Maastricht maakte in 1853 voor het eerst kennis met het spoor, als in dat jaar het eerste (tijdelijke) station wordt geopend. Maar de voorgeschiedenis van dit eerste station gaat veel verder terug in de tijd. De aanleg van de spoorlijn Maastricht-Aken verliep ronduit moeizaam. Al in 1835, dus nog vóór de eerste concrete plannen voor de spoorlijn Amsterdam-Haarlem, waren er al plannen voor een spoorverbinding tussen Maastricht en Aken en tussen Maastricht en Hasselt. Maar om allerlei redenen zou het nog achttien jaar duren voordat de eerste trein daadwerkelijk reed.
Allereerst was in die tijd de Belgische opstand nog aan de gang. Maastricht was toen een soort Nederlandse enclave in Belgisch gebied. Weliswaar was er al een Verdrag van Londen, waarin -onder andere- was bepaald dat het oostelijke deel van Limburg aan Nederland toebehoorde, maar dit verdrag zou pas in 1839 worden ondertekend. Ook was er veel weerstand. Het Rijk weigerde mee te betalen aan de aanleg van de spoorlijn. Men vond dat er al genoeg prima (water)verbindingen waren. In feite kwam het er op neer dat Nederland niet echt zat te wachten op een spoorlijn in Zuid-Limburg en al helemaal niet op een spoorverbinding met het pas onafhankelijk geworden België!
Vanaf het midden van de jaren veertig van de negentiende eeuw werd een nieuwe poging ondernomen en deze had meer succes. In 1845 werden de Aken-Maastrichtse Spoorweg Maatschappij (AM) en haar gelijknamige Duitse zustermaatschappij opgericht in respectievelijk Maastricht en Aken. Een jaar later verkregen de beide maatschappijen de concessie, waarbij de Nederlandse tak van de AM de aanleg en vervolgens de exploitatie van het spoor in Limburg voor haar rekening zou nemen en de Duitse tak van de AM het gedeelte vanaf de grens naar Aken.
Vervolgens was er onenigheid over de plaats van het station in Maastricht. Petrus Regout (jazeker, die van de beroemde Maastrichtse aardewerkfabriek Regout -later Sphinx!), één van de initiatiefnemers van de AM, zag het station het liefst in de buurt van de Zuid-Willemsvaart, niet ver van -uiteraard- zijn eigen fabriek. Dat voorstel werd echter resoluut van tafel geveegd. In die tijd was Maastricht nog een vestingstad met een uitgebreid stelsel van verdedigingswerken. Om strategische redenen was men niet bepaald happig op een spoorlijn dwars door de omwalling. Dus moest het station buiten de stadsmuren blijven. Volgens de toen geldende wetgeving mocht er binnen de schootsafstand (dat wil zeggen: het gebied dat zo'n 250 tot 400 meter buiten de gordel ligt) geen stenen gebouw staan. Houten gebouwen mochten wel, mits deze in geval van dreigende oorlog snel konden worden afgebroken.
Het eerste station lag dan ook ver buiten de stad. Het stond ongeveer op de plaats waar nu de NedTrain werkplaatsen staan, vlakbij de MOSA-fabriek. Deze ligging was zeer ongunstig. Het station lag niet alleen ver buiten de bebouwde kom, het lag ook nog eens buiten de gemeentegrens. Het eerste station van Maastricht stond dan ook in de gemeente Meerssen! Voor de reizigers betekende dit niet alleen een flinke tocht van de stad naar het station, voor de aankomende reizigers was er nog een onaangename verassing: omdat het station buiten de gemeentegrens stond moesten zij ook nog tolgeld betalen!
Het eerste Maastrichtse station heeft het overigens maar drie jaar uitgehouden. In 1856 kwam dan toch nog de spoorverbinding tussen Maastricht en het Belgische Hasselt gereed. Om deze nieuwe spoorlijn met het al bestaande spoor naar Aken te laten aansluiten moest het laatste spoor wat worden verlegd en verlengd. Ook het station moest hierbij een paar honderd meter worden verplaatst.
Dit nieuwe station stond ongeveer ter hoogte van de huidige Coclerstraat, ongeveer bij de plek waar nu de verkeersleidingspost staat. Alhoewel het station nu veel dichter bij de stad was gelegen, lag het nog altijd een eind buiten de bebouwde kom (en ook nog altijd in de gemeente Meerssen!). Bovendien werd de toegangsweg tussen het station en de stad aanvankelijk nog met een grote boog om de verdedigingswerken richting de Maas geleidt. Vervolgens liep de weg evenwijdig aan de Maas richting één van de stadspoorten. Opmerkelijk detail: de spoorlijn naar Hasselt mocht ten westen van de Maasbrug wèl dwars door het verdedigingsstelsel worden aangelegd!

Boven: Een gravure van Ph.G.J. van Gulpen met daarop het eerste station. Dit station was maar zeer tijdelijk. Al na drie jaar werd een nieuw station in gebruik genomen dat overigens wel aanzienlijk gunstiger ten aanzien van de stad lag...

Onder: Ergens achter deze intercityrijtuigen, tussen de NedTrain-werkplaats (links) en de Mosa-fabriek (rechts) stond ooit het allereerste station van Maastricht. Er is niets meer dat nog aan dit tijdelijke station herinnerd.

Onder: Een stadsplattegrond van Maastricht (1866) waarop de locaties van de tot dan toe in gebruik genomen (en weer opgeheven) stations zijn aangegeven:
1. Station AM (1853-1856)
2. Station AM (1856-1880)
3. Station Staatsspoor (1865-1913)
4. Station Maastricht Boschpoort (AM) (1856-1954)

\

Onder: De -inmiddels niet, of nauwelijks, meer in gebruik zijnde- spoorbrug over de Maas in Maastricht. Deze brug dateert uit 1947 en verving de eerste brug uit 1856, nadat deze tijdens de Tweede Wereldoorlog verloren was gegaan. Het spoor naar het Belgische Lanaken en Hasselt werd in 1856 in gebruik genomen. Het internationale station Maastricht werd nu ook een grensstation. Het reizigersvervoer op deze spoorlijn sneuvelde in 1954, het goederenvervoer hield het nog tot begin jaren negentig uit.

Onder: Van het tweede station van Maastricht bestaan nauwelijks afbeeldingen. Deze tekening geeft een impressie hoe het gebouw er uitzag. Het was opvallend langgerekt met twee hoge eindgebouwen.