De eerste plannen voor een centraal station in Amsterdam dateren al uit 1864. In dat jaar begint men met de aanleg van de spoorlijn Den Helder - Amsterdam. Op dat moment had Amsterdam twee eindstations, namelijk station Willemspoort van de HIJSM en het Weesperpoortstation van de NRS. Deze stations stonden destijds aan de rand van de stad en doorgaande reizigers die, bijvoorbeeld, vaan Haarlem naar Utrecht wilden, moesten in Amsterdam te voet dwars door de stad. Daar kwam nog bij dat men toentertijd aan de poort tolgeld moest betalen om de stad in te mogen. De aanleg van de bovengenoemde spoorlijn werd dan ook aangegrepen om deze nieuwe lijn met de HIJSM-lijn uit Haarlem en de NRS-lijn uit Utrecht te verbinden en één gemeenschappelijk centraal station te bouwen.
Over de locatie van het nieuwe station werd jarenlang gesteggeld. De gemeente Amsterdam wilde het centraal station bij de Leidsche Poort hebben. De regering wilden het station aan het Open Havenfront, voor het Damrak. Dit leidde al snel tot felle protesten waarbij vooral de "aantasting van het stadsschoon" werd aangevoerd. Bovendien zou het scheepvaartverkeer de havens niet meer kunnen bereiken.
Dat laatste bleek nogal mee te vallen; in die tijd waren de oude havens in de stad al slecht te bereiken doordat het IJ verzandde. En wat betreft het "verdwijnen van het stadsschoon": als het Centraal Station niet aan het Open Havenfront werd gebouwd, zou er ongetwijfeld een kade met pakhuizen zijn gebouwd.
Uiteindelijk werd in 1869 besloten om het Centraal Station wel aan het Open Havenfront te bouwen, maar er kwam een apart goederenstation. Daardoor kon het eiland waarop het Centraal Station zou worden gebouwd een stuk smaller worden, wat weer ten goede kwam aan het scheepvaartverkeer. Het goederenstation werd op de Rietlanden, ten oosten van het Oosterdok, gebouwd. Daar werd ook een en rangeerterrein aangelegd.
In 1872 werd begonnen met het aanplempen van een eiland voor het Open Havenfront. Het eiland werd in drie fasen aangelegd. Dit werd gedaan om het scheepvaartverkeer zo min mogelijk te hinderen. Het stationseiland kwam uiteindelijk rond 1877 gereed. Om de tijd, die nodig was om het Centraal Station te realiseren, te overbruggen werden aan het Wester- en Oosterdok tijdelijke stations gebouwd. Het Oosterdok was overigens maar een kort leven beschoren. In 1879, nog geen vijf jaar na de ingebruikname, brandde het station tot de grond toe af. De sporen van het Oosterdokstation werden nu doorgetrokken over het -inmiddels gereed gekomen- stationseiland naar het Westerdok station, dat nu als tijdelijk Centraal Station zou functioneren.

Boven: Het aanplempen van het stationseiland, tussen 1872 en 1877, gebeurde in drie fasen. Duidelijk is te zien dat het stationseiland niet uit één, maar uit drie eilanden bestaat.

Onder: Station Amsterdam Westerdok functioneerde in de periode van 1880 tot 1889 als tijdelijk "Centraal Station".