In grote tegenstelling tot de naburige steden Hengelo en Enschede heeft Oldenzaal de Tweede Wereldoorlog met weinig schade doorstaan. Dat mag gerust een wonder worden genoemd, zeker gezien de aanwezigheid van een grensstation in de stad en een militair vliegveld in de directe omgeving. Bovendien waren in en om Oldenxaal relatief veel Duitsers gestationeerd. Het station werd onder meer gebruikt om oorlogsvoorraden aan te voeren, naar later bleek was in de buurt een groot munitiedepot. Na de oorlog kreeg het station langzaam maar zeker haar internationale allure weer terug. Maar er brak ook een nieuwe tijd aan. In 1951 werd het spoor tussen Apeldoorn en Enschede en tussen Hengelo en Oldenzaal. Bij de ingebruikstelling vond in de stationsrestauratie in Oldenzaal een feestelijke receptie plaats. Niemand kon op dat moment vermoeden dat diezelfde ruimte twee jaar later landelijk nieuws werd…
Op 14 juli 1953 brak een grote brand uit in het stationsgebouw, waarbij de wachtruimten, het restaurant en de daarboven gelegen woning werden verwoest. De kantoren en de hal bleven goeddeels gespaard. Er kon dus nog een belangrijk deel van het gebouw worden hergebruikt, maar het was wel duidelijk dat het moest worden vervangen. Overigens leek het erop dat de brand werd veroorzaakt door een slecht onderhouden schoorsteen, blijkens een krantenartikel. Het duurde uiteindelijk bijna vier jaar totdat het nieuwe stationsgebouw gereedkwam. Dat had wellicht te maken met het feit dat Oldenzaal toen nog een echt grensstation was, bij de bouw van een dergelijk stationsgebouw kont nu eenmaal wat meer kijken dan bij een regulier exemplaar. Maar in diezelfde tijd begon het belang van het grensstation al wat af te nemen, zodat het oorspronkelijke ontwerp tussentijds moest worden herzien. Zo had het gebouw eigenlijk een visitatieruimte moeten krijgen, maar in het definitieve ontwerp was deze geschrapt. Het nieuwe gebouw werd dan ook aanzienlijk kleiner dan het eerdere exemplaar. Overigens was het gebouw zo ontworpen dat het zo nodig uitgebreid kon worden. Het nieuwe stationsgebouw was een ontwerp van K. van der Gaast en was in feite een vervolg op station Vlaardingen Oost, dat ongeveer gelijktijdig met Oldenzaal werd ontworpen en een jaar eerder gereed kwam. Ook nu werd de basis gevormd door een betonskelet. Een andere overeenkomst is dat het lage gebouw met een kunstgreep wat extra hoogte kreeg. Bij station Vlaardingen Oost koos Van der Gaast voor een vierkante lichtkoepel om het enigszins op te laten vallen tegen de achtergrond van een vrij hoge spoordijk. In Oldenzaal was hier geen sprake van, maar hier dreigde het in de omgeving weg te vallen. Ditmaal koos de architect voor een circa 17 meter hoge betonnen constructie, waarin de stationsklok is bevestigd. Daarachter is de ingang. Deze zit in een breed betonnen portaal, ook zo'n typisch kenmerk van Van der Gaast in deze periode. Nieuw was dat dit brede portaal aan de binnenkant is bekleedt met een tegelpatroon. De ontvangsthal is opvallend klein, zelfs in verhouding tot het toch al niet erg grote gebouw. De ruimte was (en is nog steeds) in feite een rechte gang tussen de ingang en het perron, met aan de linkerkant een gecombineerde ruimte dat zowel wachtkamer als restaurant was en rechts de loketten. De bagageafdeling en alle dienstruimten waren trouwens ook aan de rechterkant. Het meest in het oog springt het plafond. Deze bestaat uit een soort tongewelf met daarin vele kleine ronde daklichtjes. In de overige ruimten bestaan de plafonds, net als Vlaardingen Oost, uit Kwaaitaal-elementen. Die aan de onderzijde geribbelde betonplaten zijn ook langs de onderkant van het breed uitkragende dak te zien.
In de afgelopen decennia is Oldenzaal haar status als grensstation geheel verloren. De doorgaande internationale treinen bleven er weliswaar tot ver in de jaren zeventig stoppen, maar dit was uitsluitend om van locomotief te wisselen. Toen in 1976 het spoor tussen Oldenzaal en Bad Bentheim werd geëlektrificeerd was het definitief gedaan met Oldenzaal als internationaal station. De enige reizigerstreinen die er nog stopten was een pendeldienst tussen Oldenzaal en Hengelo. Het stationsgebouw kwam aan het einde van de twintigste eeuw grotendeels leeg te staan. De situatie werd er bepaald niet beter op toen eind 2003 de loketfunctie kwam te vervallen. In 2004 was het gebouw, op een kleine wachtruimte na, verlaten…
Datzelfde jaar nam Syntus de treindiensten van en naar Oldenzaal over van NS. Die laatste had de treindiensten vanaf Hengelo naar Oldenzaal en naar Zutphen al samengevoegd tot één rit en op die basis ging Syntus verder, tot op de dag van vandaag. Ondertussen kreeg het stationsgebouw nieuwe huurders; er kwam een krantenkiosk en een kleine koffiehoek. Later werd ook het restaurant nieuw leven ingeblazen. Tot dan toe was het aangezicht van het stationsgebouw nauwelijks gewijzigd, maar enkele jaren geleden kwam daar -helaas- toch een beetje verandering in. Het bordes met de dubbele trap voor de ingang werd vervangen door een brede enkele trap. De perrongevel werd voor een groot deel uitgebroken om zo een grote, glazen erker te kunnen plaatsen ten behoeve van het restaurant. De hal werd eveneens veranderd, waarbij de laatste resten van de vroegere balie werd dichtgemaakt. Tot slot werd om het gebouw een enorme aluminium buizenconstructie geplaatst…

