|
|
(ZWAAGWESTEINDE)
Afkorting: |
Dwe (was: Zww) |
|
Maatschappij: |
Nederlandsche
Spoorwegen (NS) |
Architect: |
K. van der
Gaast |
Bouwjaar:
|
1955 |
Gesloopt:
|
2003 |
Baanvak: |
Leeuwarden-Groningen |
|
|
|
|
Dit
station heet sinds kort officieel De Westereen, maar buiten Friesland
kennen de meeste mensen het nog onder haar oude naam Zwaagwesteinde.
De Westereen ligt aan de spoorlijn Leeuwarden-Groningen, welke op
haar beurt een deel is van de Staatslijn B (Harlingen-Nieuweschans).
Toen in 1866 het deel tussen de Friese en de Groningse hoofdstad in
gebruik werd genomen was nog niet voorzien in een station in De Westereen.
Pas vanaf 1895 zou er een paar keer per dag worden gestopt. Een echte
halte kreeg het dorp in 1902, dat toen de Nederlandse naam Zwaagwesteinde
kreeg. De voornaamste klanten waren fabrieksarbeiders waren, dit waren
destijds de befaamde "klompentreinen" van en naar Leeuwarden.
Er kwam een haltegebouwtje, wat volgens de overlevering niet veel
meer was dan een houten wachthok. Het zou nog ruim een halve eeuw
duren voordat Zwaagwesteinde een volwaardig stationsgebouw kreeg.
Die kwam in de zomer van 1955 gereed en was een ontwerp van K. van
der Gaast. Die architect had enkele jaren tevoren al naam gemaakt
met het elegante stationsgebouwtje van Arnhem Velperpoort. Maar voor
dit station koos Van der Gaast opvallend genoeg voor een nogal conservatief
ontwerp. Het was een eenvoudig, langgerekt gebouwtje met een zadeldak,
dat aan weerszijden overging in korte en platte luifels. Het leek
wel wat op een wat modernere versie van het station van Rilland-Bath,
dat trouwens half stationsgebouw en half dienstwoning was. Volgens
sommigen leek het stationsgebouw van Zwaagwesteinde meer op een school
dan op een stationsgebouw. Toch doe je daarmee het gebouwtje tekort.
Want ondanks (of misschien wel dankzij) die eenvoud was het wel een
charmant gebouwtje, Van der Gaast er wel degelijk wat versieringen
en stijlkenmerken in had verwerkt. Denk hierbij aan de opvallende
metselpatronen bij het loket. Aan de perronzijde had het gebouw een
subtiel schuine uitbouw, waarvandaan men zicht had op de overweg.
Het gebouw bestond uit een plaatskaartenkantoor, een opvallend ruime
wachtruimte, een kleine bagageafdeling en toiletten. De indeling van
het gebouw leek op het eerste gezicht al net zo conventioneel als
het uiterlijk, met de wachtkamer als centrale ruimte. De ingang van
het gebouw was echter op een ongebruikelijke plek, namelijk in de
perrongevel. Gezien de oriëntatie van het gebouw zou je die in
de kopgevel verwachten, maar dat was de achterwand van het loketkantoor!
Waarom Van der Gaast niet voor een ingang in de noordelijke langsgevel
koos, aan die kant grenst namelijk de dorpskern, is mij niet bekend
Aanvankelijk was het een station met slechts één perron
aan een enkelsporige lijn. Maar halverwege de jaren zeventig kwam
er een tweede perron bij. Er waren dus twee perrons aan één
spoor, een situatie die ook bij de halte Achter de Hoven in Leeuwarden
te vinden is. Ook in De Westereen had dit te maken met de overweg,
direct naast het station. Dat tweede perron verdwijnt in 1998, als
in dat jaar het spoor tussen Feanwâlden (voorheen: Veenwouden)
en Buitenpost wordt verdubbeld. Opmerkelijk genoeg werd het nieuwe
tweede perron tegenover het bestaande aangelegd, waardoor de trein
richting Groningen weer vóór de overweg stopt.
In datzelfde jaar kwam het stationsgebouw leeg te staan. Vijf jaar
tevoren had het haar functie al verloren en dreigde het gesloopt te
worden, mede omdat het gebouw toen al jarenlang met enige regelmaat
doelwit van vernielingen was. Toch werd de sloop voorkomen en werd
het een bloemenzaak, waar ook treinkaartjes werden verkocht. Maar
in 1998 kwam hieraan een einde. Vanaf dat moment ging de conditie
van het gebouwtje zienderogen achteruit, mede omdat het een hangplek
voor jongeren was geworden
Er gebeurde in die tijd wat merkwaardigs. De gemeente Dantumadeel,
waar De Westereen onder valt, drong bij de NS aan om het gebouw zo
snel mogelijk te slopen. Vierde men een kleine halve eeuw tevoren
nog de komst van het gebouwtje en werd aan het begin van de jaren
negentig nog gestreden voor behoud ervan, nu wilde men er resoluut
van af! Om dit kracht bij te zetten werden op het laatst zelfs leuzen
op het gebouw aangebracht. Uiteindelijk werd het in juni 2003 gesloopt.
