|
|
Een
bizarre situatie
Het
eerste station van Amersfoort, het NCS-station uit 1863, lag relatief
dicht bij het centrum van de stad. Als in de jaren zeventig van de
19e eeuw de spoorlijn Amsterdam-Amersfoort-Zutphen gereedkomt wordt
Amersfoort een knooppunt. Maar als in 1884 de spoorlijn Nijmegen-Amsterdam
via Kesteren wordt aangelegd ontstaat een probleem: de nieuwe spoorlijn
sluit net voorbij het NCS-station aan op de bestaande spoorweg, en
het kon op geen enkele manier met het bestaande station worden verbonden.
Daarom bouwde de HIJSM vlak vóór de aansluiting, ter
hoogte van de Utrechtsestraat, een halte: Amersfoort Staat. Een reiziger
die vanuit Utrecht of Zwolle richting Kesteren ging, kwam op het NCS-station
aan. Vervolgens moest hij zo'n 300 meter lopen naar het station Amerfoort
Staat om zijn reis te vervolgen. Dit bracht zoveel ongemak met zich
mee dat al een paar jaar later nóg een halte -Amersfoort Staat-Aansluiting-
werd gebouwd, vlak ná de aansluiting. Deze halte was echter
niet vanaf de straat bereikbaar, het was enkel en alleen een overstapperron.
Zodoende had Amersfoort rond 1890 binnen een afstand van ca. 400 meter
drie stations, met alledrie een beperkte capaciteit. Het spreekt dan
ook voor zich dat deze onhandige situatie al snel onhoudbaar werd.
Er moest een nieuw centraal station komen en wel direct na de aansluiting
met Kesteren, op de plaats van de halte Amersfoort Staat-Aansluiting.
Bij het station kwam dan ook een enorm rangeerterrein en er werd een
grote wagenwerkplaats, de latere NS Hoofdwerkplaats voor het goederenmaterieel
gebouwd.
Het stadsbestuur en, met name, de Kamer van Koophandel waren hier
echter fel op tegen. Zij hadden liever een nieuw station op de plaats
van het bestaande NCS-station gezien. De spoorwegen (lees: HIJSM)
daartegenover hechtte veel waarde aan de doorgaande lijnen vanuit
Amsterdam richting Nijmegen. De Kamer van Koophandel opperde vervolgens
voor een vorkstation, dat in de splitsing met het spoor naar Kesteren
lag. Het rangeerterrein en de werkplaats konden dan wel op de geplande
plek aangelegd worden. De spoorwegen hielden echter vast aan hun plannen.
Wel kwam de HIJSM nog enigszins te gemoed aan de bezwaren, door het
stationsontwerp aan te passen. Om het stationsgebouw toch nog zo dicht
mogelijk bij de stad te krijgen kwam het op het uiterste oostelijke
punt ten opzichte van de perrons te staan. Een opmerkelijke oplossing,
want daardoor ontstonden (onnodig) lange loopafstanden tussen het
stationsgebouw en de perrons. Kennelijk woog het belang van een stationsgebouw
dat zo dicht mogelijk bij de stad moest staan zo zwaar, dat de ongemakken
van deze opzet maar voor lief werden genomen. Overigens breidde de
stad zich na de opening van het station al snel in westelijke richting
uit, zodat het station later alsnog in het centrum van de stad kwam
te staan.
|
|
Boven:
Het oudste station van Amersfoort, het NCS-station uit 1863, is
gelukkig bewaard gebleven.
|
|
Onder:
Station Amersfoort Staat. Het is, voor zover ik weet, de enige
foto die van dit station gemaakt is...
|
|
|
|
|
|
|
Onder
(beide afbeeldingen): De drie Amersfoortse stations gedurende
de periode 1890-1898
|
|
1.
station Amersfoort NCS
2. station Amersfoort Staat (HIJSM)
3. station Amersfoort Staat-Aansluiting (HIJSM/NCS)
|
|
|
|
|
|
|
|
|
versie: 23-01-2008 |