Boven: Wat vooral opvalt bij het huidige stationsgebouw is dat het erg laag is. De eerlijkheid gebiedt dan ook te zeggen dat die hoge betonnen klokkentoren ook wel nodig was om het gebouw op te laten vallen. Deze foto werd in 2012 gemaakt, de grote metalen buizenconstructie ontbreekt hier nog. De eerste werkzaamheden aan het Stationsplein zijn inmiddels al wel begonnen. Het treinstel, dat helemaal aan de rechterkant nog net te zien is, heeft hier nog de originele Syntus-kleuren. Nog altijd rijden hier de treinen van Syntus, maar nu onder de naam "Twents" en met een rode outfit...

Onder: Op dinsdag 14 juli 1953 brak een grote brand uit in het oude stationsgebouw. De linkervleugel werd volledig verwoest, de rest van het gebouw liep grote schade op. Een tragisch einde voor een gebouw dat de Tweede Wereldoorlog ongeschonden was doorgekomen. Na de brand konden de belangrijkste vertrekken nog een tijdje worden gebruikt, waarschijnlijk is het restant van het gebouw eind 1955 of begin 1956 gesloopt…
.

Onder: De voorzijde van het stationsgebouw, met als prominente blikvanger de slanke betonnen toren. Een echte toren is het ongeveer 17 meter hoge gevaarte natuurlijk niet, maar het is wel een krachtig element waardoor het lage gebouw toch van een afstandje opvalt. Oorspronkelijk was in de open ruimte een metalen trap aangebracht, om zo de klok eventueel te kunnen verzetten. Tegenwoordig gebeurt dit op afstand, waardoor die trap kon worden verwijderd. Wanneer dit gebeurde weet ik niet precies, in ieder geval na 2002. Op de foto is de halfronde verhoging in het dak goed te zien. Ook is de oude bordestrap hier nog aanwezig…
.

Onder: Nogmaals de voorgevel, maar nu in detail. Dit stationsgebouw was ooit één van de allereerste (zo niet dé eerste) dat op perronhoogte werd geplaatst, een idee dat vooral vanaf de jaren zestig veelvuldig zou worden toegepast. Dit betekende dat echter wel dat de ingang wat hoger ligt dan het straatniveau. Dat is hier duidelijk te zien aan de hoge plint van het gebouw dat -zo te zien- uit natuursteen bestaat. Tevens is het betonskelet van het gebouw duidelijk waarneembaar, dat donker gekleurd is. De dubbele trap is inmiddels vervangen door een enkele brede trap
.

Onder: De ingang van het stationsgebouw. Deze zit in een breed betonnen portaal, iets wat de architect eerder al had toegepast bij het stationsgebouw van Vlaardingen Oost en later ook in Hardinxveld-Giessendam zou gebruiken. Aan de binnenzijde is een tegelmozaïek aangebracht in de kleuren rood, zwart en wit. Samen met het bijzondere plafond in de hal (zie de foto hiernaast) laat het zien dat het gebouw, ondanks haar eenvoud, met aandacht voor detail is ontworpen.
.

Onder: De vroegere stationshal, maar dan zoals ze er nu (voorjaar 2017) uitziet. Vergelijk hierbij ook de foto van dezelfde ruimte op de eerste pagina, welke vijf jaar eerder werd gemaakt. Vooral aan de rechterkant is het flink veranderd, er is nu niet meer te zien dat hier vroeger de loketten waren. Het restaurant aan de linkerkant heeft een enorme toegang gekregen, deze was op dat moment nog gesloten. Let ook op de "stationspiano". Is dit een soort knipoog naar het verleden, toen Oldenzaal nog bij de grotere stations hoorde..?
.

Onder (beide foto's): De perrongevel, links zoals die er in 2012 nog uitzag en rechts de huidige situatie. De meest opvallende wijziging is de grote uitbouw, die in 2013 werd geplaatst. Hoewel deze er qua vorm en kleurstelling op zich prima bij past blijft het toch wel zonde dat een groot deel van de perrongevel hiervoor opgeofferd moest worden. Tot dan toe was de buitenzijde van het stationsgebouw namelijk nog nagenoeg in de originele staat! Aan de andere kant: zonder dit restaurant, dat een onderdeel is van leerwerkbedrijf Werkwijzer, had het zomaar gekund dat het vroegere stationsgebouw er nu niet meer zou staan…
.