In de eerste decennia van de twintigste eeuw ging de groei van Den Helder gestaag door. De diverse stadsdelen waren inmiddels aan elkaar gegroeid, waarbij het gebied ten oosten van het toenmalige station het nieuwe stadscentrum vormde. Het was een bloeiende en welvarende stad, dat aan het einde van de jaren dertig zo'n 38.000 inwoners telde. Daarmee was het destijds de vijfde stad van de provincie Noord-Holland, na Amsterdam, Haarlem, Hilversum en Zaandam.
Aan dit alles kwam in mei 1940 abrupt een einde, toen ook voor Nederland de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Voor Den Helder verliep de oorlog desastreus. Alleen al in de periode mei - december 1940 werd de stad 65 keer gebombardeerd, in totaal zou de stad meer dan 150 keer doelwit zijn. Geen enkele andere Nederlandse stad werd zó vaak getroffen. De voornaamste doelen waren uiteraard de marinewerf en het vliegveld "de Kooy", dat destijds ook marine-terrein was. Maar in de meeste gevallen kwamen de bommen naast de beoogde doelwitten terecht. Overigens werd het merendeel van de bombardementen door de geallieerden uitgevoerd, maar een enkele keer betrof het ook een Duits aanval. Een wel heel curieus bombardement vond plaats op 14 mei 1940, dezelfde dag als het dramatische bombardement op Rotterdam. Vond die aanval al onder dubieuze omstandigheden plaats, de onderhandelingen tot overgave waren op dat moment immers al aan de gang, het Helderse bombardement vond enige uren ná de capitulatie plaats! Een "vergissing", aldus de Duitse bezetter…
Niet alleen de vele bombardementen zorgden voor heel veel schade. Vanaf 1942 werd een groot deel van de stad gesloopt, om zo de bouw de Atlantokwall mogelijk te maken. Zelfs het oudste deel van de stad, De Oude Helder, moest eraan geloven en werd in zijn geheel weggevaagd. Ook de bebouwing langs het Heldersch Kanaal viel onder de slopershamer. De rest van Den Helder werd tot Sperrgebiet verklaard, alleen met speciale toestemming mocht men nog in de stad komen. Den Helder werd een spookstad. Toen de oorlog was afgelopen telde Den Helder amper 9000 inwoners, nog geen kwart van wat het vóór de Duitse inval was. Bovendien lag een groot deel van de stad in puin…
In de jaren na de bevrijding begon ook Den Helder aan haar herstel en keerden veel vroegere inwoners weer terug. In 1950 telde de gemeente alweer 34.000 inwoners. Toch kwam de wederopbouw hier opvallend laat op gang, pas helemaal aan het einde van de jaren veertig. Men wilde eerst zeker weten of de marine wel in Den Helder zou blijven, zodat de stad haar vooroorlogse omvang weer terug zou krijgen. Die garantie werd in 1949 afgegeven, waarna de wederopbouw voortvarend werd gestart. Dit betekende trouwens niet dat er in de tussentijd geen plannen werden gemaakt, integendeel zelfs. Al in 1941 was al sprake van een plan voor de herbouw en reconstructie van het centrum. In dat plan werd reeds geopperd om het station te verplaatsen. Dit omdat het spoor al sinds de jaren twintig een hinderlijke barrière in de stad vormde. Het spoor liep immers door tot aan het Koningsplein en er waren amper spoorwegovergangen in de stad. Als het aan de plannenmakers had gelegen zou het nieuwe station buiten de stad worden gebouwd, maar hier had de NS grote bezwaren tegen. Uiteindelijk werd besloten om het spoor zo'n 600 meter in te korten en het station te verplaatsen naar een nieuwe locatie vlakbij het bekende kruispunt "de Vijfsprong". De plek waar op dat moment nog het spooremplacement was zou dus vrijkomen, er waren inmiddels al grootse plannen voor bedacht. Bij het nieuw te bouwen station moesten onder andere een stadhuis, een postkantoor en een schouwburg worden gebouwd, gegroepeerd om een groot, centraal plein. Ook moesten nieuwe, en vooral veel bredere, straten worden aangelegd om zo het centrum en de werf beter te kunnen ontsluiten. Het grote plein, dat als centraal element de twee stadshelften moest verbinden, zou zelfs geschikt moeten zijn voor eventuele militaire parades. Alsof men daar in die naoorlogse jaren behoefte aan had…
Helaas bleken de plannen toch wat ambitieus. Zo moest de schouwburg op de plaats van de watertoren komen, maar daar werd een streep door gezet. Het nieuwe stadhuis, dat tegenover het station moest komen, is daar nooit gekomen. En het nieuwe station werd uiteindelijk een stuk kleiner dan oorspronkelijk was bedacht. Hierdoor viel de zuidelijke afsluiting van het plein toch wel wat tegen. Het nieuwe postkantoor, dat later naast het station werd gebouwd, compenseerde dit enigszins. Het nieuwe station werd in mei 1958 in gebruik genomen. Vanaf dat moment was Den Helder ook per elektrische trein bereikbaar, gelijktijdig met de bouw van het nieuwe station werd ook het spoor naar Alkmaar geëlektrificeerd. Ook werd het "havenspoortje" vernieuwd, waarbij deze tevens wat naar het zuiden werd verlegd.

