Het Amsterdamse station Sloterdijk is het absolute hoogtepunt in de stationsarchitectuur uit de jaren tachtig van de vorige eeuw. Zelfs na bijna veertig jaar doet het station allesbehalve gedateerd aan; het is één van de “benchmarks” onder de Nederlandse stations, waarbij tegenwoordig de treinen zelfs op drie niveaus het station passeren. Toen het werd gebouwd was dit het allereerste zogenoemde kruisingsstation van ons land, oftewel: een station waarbij twee lijnen en bijbehorende perrons elkaar ongelijkvloers kruisen. Daarbij kan men hier letterlijk in de vier windstreken reizen, want de perrons liggen vrijwel exact in noord-zuid en oost-west posities. Het oorspronkelijke station heeft drie laaggelegen perrons en één hooggelegen platform. Die laatste is duidelijk vanuit de stationshal te zien, de laaggelegen perrons zijn daarentegen letterlijk onder het gebouw verstopt. Inmiddels is station Sloterdijk al meerdere keren uitgebreid, in 1997 met een metroperron en sinds 2008 met een vijfde treinperron. Die laatste is onderdeel van de Hemboog, en staat daardoor los van de rest van het station. Het perron ligt op een hoogte van circa 13 meter, het heeft een eigen ingang én een eigen overkapping.
Station Sloterdijk is een schoolvoorbeeld van een station waarin meerdere vormen van ov zijn geïntegreerd. Zoals aangegeven heeft de metro een eigen perron in het stationscomplex en direct naast het station is een busstation, ook de tram heeft er een halte. Maar “Sloterdijk” is ook een nogal gecompliceerd station (geworden). Wie hier voor het eerst komt (of voor het eerst in lange tijd weer terugkomt) raakt waarschijnlijk verstrikt in een woud aan ov-poortjes. Het perron 3 / 4 ligt geïsoleerd ten opzichte van de andere laaggelegen sporen. Even overstappen naar elk willekeurig perron is er niet meer bij, en wie moet overstappen naar spoor 9 of 10 (het “Hemboog-perron”) moet rekening houden met een wandeling van zo’n 300 meter en een flinke klim naar het perron. Gelukkig beschikt het station in ruime mate over liften en roltrappen…
De geschiedenis van dit station gaat wat verder terug dan de jaren tachtig, het had namelijk een voorganger. Al in 1956 werd aan de spoorlijn Amsterdam-Haarlem (ook wel de “Oude Lijn” genoemd) een halte geopend met de naam Amsterdam Sloterdijk. Dat station bevond zich aan de Molenwerf, zo’n 700 meter ten zuidoosten van het huidige station. Die halte was uiteraard veel eenvoudiger, maar ook minstens zo revolutionair. Zeker voor die tijd. Helaas mocht dat station er maar kort staan…
Aanleiding voor de bouw van het huidige station was primair het vervangen van de Hembrug door een spoortunnel onder het Noordzeekanaal. Deze beroemde, en beruchte, draaibrug werd in de jaren zeventig tot twee keer toe aangevaren. Hierdoor was er wekenlang geen treinverkeer van en naar Zaandam mogelijk, het doorgaande treinverkeer naar Alkmaar en verder moest via Haarlem en Beverwijk worden omgeleid. Vanwege de komst van die driesporige tunnel moest het spoor tussen Amsterdam Centraal en Zaandam voor een groot deel worden verlegd. Ook werd in die tijd een nieuwe spoorlijn tussen Amsterdam, Schiphol en Leiden gebouwd, waarddoor de destijds zeer drukke Oude Lijn (de oude spoorlijn van en naar Leiden, via Haarlem) werd ontlast. Ook die Oude Lijn werd op het nieuwe station aangesloten, daarvoor moest het spoor ter hoogte van het oude dorp Sloterdijk wat naar het noorden worden verschoven. Op het punt waar de drie genoemde spoorlijnen samenkomen werd het nieuwe station Amsterdam Sloterdijk geprojecteerd. In 1986 werd het in gebruik genomen.
Gedurende lange tijd was station Amsterdam Sloterdijk na het station Amsterdam Centraal het drukste van deze stad. Inmiddels heeft station Amsterdam Zuid die tweede positie overgenomen, maar nog altijd staat het Sloterdijk-station in de top 10 van drukste stations van ons land. In de afgelopen jaren werd de toekomst van het huidige station meermaals ter discussie gesteld. In de toekomst zal het station waarschijnlijk ingrijpend worden verbouwd, al is dit inmiddels naar de lange baan geschoven.