Rosmalen

[ Home ] [ Terug naar periode 1965-1985 ] [ Vorige station ] [ Volgende station ]

ROSMALEN



Afkorting:	Rs
Maatschappij:	Nederlandse Spoorwegen (NS)
Type:	Standaardtype Voorstadshalte
Architect:	J. Bak
Bouwjaar:	1981
Baanvak:	's-Hertogenbosch - Nijmegen

Op zondag 31 mei 1981 werden niet minder dan negen nieuwe stations in gebruik genomen, het grootste aantal sinds mensheugenis. Van die negen nieuwe stations zijn er drie aan de gelijktijdig heropende Veenendaallijn te vinden, en nog eens drie aan de -eveneens deels nieuwe- Schiphollijn. Ook Capelle aan den IJssel kreeg die dag een nieuw station: Capelle Schollevaar. De laatste twee nieuwe stations werden gebouwd aan de lijn ‘s-Hertogenbosch-Nijmegen. De stad Oss kreeg een tweede station (Oss West), en ook Rosmalen kreeg (weer) een eigen halte. Dit waren de eerste twee exemplaren van een nieuwe serie standaardstations, die in de jaren tachtig van de twintigste eeuw werden gebouwd. Een serie die trouwens niet door ingenieur C. Douma zijn ontworpen, maar door J. Bak.
Het Brabantse Rosmalen ligt direct ten noordoosten van Den Bosch, alwaar ze praktisch tegen aan is gegroeid. Tot 1996 was Rosmalen een zelfstandige gemeente, daarna werd het door ’s-Hertogenbosch ingelijfd. Tegen de zin van de Rosmalers, overigens. Want ondanks het feit dat de plaats bijna volledig op de Brabantse provinciehoofdstad is gericht en zelfs als satellietplaats fungeert, is het een dorp met een geheel eigen karakter én een imposante geschiedenis. Toen in het jaar 1185 de stad ’s-Hertogenbosch werd gesticht bestond Rosmalen al bijna vier (!) eeuwen. Maar waar de stad uitgroeide tot het bestuurlijk en het religieuze centrum van Noord-Brabant, bleef Rosmalen tot ver in de twintigste eeuw een klein, agrarisch dorp.
Desondanks kreeg de plaats in 1881 een eigen station aan de spoorlijn Tilburg-Nijmegen, welke in datzelfde jaar in gebruik werd genomen. Deze spoorlijn werd gebouwd door de Nederlandsche Zuid-Ooster Spoorweg-Maatschappij. Het station kreeg daarbij een eenvoudig stationsgebouw, aanvankelijk met slechts één bouwlaag en een zadeldak. In 1905 kreeg het gebouw een extra verdieping, waarin woonruimte werd gecreëerd. In de eerste jaren van haar bestaan werd de spoorlijn tussen Nijmegen en Tilburg werd de eerste jaren daadwerkelijk door de maatschappij N.Z.O.S geëxploiteerd, maar al snel werd dit overgenomen door Staatsspoor. Onder deze maatschappij bleef station Rosmalen ruim vijftig jaar in de spoorboekjes staan. Maar in de tweede helft van de jaren dertig van de twintigste eeuw werd een groot aantal stations en een aantal onrendabele spoorlijnen opgeheven. Op de lijn Tilburg-Nijmegen werd het aantal tussenliggende stations drastisch gereduceerd, uiteindelijk bleven er slechts vier over. Rosmalen was ;één van de stations die die voor het reizigersvervoer werd gesloten. Goederenvervoer behield het station nog tot het begin van de jaren zeventig, ook bleef het stationsgebouw nog lange tijd in gebruik voor de bediening van de seinen en wissels. Het Rosmalense stationsgebouw bleef bewaard, het is het enige, nog overgebleven N.Z.O.S.-gebouw.
In de tweede helft van de vorige eeuw maakte Rosmalen een enorme groei door, het transformeerde in enkele decennia van eenvoudig agrarisch dorp met nog geen drieduizend inwoners tot een forenzenplaats met bijna veertigduizend zielen. Voor de NS waren deze ontwikkelingen reden om in Rosmalen weer een station te openen. Toch duurde het nog tot medio 1981 voordat dit een feit was. Omdat het oude station altijd al op een nogal ongunstige plek stond, werd besloten het nieuwe exemplaar zo’n 700 meter oostelijker te bouwen. Dat nieuwe station werd de eerste van een nieuwe serie standaardstations, vooralsnog de laatste standaardstations die in ons land zijn gebouwd. In tegenstelling tot de voorgaande series standaardstations werd voor dit type (vrijwel) uitsluitend voor nieuwe stations gebruikt. Veelal voorstadshaltes, vandaar dat dit type doorgaans als “Voorstadshalte” wordt aangeduid. Een ander groot verschil was dat de stations uit deze serie alleen qua vorm en materiaalgebruik tot een duidelijke groep behoorden, onderling waren de stations behoorlijk verschillend. De stations werden ontworpen door architect J. Bak. Deze architect had in de jaren zestig en zeventig al naam gemaakt met stations als Zoetermeer Oost en Breda, die overigens allebei allang verleden tijd zijn. Ook was Bak direct betrokken bij de bouw van het Haagse station Centraal. Daarna “verhuisde” de architect naar het architectenbureau Articon, een onderdeel van NS. Van daar uit werd die nieuwe serie voorstadshaltes voorbereid, die allen tussen 1981 en 1989 zijn gebouwd.
Zoals reeds aangegeven had Rosmalen de primeur. Samen met het gelijktijdig gebouwde en geopende station Oss West, trouwens. Dat station behoort eveneens tot de genoemde serie, maar is wat kleiner en eenvoudiger. Het huidige station Rosmalen bestaat uit twee aparte gebouwtjes. Op het perron voor de richting ’s-Hertogenbosch staat het eigenlijke haltegebouwtje. Deze bestond uit een kleine wachtruimte, een plaatskaartenkantoortje en wat dienstruimten. Het gebouwtje op het tegenoverliggende perron is duidelijk een kleinere versie, hierin is uitsluitend een wachtruimte. Wat direct opvalt is het nadrukkelijke gebruik van baksteen, waardoor de gebouwtjes er robuust uitzien. Schuine lijnen lijken bij deze serie troef. Dit is vooral aan het dak te zien. Vanaf de zijkant doet de vorm ervan denken aan het bovenste deel van het NS-logo. Het breed uitkragende dak is tegelijk een bescheiden perronluifel. Die schuine lijnen zijn ook bij de vensters te zien. Dit doet op haar beurt weer wat denken aan het vroege werk van het beroemde architectenduo Alberts en Van Huut.
Anno 2025 lijkt het stationsgebouwtje nauwelijks veranderd te zijn, zelfs de kleurstelling is nog grotendeels hetzelfde. Uiteraard heeft het allang geen loket meer, deze verdween in 2003. Tegenwoordig is er een horecagelegenheid in gevestigd. De wachtruimte op het tweede perron is nog altijd voor het publiek toegankelijk.

