halte gewoon in gebruik. Het gevolg hiervan was dan ook 
                dat Deventer binnen een afstand van nog geen anderhalve kilometer 
                maar liefst drie stations, weliswaar van twee verschillende maatschappijen 
                én aan twee aparte spoorlijnen. Toch heeft de halte het 
                nog behoorlijk lang uitgehouden. Pas in 1919, vlak voor de ingebruikname 
                van het nieuwe station, werd de halte definitief geschrapt. Je 
                zou dus zelfs kunnen stellen dat het huidige station geen twee, 
                maar drie voorgangers verving...!  
             
            
              
           | 
         
         
           | 
            | 
         
         
           | 
           
               
            | 
         
       
      
        
      
 
      
       versie: 21-02-2012 |