[ Home ] [ Terug naar de eerste pagina ] [ Volgende pagina ]
  
 
STEENWIJK

 

Het eerste station

STATION I 
  
Maatschappij:Maatschappij tot Exploitatie van Staatsspoorwegen (Staatsspoor)
Architect:K.H. van Brederode
Bouwjaar: 1867
Verbouwd: 1889, 1925
Gesloopt: 1971
  
  
De huidige gemeente Steenwijkerland, waar Steenwijk onder valt, ligt in het uiterste noorden van de provincie Overijssel. Ze ontstond in 2001, na een fusie tussen de gemeenten Steenwijk, Brederwiede en IJsselham. Zodoende ontstond een grote gemeente, die bijna de gehele Kop van Overijssel beslaat en aan niet minder dan drie provincies grenst (Flevoland, Friesland en Drenthe). De stad Steenwijk werd het kloppend hart van deze gemeente. En van de wijde omgeving, het verzorgingsgebied reikt zelfs tot over de provinciegrenzen.
Over de vroegste geschiedenis van Steenwijk is niet zo heel veel bekend, behalve dat de stad in de middeleeuwen is ontstaan en ergens in de tweede helft van de dertiende eeuw stadsrechten kreeg. Het groeide al snel uit tot marktstad, hetgeen tot op de dag van vandaag aan het stadsbeeld is te zien. De Markt neemt nog altijd een zeer centrale plaats in en (bijna) alle toegangswegen naar de binnenstad komen bij dit plein uit. Die strategische ligging maakte de stad ook kwetsbaar. Daarom kreeg het al snel een omwalling met stadspoorten. Het bleek niet voldoende, aan het einde van de zestiende eeuw werd Steenwijk een vestingstad, Dit voorkwam echter niet dat de stad het tijdens de Tachtigjarige Oorlog het zwaar te verduren kreeg. en dat terwijl de stad hog herstellende was van een enorme stadsbrand, die in 1523 Steenwijk voor een groot deel had verwoest. Hierbij ging ook het stadsarchief, met daarin stukken over de vroegste geschiedenis van Steenwijk, verloren.
In de eeuwen die volgden werkte Steenwijk hard aan haar herstel. Vanaf de negentiende eeuw begon de vesting zelfs belemmerend te werken. Nadat deze was opgeheven en ontmanteld kon de stad voorzichtig aan uitbreiden denken. Hierbij hielp de komst van het spoor, al bleef het transport over water nog lang een belangrijke factor.
Toch had Steenwijk wel degelijk profijt van het spoor. In 1868 kwam de spoorlijn Meppel-Leeuwarden gereed en kreeg ook Steenwijk een station. Die spoorlijn was het laatste deel van de door de staat aangelegde spoorverbinding tussen Arnhem en de Friese hoofdstad, ook wel Staatslijn A genoemd. Dit betekende dat ook Steenwijk een standaardstationsgebouw kreeg, en wel één van het type derde klasse. Het was het "klassieke" gebouw, zoals ook in Harlingen en Winschoten werden gebouwd én daar nog zijn te vinden. Opmerkelijk gegeven: alhoewel Steenwijk en Heerenveen ongeveer gelijktijdig in gebruik zijn genomen kreeg Heerenveen een latere versie van het derde klasse standaardgebouw, terwijl in Steenwijk het oude type werd gebouwd. Zoals gebruikelijk ontkwam ook het Steenwijkse stationsgebouw niet aan de nodige wijzigingen. Zo kregen in 1889 de platte daken van de eindvleugels dezelfde vorm en hoogte als die van de zijvleugels. Vermoedelijk werd in diezelfde tijd ook de kenmerkende, halfronde gevelbekroning verwijderd. (áls deze al op dit gebouw was aangebracht…) In 1926 werd voor de ingang een tochtportaal geplaatst. In dezelfde stijl als de rest van het gebouw, overigens. In diezelfde tijd werd het spoor tussen Leeuwarden en Zwolle dubbelsporig gemaakt, iets wat de Duitsers tijdens de Tweede Wereldoorlog weer ongedaan maakten. Het spoor tussen Steenwijk en Wolvega zou vervolgens tot ver in de jaren zeventig enkelsporig blijven…
.
Boven: Het eerste stationsgebouw van Steenwijk kwam in het najaar van 1867 gereed, het station opende in januari 1868 haar deuren. Het stationsgebouw was een standaard stationsgebouw van de Staatsspoorwegen (ook wel een Waterstaatstation genoemd), van het type derde klasse. Daarvan zijn er langs het spoor tussen Meppel en Leeuwarden vier gebouwd, waarvan niet één exemplaar hetzelfde was. Meppel kreeg een wat grotere versie, het exemplaar in Leeuwarden kreeg langere zijvleugels en in Heerenveen werd een modernere variant gebouwd. Het stationsgebouw van Steenwijk was nog het "klassieke" model, één van de laatste van dit type dat werd gebouwd. tijdens de 104 jaar dat het stationsgebouw heeft bestaan werd het meerdere keren verbouwd. Deze afbeelding toont het gebouw zoals het er na 1926 uitzag. De foto werd ergens tussen 1961 en 1964 gemaakt, de tramrails liggen er nog en de Austin Westminster (die nog net aan de rechterkant te zien is) heeft een kenteken dat in september 1961 werd uitgegeven. De laatste tram zou in 1962 rijden, enkele jaren later werden alle tramsporen verwijderd...
.
 
 
 
Onder: De perronzijde van het eerste station, afgebeeld op een ansichtkaart uit de jaren dertig van de twintigste eeuw. Er waren toentertijd twee smalle perrons met daartussenin één spoor, gebruikelijk bij Staatsspoor-stations. Op het eerste spoor staat een reizigerstrein, getrokken door een stoomlocomotief uit de serie 2100, gereed voor vertrek richting Meppel. Rechts op de voorgrond is nog net een deel van het laad/losperron te zien…
.
Onder: Het interieur van het vroegere stationsgebouw maakte vooral een wat statige indruk. Door de sierlijnen en vloermozaïeken is het in ieder geval minder streng dan de buitengevels van het gebouw. De foto werd in november 1970 gemaakt, enkele maanden voor de sloop van het gebouw werd aangevangen. Al zal het interieur ongetwijfeld in werkelijkheid er veel meer uitgewoond hebben gezien dan de foto doet vermoeden, vergeleken met het interieur van het huidige gebouw had deze hal wel veel meer uitstraling...
.
 
 
Onder: Even ten zuiden van Steenwijk werd ooit de allereerste AKI in gebruik genomen. Deze beveiligde overweg zonder spoorbomen was in de toenmalige Rijksweg 32 te vinden. Dit model AKI bestond uit drie lichten; links een rood knipperlicht en rechts een wit exemplaar. Het derde licht bevond zich boven de twee knipperlichten. Deze was geel en brandde alleen in geval van storing. Zowel de weg als de spoorwegovergang bestaan nog altijd. De voormalige rijksweg heet nu Meppelerweg en is een secundaire route geworden. De overweg is tegenwoordig met spoorbomen beveiligd. AKI's zijn inmiddels verleden tijd, in 2021 werd het allerlaatste exemplaar van overwegbomen voorzien.
.
 
 

 

  Free counter and web stats versie: 19-08-2022