Boven: Het huidige station Rosmalen werd eind mei 1981 in gebruik genomen, vrijwel precies een eeuw nadat de plaats haar eerste station kreeg. Dit station was de eerste in een kleine serie standaardstations, die trouwens allesbehalve “standaard” zijn. De vorm van het dak is het belangrijkste dat de stations gemeen hebben. Er zijn zo’n tien stations gebouwd, die tot deze serie kunnen worden gerekend, daarvan zijn er zelfs al enkele verdwenen en/of drastisch verbouwd. Dit geldt zeker niet voor dit exemplaar, al is ze intern al meerdere keren verbouwd. De foto toont de voorzijdevan het station, dat helaas schuil gaat achter de fietsenstalling. Het grote plein, dat deels een plantsoen is, is afgegraven, waardoor het gebouw wat extra hoogte kreeg.
.

Onder: De perronzijde van het stationsgebouw. Hier is goed te zien dat het gebouwtje behoorlijk smal is. De later gebouwde exemplaren -waarin een loket was voorzien- werden wat breder…
.



OOnder (beide foto’s): Het oorspronkelijke station Rosmalen stond zo’n 700 meter ten westen van het huidige exemplaar. Van dat station bleef het stationsgebouw bewaard, het is het enige gebouw van de spoorwegmaatschappij N.Z.O.S. dat over is gebleven. De bovenverdieping werd er later opgezet, nog altijd is er een kleurverschil in de gevels te zien. De aanbouw aan de rechterkant en de luifel aan de zij- en perrongevel zijn eveneens later geplaatst, waarschijnlijk gebeurde dit in de jaren zeventig. Die luifel lijkt trouwens inmiddels grotendeels verdwenen te zijn. Het gebouw was lange tijd in gebruik als appartementengebouw voor begeleid wonen. Inmiddels zit er een bedrijf in dat zich bezig houdt net spoorveiligheid. .



Onder: Op deze foto is het verschil in formaat tussen de twee gebouwtjes goed te zien. Station Rosmalen kon in 1981 worden geopend nadat het spoor tussen Oss en Wijchen dubbelsporig was gemaakt. Hierdoor was er genoeg ruimte in de dienstregeling voor twee extra stations. Dat de behoefte aan een station in Rosmalen groot is werd in 2015 duidelijk. Op gezette tijden was het er zó druk dat niet iedereen met de trein mee kon. Dit zorgde uiteraard voor veel ongenoegen en haalde zelfs het landelijke nieuws. Merk trouwens ook op dat de daken van de twee gebouwtjes ver naar voren doorlopen, bijna tot aan de perronrand. .


Onder en rechts: Het gebouwtje op het tweede perron werd in dezelfde stijl gebouwd als het stationsgebouw, maar is de helft kleiner. Hier is goed de bijzondere vorm van het dak te zien. Het schijnt dat het NS-logo hiervoor model heeft gestaan. Dit wordt trouwens extra benadrukt door de duidelijk zichtbaar gebleven spantconstructie, die bij dit station nog haar originele NS-gele kleur heeft. Let ook op de bijzondere vorm van de vensterpartijen. Dit bouwwerkje is uitsluitend als wachtruimte in gebruik, én is ook nog echt toegankelijk voor reizigers... .

versie: 30-01-2025