Ervoor in de plaats kwamen enkele abri's.
Het station droeg toen nog haar oude naam Zwaagwesteinde. Elders in
de provincie waren de eerste stations al hernoemd in het Fries, Hurdegaryp
en Grou-Jirnsum. De plaatsnamen waren officieel nog Nederlands, maar
vanaf 2009 veranderde dit. Het was dan ook een kwestie van tijd voordat
meer stations haar Nederlandse namen gingen omruilen. Met het ingaan
van de nieuwe dienstregeling 2016 werd de naam van station Zwaagwesteinde
definitief gewijzigd in De Westereen. Opmerkelijk detail: de naam
is in het plaatselijk dialect geschreven en niet in officieel Fries.
In dat geval had het De Westerein moeten heten
|
|
Boven:
Het stationsgebouw in de nadagen van haar bestaan. De foto werd
gemaakt in de zomer van 2002. Het stond er toen al geruime tijd
zo bij, in afwachting van de slopershamer. Toch zou het nog bijna
een jaar duren voordat het daadwerkelijk tegen de vlakte ging.
Van alle stationsgebouwen die Van der Gaast ontwierp was dit ongetwijfeld
de minst opvallende. Het stationsgebouw verloor in de jaren negentig
haar functie, waarna het nog een tijdje werd gebruikt als bloemenzaak.
In 1998 kwam het leeg te staan en werd het dichtgetimmerd...
|
|
|
Onder:
En zo ziet dezelfde plek er nu uit. Van het stationsgebouw zelf
is niets meer overgebleven, maar de plek waar het gebouw stond
herbergt nog wel een duidelijke herinnering. Het stationsgebouw
stond namelijk op (de toen gebruikelijke) perronhoogte, Het stond
dus wat hoger, waarbij die verhoging aan de straatzijde werd afgebakend
door een gemetseld muurtje. Dat muurtje, overigens niet op de
foto te zien, staat er nog altijd
.
|
|
|
|
|
|
Onder:
Een ansichtkaart uit de tijd dat het station slechts één
perron had. Langs dat perron staat een rode DE-3 (Plan-U) gereed
voor vertrek richting Leeuwarden. De kaart is in ieder geval van
vóór 1970. Rond dat jaar werd namelijk pal naast
het station een groot bord met het (toen nieuwe) NS-logo geplaatst
en werd het gebouw "versierd" met de nieuwe pictogrammen.
Het tweede perron zou pas halverwege de jaren zeventig worden
aangelegd. Op de kaart is dat merkwaardige schuine uitbouwtje
van het stationsgebouw te zien. Hierdoor had het stationspersoneel
goed zicht op de overweg, die toen nog met de hand vanuit het
stationsgebouw werd bediend
.
|
Onder:
Het interieur van het stationsgebouw, met aan de rechterkant het
loket. De ruimte ziet er een stuk frivoler uit, en hier is de
hand van Van der Gaast veel duidelijker te herkennen, vooral die
verticale tegelbanen zijn onmiskenbaar een stijlkenmerk van deze
architect. De deur aan de rechterkant was in de eerste jaren uitsluitend
de ingang. De deur naar het perron is niet zichtbaar op deze foto
.
|
|
|
|
|
Onder:
Sinds 1998 is het spoor bij De Westereen dubbelsporig. Een tweede
perron had het station al wat langer, deze lag eerst aan de overzijde
van de weg. Opmerkelijk genoeg ligt dat tweede perron nu tegenover
het eerste, duus vóór de overweg. Te zien is dat
de beide perrons in een flauwe bocht liggen. Met een lengte van
zo'n 150 meter zijn ze niet bepaald lang te noemen, maar voor
het dagelijkse gebruik voldoen ze ruimschoots
.
|
Onder:
Toen De Westereen in 1902 haar eerste haltegebouw kreeg was dit
niet veel meer dan een overdekte wachtruimte met een aangebouwde
wc. "Het wachthok van De Westereen" werd het in de volksmond
genoemd. Wat dat betreft lijkt er ruim een eeuw later maar weinig
veranderd te zijn; het huidige station heeft twee abri's, een
toilet is er allang niet meer. Het schuilhokje op het tweede perron
(op de foto) lijkt behoorlijk "hufterproof" te zijn.
De abri op het eerste perron had in 2014 nog wel haar glazen wanden.
.
|
|
|
|
|
versie: 22-08-2016 |