[ Home ] [ Terug naar de eerste pagina ] [ Volgende pagina ]
   
 
SCHEVENINGEN KURHAUS

 

De oprichting van de Z.H.E.S.M.

 
   
   
   
   
Op 4 januari 1900 werd de Zuid-Hollandsche Electrische Spoorweg-Maatschappij (Z.E.H.S.M.) opgericht. Het was ongetwijfeld de allereerste (spoorweg)maatschappij dat in de twintigste eeuw het levenslicht zag. Een jaar daarvoor hadden de oprichters van deze nieuwe maatschappij al een concessie verkregen om een elektrische lokaalspoorlijn (dus met een bovenleiding) aan te leggen tussen Den Haag en Rotterdam, met een zijtak naar Scheveningen. Het zou de allereerste elektrische spoorlijn van Nederland worden.
De aanleg van de nieuwe spoorlijn verliep niet bepaald van een leien dakje. Een wel heel opmerkelijk detail hierbij was dat één van de leden van de raad van commissarissen van de Z.H.E.S.M. nota bene de directeur-generaal van de Staatsspoorwegen bleek te zijn. Het was dan ook niet zo verwonderlijk dat Staatsspoor er als de kippen bij was om deze nieuwe spoorwegmaatschappij een helpende hand toe te steken. Zij zagen namelijk een mogelijkheid om eindelijk een "eigen" spoorverbinding met tussen Den Haag en Rotterdam te verkrijgen en hielp de Z.H.E.S.M. daarom met de voorbereidingen. Daartegenover stond wel dat station Den Haag Staatsspoor het beginpunt van de nieuwe spoorlijn zou worden. De spoorlijn zou aanvankelijk als lokaalspoorlijn worden aangelegd. De bovenleiding zou een spanning van 800 volt gelijkstroom krijgen.
Ondertussen had de H.IJ.S.M. lucht gekregen van deze plannen, bedacht zich geen moment, en kocht alle aandelen Z.H.E.S.M. op. Het beginpunt van de nieuwe spoorverbinding werd nu verplaatst naar station Hollands Spoor en bovendien werd de spoorlijn nu als hoofdspoorbaan aangelegd. Ook werd de directeur-generaal van Staatsspoor werd uit de raad van commissarissen gezet. Staatsspoor had het nakijken, maar het gevolg hiervan was dat een groot deel van alle voorbereidingen overnieuw kon worden gedaan. Zo moest de spanning van de bovenleiding worden verhoogd naar 10.000 volt wisselstroom. Wellicht was dit ook een reden waarom de spoorlijn naar Scheveningen het de eerste twee jaar van haar bestaan het nog zonder bovenleiding moest doen.
Op 1 mei 1907 werd de spoorlijn tussen Den Haag en Scheveningen in gebruik genomen. Gelijktijdig werd het Scheveningse station onder de naam "Scheveningen Kurhaus"geopend. Anders dan de naam deed vermoeden stond het station echter niet tegenover dit wereldberoemde gebouw, maar schuin tegenover het ernaast gelegen Palace Hotel. Dit in 1904 gebouwde hotel had overigens een noviteit. Het was één van de allereerste gebouwen in Nederland dat was gebouw in gewapend beton. Ook de Z.H.E.S.M. ging, als eerste spoorwegmaatschappij, deze nieuwe bouwtechniek gaan toepassen bij de bouw van de bijna twee kilometer lange spoorviaduct van de Hofpleinlijn in Rotterdam.
In de herfst van 1908 kwam de spoorlijn tussen de hofstad en het Rotterdamse station Hofplein gereed. Ook kwam er een verbindingsboog, in het noorden van Den Haag, gereed waardoor Rotterdam Hofplein rechtstreeks met Scheveningen was verbonden. In mei 1909, tenslotte, kwam de bovenleiding van de Scheveningse lijn eindelijk gereed. De eerste "electrische" spoorwegmaatschappij van Nederland was nu echt een feit!
Boven: Uit het "vakantie-album" van mijn ouders. Scheveningen, anno 1969, vanuit de uitkijktoren van de Pier. Van alle gebouwen die hier te zien zijn, is het Kurhaus (midden) het enige gebouw dat er nu nog staat (afgezien van de Pier, uiteraard…)! Links naast het Kurhaus staat het Palace Hotel. Dit in 1904 gebouwde hotel was ooit één van de allereerste gebouwen in Nederland dat was gebouwd van gewapend beton. Het werd rond 1979 gesloopt om plaats te maken voor een groot winkel- en amusementscentrum (Palace Promenade). Het Kurhaus-station stond ooit schuin tegenover dit hotel, aan de straatkant (hier niet te zien). Toen deze dia werd gemaakt was het station echter allang verleden tijd.
 
Onder: Op het betonnen spoorviaduct van de Hofpleinlijn, bij het eindstation RotterdamHofplein, was (of is misschien nog steeds, maar ik heb het niet terug kunnen vinden…) dit reliëf met daarop twee vechtende olifanten te zien. Werd hiermee het gevecht tussen Staatsspoor en H.IJ.S.M. om de Z.H.E.S.M. bedoeld…?
Bron: De Modelbouwer (08-1984)
 
 
Onder: Een bekende affiche waarmee reclame werd gemaakt voor Scheveningen en de Scheveningse spoorlijn. De affiche dateert uit de tijd dat de H.IJ.S.M. de lijn volledig heeft overgenomen, de afkorting Z.H.E.S.M. komt er dan ook niet meer op voor. Inmiddels werd ook rechtstreeks naar Amsterdam gereden en in de zomermaanden waren zelfs internationale treinen op de Scheveningse lijn te zien.
Onder: Een plattegrond van Den Haag en omstreken van rond 1910. De Z.H.E.S.M-lijn (hier oranje ingekleurd) begon bij het station Hollands Spoor (1). Na vertrek passeert het station Staatsspoor (2), waarvandaan de spoorlijn oorspronkelijk haar startpunt had. Vlak na station Laan van Nieuw Oost Indië (3) werd de sporendriehoek (4) ten noordoosten van Den Haag bereikt. Hier splitsen de spoorlijnen naar Scheveningen (A) en Rotterdam Hofplein (B) zich. Dankzij een verbindingsboog (C ) waren deze eindstations ook onderling rechtstreeks te bereiken. De Scheveningse lijn gaat vervolgens langs de halten Wassenaar (5), Renbaan-Achterweg (6), Waalsdorpscheweg (7), Wittebrug-Pompstation (8) en bereikt uiteindelijk haar eindstation Scheveningen Kurhaus (9).
 
 
 

 

 

  Free counter and web stats versie: 20-07-2009