De spoorlijn tussen Schiedam en Hoek van Holland, was één van de tien spoorlijnen die, als uitvloeisel van de Derde Spoorwegwet uit 1875 werd aangelegd door de Nederlandse Staat. Aanvankelijk was het plan om de spoorlijn slechts tot Maassluis aan te leggen, later werd besloten de spoorlijn alsnog naar Hoek van Holland door te trekken. De plannen voor een spoorlijn naar Hoek van Holland bestonden overigens al veel langer. Al tijdens het graven van de Nieuwe Waterweg waren er diverse, met name Engelse particuliere initiatieven, maar door diverse oorzaken was het daarbij gebleven.
De aanleg verliep in twee fasen. In 1891 kwam het gedeelte tussen Schiedam en Maassluis gereed, twee jaar later volgde het gedeelte naar Hoek van Holland. Op 1 juni 1893 werd het station van Hoek van Holland in gebruik genomen. Nog eens twee jaar later werd de spoorlijn een paar honderd meter doorgetrokken naar een nieuwe eindhalte, Hoek van Holland strand. Daarbij moest de spoorlijn echter om de berghaven worden aangelegd. Hierdoor ontstond een wat merkwaardige aftakking in het emplacement. Het station werd in feite een kopstation met langsporen, maar deze langsporen splitsen zich vlak voor het station voor de laatste halve kilometer van de Hoekse lijn. Het bestaande station, dat nu een soort kop-vork station werd, kreeg de wat vreemde naam Hoek van Holland Eindpunt (terwijl het échte eindpunt iets verderop lag!). Later werd het station ook wel Hoek van Holland Dorp genoemd. De huidige naam Hoek van Holland Haven kreeg het station pas in de jaren zestig.
Net als het stationsgebouw is ook het emplacement behoorlijk van omvang. Er waren diverse loodsen, waaronder een douaneloods en een locomotievenloods. Verder waren op en bij het emplacement een draaischijf, seinhuizen, een watertoren en een elektriciteitscentrale te vinden. Toen Hoek van Holland nog deel uitmaakte van de gemeente 's Gravendeel waren de nutsvoorzieningen erg slecht geregeld. Dit zou later als één van de redenen aangevoerd worden om Hoek van Holland bij de gemeente Rotterdam te annexeren, hetgeen in 1914 ook daadwerkelijk gebeurde.
Al in 1935 werd het spoor tussen Hoek van Holland en Schiedam geëlektrificeerd. Vanwege de slechte bodemgesteldheid werden op het baanvak werden zogenaamde drieschanierportalen geplaatst. Deze, zo voor de weide omgeving van Rotterdam zo kenmerkende, bovenleidingportalen hebben er tot het einde van de jaren tachtig gestaan. Het gevolg van de elektrificatie was dat de werkplaatsen langzaam maar zeker overbodig werden. Waneer de loodsen gesloopt zijn is mij niet bekend, maar aan het begin van de jaren vijftig waren ze al verdwenen.
In haar hoogtijdagen telde het station niet minder dan zes vertreksporen. De sporen 1 en 2 zijn de twee perrons langs de doorgaande sporen en worden in de dagelijkse praktijk het meest gebruikt. Ze staan opvallend ver van het stationsgebouw vandaan. Zeker als je bedenkt dat de stationshal zich in de rechtervleugel (dus aan de kant van de kopsporen!) bevond. Zover zelfs dat ze aan het begin van de jaren negentig een "eigen" stationsgebouwtje kregen in de vorm van een port-a-cabin. Spoor 3 werd vooral gebruikt door de intercity of door de stoptrein als deze hier haar eindbestemming heeft. De kopsporen 4, 5 en 6 waren jarenlang het vertrekpunt voor de vele buitenlandse D-treinen. Tegenwoordig wordt spoor 4, net als spoor 3 slechts een enkele keer per dag gebruikt. De sporen 5 en 6 zijn inmiddels buiten gebruik.
In de jaren zeventig en tachtig verdwenen de kadesporen. De nieuwe zogenoemde ro-ro ferries, waarbij passagiers zelf hun auto aan boord kunnen rijden, kwamen in dienst en de sporen maakten daarbij plaats voor aan- en afvoerstraten. Doordat op deze manier ook vrachtwagens mee aan boord konden worden genomen kwam er een einde aan het goederenvervoer in Hoek van Holland.

Boven: De perronzijde van station Hoek van Holland Haven in de jaren vijftig. (ansichtkaart)

Onder: In 1969 werd deze overdekte wachtruimte geplaatst. Het stond ongeveer op de plaats waar vroeger de rijtuigenloods was. Rond 1990 werd deze vervangen door het huidige stationsgebouwtje, dat inmiddels als vishandel in gebruik is.

Onder: De locomotievenloods in de nadagen van haar bestaan. Deze foto dateert in ieder geval van na 1935, linksboven is namelijk bovenleiding te zien.

Onder: Overzichtskaart (omstr. 1910) van station Hoek van Holland en omgeving.

Onder: Twee treinstellen van het type Mat. 1935 staan op het emplacement van Hoek van Holland. Deze treinstellen werden speciaal voor dit baanvak gebouwd, en werden dan ook wel de "Hoek-van-Hollanders" genoemd. Overigens hebben deze treinstellen hier maar kort gereden, ze werden later vooral op de Hofpleinlijn ingezet.

Onder: Een oude panoramafoto (waarschijnlijk vanuit de vuurtoren genomen) van het station. Het gebouw met de ronde daklijn is het kantoor van de G.E.R. (Great Eastern Railways), die ook de veerdienst naar Harwich onderhield. Tussen dit gebouw en het station is een overkapping geplaatst. Naast het station is de locomotievenloods te vinden, daar weer naast de rijtuigenloods. Rechts, tenslotte, is het spoor naar Hoek van Holland Strand te zien.