Deze maand is het vijftig jaar geleden dat de grootste spoorwegramp ooit in Nederland plaatsvond. Op maandag 8 januari 1962 kwamen, in dichte mist, bij Harmelen twee reizigerstreinen met elkaar in botsing. De ramp kostte 93 mensen het leven. Meer dan vijftig personen raakten gewond.
Om kwart over negen 's ochtends was de stoptrein Rotterdam-Amsterdam uit Woerden vertrokken, op weg naar Breukelen. Ongeveer vier minuten later kwam de trein bij de spoorvertakking vlakbij Harmelen, enkele kilometers ten oosten van Woerden. Even tevoren was vanuit Utrecht de sneltrein Leeuwarden-Rotterdam met enige minuten vertraging vertrokken. Normaal gesproken zou de rechtdoor rijdende sneltrein bij de aftakking voorrang hebben gehad. Maar omdat deze zich nog niet bij de treindienstleider in Woerden had gemeld, werd besloten de rijweg voor de stoptrein in te stellen. Precies op het moment dat het voorste deel van de stoptrein op het linkerspoor reed (vlak voor het rechter aftakkende spoor) botste de trein bijna frontaal op de sneltrein. Vanuit Utrecht. Ten tijde van de ramp hing er dichte tot zeer dichte mist. Naar later bleek had de machinist van de sneltrein een geel tonend sein gemist. Pas bij het daaropvolgende rode sein zette hij een noodremming in.
In het jaar voorafgaande aan de ramp was de beveiliging rond Woerden gemoderniseerd. De seinen en wissels bij Harmelen werden bediend vanuit Post T in Woerden, dat op dat moment nog maar zeven jaar operationeel was. De treindienst leider "zag" het ongeluk op zijn paneel gebeuren, maar kon op dat moment niets meer doen om deze te voorkomen. Wel kon hij heel snel alarm slaan, waardoor er wellicht nog levens zijn gered. Desondanks vonden 91 mensen de dood en raakte er 54 gewond, waaronder ruim dertig zwaar gewonden. Daarvan zouden er later nog twee aan hun verwondingen bezwijken…
De ramp zorgde ervoor dat het automatisch treinbeïnvloeding systeem (ATB) versneld werd ingevoerd. Daarnaast werden in de loop van de tijd veel gelijkvloerse vertakkingen op drukke, doorgaande sporen vervangen door fly-overs, waaronder die bij Harmelen.

Onder: In 1962 was de aftakking voor de richting Breukelen nog gelijkvloers. Zoals op het schema is te zien moest de stoptrein, die richting Breukelen reed, een klein stukje over het linker spoor rijden voordat deze "rechtsaf kon slaan". De stoptrein bevond zich op het moment van de botsing op het linkerspoor, waarbij het voorste draaistel net over de afbuigende wissel was gegaan. Inmiddels is er veel veranderd (zie vorige pagina). Tussen Woerden en Utrecht liggen nu vier sporen, waarbij de gelijkvloerse aftakking naar Breukelen werd vervangen door een fly-over.

Boven: De sneltrein Leeuwarden-Rotterdam botste met een snelheid van meer dan honderd kilometer per uur (volgens het officiële rapport 107 km/u) bijna frontaal op de stoptrein Rotterdam-Amsterdam, die op dat moment op het linker spoor reed (zie het schema hiernaast). Vanuit de lucht iss pas goed te zien hoe groot de ravage destijds was...

Onder: Post T in Woerden werd eind mei 1961 in gebruik genomen en was dus nog maar zeven maanden operationeel toen de treinramp plaatsvond. De dienstdoende treindienstleider van deze post "zag" het ongeluk op zijn NX-paneel gebeuren en kon niets meer doen om het te voorkomen… De post heeft overigens nog tot in de jaren tachtig dienstgedaan en werd uiteindelijk in 2005 gesloopt.

Onder: Vijftig jaar na dato is er veel veranderd. Het spoor is inmiddels verdubbeld en de ongelijkvloerse aftakking is vervangen door een fly-over. De rampplek bevond zich uiterst links op de foto, achter de boom. Langs deze weg vond al het vervoer van de hulptroepen plaats en het trieste beeld van de dodelijke slachtoffers die langs de kant van de weg lagen zal menigeen nog altijd voor ogen staan. Op zondag 8 januari 2012, precies vijftig jaar na de ramp zal aan de andere kant van de onderdoorgang een monument ter nagedachtenis aan deze slachtoffers worden onthuld. Eindelijk...