Boven en onder: Twee ansichtkaarten van oud Den Helder, hierboven de Langestraat en onder de Oude Helder zoals het er na de bevrijding uitzag; een grote kale, open vlakte met op de achtergrond slechts een enkel overgebleven gebouw. De Oude Helder was de oude stadskern van Den Helder. Het werd vanaf 1942 afgebroken om de aanleg van de Atlantikwall mogelijk te maken. Na de bevrijding werd de Oude Helder opnieuw gebouwd, maar het doer in niets meer aan de oude kern denken. Zelfs het stratenpatroon werd volledig gewijzigd. Tegenwoordig heet de wijk Oud-Den Helder maar van "oud" is absoluut geen sprake meer…
.

Onder: Een way vage foto van het station tijdens de Tweede Wereldoorlog. Het stationsgebouw kwam met relatief weinig schade de oorlog door. En dat terwijl de directe omgeving, en dan met name de Spoorstraat, zware schade opliep. Let ook op de wat merkwaardige voorwerpen op het emplacement, die doen verdacht veel aan artillerie denken. Het spooremplacement zelf oogt trouwens opvallend kaal..
.

Onder: Het oorlogsmonument "Den vaderland getrouwe", op de hoek Stationsstraat / Prins Hendriklaan. Toen dit monument in 1950 werd onthuld stond het letterlijk schuin tegenover het station, nu staat het wat verloren in een nogal desolate omgeving. Dat geldt in zekere zin ook voor het gebouw op de achtergrond, één van de zeer weinige in deze buurt dat de oorlog overleefde. Villa "Schreuder" werd rond 1935 gebouwd en is al sinds jaar en dag het kantoor van een lokale krant...
.

Onder: De ruim veertig meter hoge Nieuwe Watertoren (bouwjaar 1908) is al sinds jaar en dag een markant herkenningspunt in Den Helder. Het is tegenwoordig bijna niet meer voor te stellen, maar zo'n zeventig jaar geleden stond het nog op de nominatie om te worden gesloopt. Op deze plek moest namelijk een nieuwe schouwburg komen. Dat ging toen niet door omdat de watertoren simpelweg onmisbaar bleek voor de watervoorziening. De schouwburg kreeg later een nieuwe plek aan het Bernhardplein, waar het tot enkele jaren geleden heeft gestaan. De watertoren, daarentegen, werd een jaar of twaalf geleden juist opgeknapt. Daarbij kreeg het haar oorspronkelijke uiterlijk weer terug…
.

Onder: Het Julianaplein moest hét centrale plein van het vernieuwde stadscentrum van Den Helder worden, met aan de zuidkant een fors stationsgebouw en een postkantoor en daar tegenover een nieuw stadhuis. Het eindresultaat is waarschijnlijk niet helemaal zoals architect W. Bruin, die het plan bedacht, het voor ogen had. Het stationsgebouw werd een stuk kleiner dan eigenlijk de bedoeling was en op de plaats waar het stadhuis moest komen is nu een McDonalds. Tegenwoordig is het Julianapark eerder een soort plantsoen dan dat het een echt plein is...
.

Onder: Naast het huidige station (waarvan aan de linkerkant nog net een klein stukje is te zien) staat het voormalige postkantoor. Deze werd in de tweede helft van de jaren zestig gebouwd naar een ontwerp van J. Kruger en heeft tot het begin van de huidige eeuw dienstgedaan. In de afgelopen jaren had de bekende kunstenaar Rob Scholte er een eigen museum, maar deze werd onlangs gesloten. Overigens was enkele jaren geleden nog sprake van sloop van zowel het postkantoor als het stationsgebouw, om er vervolgens het nieuwe stadhuis annex station te realiseren. Dit plan is inmiddels afgeblazen...
.

Onder (beide afbeeldingen): De sloop van het station ergens vanaf de tweede helft van 1958. De foto linksonder toont de afbraak van het stationsgebouw, op de foto rechts is het laatste restant van de locomotievenloods te zien en op de achtergrond het gloednieuwe stationsgebouw. De eerste plannen voor een nieuw stationsgebouw werden al tijdens de Tweede Wereldoorlog gemaakt. Het spoor, dat destijds door liep tot aan het Koningsplein, spleet Den Helder letterlijk in tweeën en spoorwegovergangen waren er nauwelijks…
.