[ Home ] [ Terug naar periode 1965-1985 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ] [ Volgende pagina ]
   
 
BARNEVELD CENTRUM

 

(BARNEVELD DORP)

   
   
Afkorting: Bnc
Maatschappij: Nederlandse Spoorwegen (NS)
Type: vereenvoudigd Standaardtype Douma (klein)
Architect: C. Douma
Bouwjaar: 1978
Baanvak: Amersfoort - Ede-Wageningen
   
   
De spoorverbinding tussen Amersfoort en Ede-Wageningen is één van de weinige klassieke lokaalspoorlijnen, waar de trein met een maximum snelheid van 80 kilometer per uur zich al kronkelend een weg door het landschap baant. Op enkelspoor, welteverstaan. Een rit met zo’n trein heeft iets rustgevends, de ruim 34 kilometers worden in iets meer dan een half uur afgelegd. Barneveld is veruit de belangrijkste plaats aan deze spoorlijn, met maar liefst drie stations. Station Barneveld Centrum verwerkt dagelijks bijna net zoveel reizigers als alle andere tussenliggende haltes bij elkaar opgeteld. Het aantal reizigers laat al jaren een stijgende lijn zien. En dat terwijl diezelfde spoorwegverbinding 75 jaar geleden nog gesloten was voor het reizigersverkeer. Dankzij het goederenvervoer behield de “Valleilijn” haar bestaansrecht, het werd aan het begin van de jaren vijftig opgeknapt en zelfs geëlektrificeerd. Het reizigersverkeer keerde vervolgens weer terug. Overigens vindt er nog altijd goederenvervoer plaats. Op gezette tijden wordt er graan gelost, ten behoeve van de pal achter het station gelegen veevoerfabriek. Ook op een andere manier neemt de Valleilijn een bijzondere plaats in, het is de enige spoorlijn in ons land waar PROTOS-treinstellen dienstdoen. Sinds eind 2023 wordt het reizigersvervoer door Keolis verzorgd, onder de merknaam “RRReis”. Daarbij komt er ook een einde aan de naam “Valleilijn”, die sinds 2006 de officiële naam was.
Het Gelderse Barneveld ligt bijna letterlijk in het hart van ons land, in een gebied dat Gelderse Vallei wordt genoemd. Zoals wellicht bekend is dit het centrum van de pluimveebedrijven en de eierhandel. Er is zelfs een kippenras naar het dorp vernoemd. Tevens ligt Barneveld in het hart van “FoodValley”, een samenwerkingsverband met zeven omliggende gemeenten op het gebied van landbouw, (pluim)veeteelt, voedselproductie, ruimtelijke ordening en energietransitie. Maar Barneveld is ook een nogal behoudende plaats, waar de zondagsrust nog altijd wordt eerbiedigt. Het ligt dan ook middenin de “Bible-Belt”. Het dorp kreeg -samen met het circa vijf kilometer noordelijker gelegen Voorthuizen- een eigen station aan de spoorlijn Amsterdam-Zutphen. Met een opvallend fors stationsgebouw, zeker voor een station dat letterlijk in “the middle of nowhere” stond. Barneveld lag op meer dan drie kilometer afstand en ook vanuit Voorthuizen moest men enkele kilometers lopen. Al na enkele jaren ontstond een plan om Barneveld middels een tramlijn met zowel Nijkerk als station Ede-Wageningen te verbinden. Maar lang niet iedereen zag dit zitten, met name in Ede en Nijkerk was hier verzet tegen. Bovendien was er ook de nodige tegenslag. Aanvankelijk was het de bedoeling dat de Nederlandsche Rhijnspoorweg Maatschappij (NRS) de exploitatie van de aan te leggen tramlijn zou verzorgen. In 1890 werd deze maatschappij echter overgenomen door Staatsspoor, en die zag er helemaal niets in. Uiteindelijk werd in 1896 een nieuwe poging gedaan, waarbij er in plaats van een tramlijn een lokaalspoorlijn zou worden aangelegd. De plooien tussen de diverse gemeenten waren inmiddels gladgestreken en met de Nederlandsche Centraal-Spoorweg-Maatschappij (N.C.S.) was een maatschappij gevonden die de exploitatie voor haar rekening wou nemen. Voor de bouw van de spoorlijn werd een nieuwe spoorwegmaatschappij opgericht: de Spoorwegmaatschappij “De Veluwe”. In schril contrast met de moeizame en stroperige aanloop verliep de bouw van de lijn voorspoedig. In 1902 kwam het eerste deel tussen Ede en Barneveld gereed. Het andere deel, tussen Barneveld en Nijkerk volgde ruim een jaar later.
Barneveld kreeg dus in 1902 haar station. Het station kreeg bij opening de naam Barneveld, de toevoeging “Dorp” kwam pas vanaf 1939. Aanvankelijk was het station voorzien van een zeer eenvoudig stationsgebouwtje, maar dat bleek maar voor tijdelijk. Al na amper twee jaar werd het vervangen door een aanzienlijk groter exemplaar, het werd het grootste stationsgebouw dat door “De Veluwe” zou worden gebouwd. De invloed van de N.C.S. leek hierbij overduidelijk aanwezig; het stationsgebouw deed denken aan dat van Kampen, een gebouw dat trouwens pas zeven jaar later door de N.C.S. werd gerealiseerd. Het Barneveldse stationsgebouw was echter een stuk kleiner en had slechts één toren, rechts van de ingang. Andere typische kenmerken waren de glazen entree, het siermetselwerk en de glas-in-lood bovenlichten. Die laatste twee items waren ook bij de N.C.S.-gebouwen uit die tijd te vinden. Aan de perronzijde leek het gebouw wat meer op een grotere versie van de S.M.V.-gebouwen, zoals in Ede, Lunteren en Voorthuizen zijn gebouwd. Overigens werd het gebouw in de loop van haar bestaan nog een keer uitgebreid, waarbij de rechtervleugel werd vergroot. Wanneer dit gebeurde is mij niet bekend, vermoedelijk ergens in de jaren twintig van de vorige eeuw...

Boven: Het huidige stationsgebouw van station Barneveld Centrum werd in 1978 in gebruik genomen. Het is de kleinere variant van het vereenvoudigde Standaardtype Douma, één van de laatsten van dit gebouwtype die zijn gebouwd. Strikt genomen is dit alweer het vierde stationsgebouw van dit station. Het verving een “Leidse Abri”, deze verving op haar beurt een monumentaal stationsgebouw…
.

Onder: De perronzijde van het station. Een treinstel van het type Protos is net vertrokken naar haar eindbestemming Amersfoort Centraal. Sinds eind 2023 worden de treindiensten door Keolis (onder de naam RRReis) verzorgd. Dit bedrijf nam de treinstellen over van Connexxion, die ze speciaal voor dit traject had aangeschaft. De spoorlijn Amersfoort Centraal – Ede-Wageningen is het enige traject vaar deze treinstellen te zien zijn…
.
 
 
 

Onder (beide afbeeldingen): Voor velen blijft dit hét stationsgebouw dat bij dit station hoort. Maar ook dit was niet het oorspronkelijke gebouw. Het was wel het grootste en meest imposante bouwwerk. De bouw ervan startte in 1904 en werd een jaar later afgerond. Wie het heeft ontworpen is niet bekend. Het gebouw heeft de 70 jaar niet gehaald, in 1974 ging het tegen de vlakte. Ervoor in de plaats kwam aanvankelijk een “Leidse Abri”, enkele jaren later kwam er alsnog een nieuw stationsgebouw. Overigens zijn er al jaren plannen om het oude gebouw weer te herbouwen, maar of het er daadwerkelijk van komt..?
.
 
 

Onder: Dit was het allereerste stationsgebouw, een vrij klein en op het eerste gezicht weinig opvallend gebouwtje. Toch was het in één opzicht wel bijzonder: de perrongevel was fraaier afgewerkt dan de straatgevel. De reden hiervoor was het idee dat reizigers het meest de perrongevel zagen. Bovendien was dit het eerste dat aankomende reizigers van het stationsgebouw zagen, iets wat nog altijd geldt. Dit gebouw was maar een zeer kort leven beschoren, al na amper twee jaar werd het gesloopt en vervangen door een aanzienlijk groter stationsgebouw.
.

Onder: Station Barneveld Dorp was het belangrijkste station van maatschappij “De Veluwe”. Het had een wat uitgebreider emplacement, het grootste stationsgebouw en een locomotievenloods. Deze stond ooit schuin tegenover het station, aan de Kampstraat. Het depot werd al aan het einde van de jaren dertig van de vorige eeuw opgeheven, de loods bleef echter nog tot 1973 bestaan. De driehoekige vorm van het plein voor het station is nog altijd een herinnering aan dat depot…
.
 
 

Onder: Pal naast het station staat een opvallend perkje, met daarin twee reusachtige “Barnevelders”. Barneveld is het centrum van de Nederlandse pluimveehouderijen en de eierhandel. Er is zelfs een kippenras naar de plaats vernoemd. Uiteraard is hier ook een pluimveemuseum, waar op deze plek volop reclame voor wordt gemaakt. Alhoewel de spoorlijn Amersfoort Centraal – Ede-Wageningen al sinds 2006 officieel “Valleilijn” heet, blijft ze voor velen beter bekend onder haar oude bijnaam: “Kippenlijn”…
.

Onder: Vlakbij het station staat het kasteel “Schaffelaar”. Dit bijzondere landhuis werd rond 1850 gebouwd in een bouwstijl die neotudor wordt genoemd, een stijl die niet veel in Nederland is toegepast. Tijdens de Tweede Wereldoorlog deed het dienst als reserveringskamp, een verzamelplaats voor “Joden die (nog) niet mochten worden weggevoerd naar de vernietigingskampen. In veel gevallen tevergeefs. Een monument bij het landhuis herinnert aan deze donkere periode. Tegenwoordig is de Schaffelaar in gebruik als zalencentrum.
.
 
 

  Free counter and web stats versie: 6-12-2024